Εγκλεισμός: Απώλεια του κόσμου ή επανεύρεση του εαυτού;

"Γιατί χάθηκε η ηδονή της βραδύτητας; Α, πού πήγαν οι παλιοί αργόσχολοι; Πού είναι αυτοί οι φυγόπονοι ήρωες των λαϊκών τραγουδιών, αυτοί οι πλάνητες που χαζεύουν από μύλο σε μύλο και κοιμούνται στο ύπαιθρο; Άραγε χάθηκαν μαζί με τους χωματόδρομους, μαζί με τα λιβάδια και τα ξέφωτα, μαζί με τη φύση; Μια τσέχικη παροιμία δίνει τον ορισμό της γλυκιάς απραξίας τους με μια μεταφορά: κοιτάζουν τα παράθυρα του καλού Θεού. Όποιος κοιτάζει τα παράθυρα του καλού Θεού δεν βαριέται, είναι ευτυχής. Στον κόσμο μας η αργία μεταβλήθηκε σε αεργία, που είναι τελείως άλλο πράγμα: ο άεργος είναι στερημένος, βαριέται, αναζητάει μονίμως την κίνηση που του λείπει», γράφει ο Κούντερα στην «βραδύτητα». Είναι σαν να μας λέει στις στιγμές που περνάμε, να βιώσουμε δημιουργικά τη βραδύτητα γιατί  μέσα στην ταχύτητα πολλές φορές ξεχνάμε τον εαυτό μας.

Η κατάσταση που βιώνουμε σηματοδοτεί κατά τον Χάιντεγκερ έναν άλλο χρόνο-τη Στιγμή- ως πραγματικό νόημα της ζωής. Η πλήξη για τον φιλόσοφο, είναι μια προνομιακή, θεμελιώδης διάθεση, γιατί μας οδηγεί άμεσα στην ουσία του σύνθετου προβλήματος του Είναι και του Χρόνου. Μας καλεί σε μια αντικίνηση αρκεί να σχετιζόμαστε με το παρόν με αυθεντικό τρόπο. Η υπέρβαση και η επιλογή ενός αυθεντικού τρόπου ζωής είναι ουσιαστικά ζήτημα αισθητικής.

Το ανθρώπινο είδος δεν μπορεί να αντέξει αυτή τη μικρή πραγματικότητα. Ο εγκλεισμός είναι απάνθρωπος με την έννοια ότι στερεί από την ανθρώπινη ζωή το νόημα που τη συνιστά ως ζωή: υπάρχει μια απώλεια του κόσμου. Ο κόσμος τώρα έχει γίνει απειλητικός, απόκοσμος ή ανέστιος ενώ η ανθρώπινη ύπαρξη συνίσταται στο μες-στον –κόσμο-Είναι. Όμως η επιλογή της αυτοεξέτασης, της ανακάλυψης ενδιαφερόντων και η δυνατότητα για γαλήνη υπάρχουν. Αυτοί που δεν μπορούν να επιβραδύνουν και να απολαύσουν ενδεχομένως δεν αγαπάνε τον εαυτό τους και θέλουν διαρκώς να ξεφεύγουν από αυτόν. Τώρα πρέπει να ζούμε το παρόν και, όπως λέει πάλι ο Κούντερα, «η πηγή του φόβου βρίσκεται στο μέλλον, και όποιος απελευθερώνεται από το  μέλλον δεν έχει να φοβηθεί τίποτα».

Πρέπει να αποδεχτούμε την κατάσταση ως έχει και να κατευθυνθούμε σε μια εκδοχή του Νιτσεϊκού «amor fati».Ο εγκλεισμός εμπεριέχει μια δυναμική καθώς παραπέμπει σε ένα άδειασμα και μια δυνατότητα αναδιαμόρφωσης των πραγμάτων, ίσως και μια δυνατότητα θετικής αντιστροφής: Μπορείς να ξαναβρείς τον εαυτό σου.