Τεχνοφοβία και κινητή τηλεφωνία

Προσπαθώ να αποδεχθώ δύο αντικρουόμενα μηνύματα τα οποία προσλαμβάνω ταυτόχρονα,σε ότι αφορά στον τρόμο πολλών ανθρώπων, για τις επιπτώσεις της κινητής τηλεφωνίας στην υγεία τους: α) σε συνειδητό επίπεδο, διαμαρτύρονται, φωνάζουν, ανησυχούν για τον κίνδυνο να πάθουν καρκίνο. Ταυτόχρονα κλείνουν ερμητικά και πεισματικά τα μάτια τους, τα αυτιά τους και την λογική τους στο πείραμα, στην επιστημονική εξήγηση και στους φορείς των προηγουμένων (επιστήμονες και Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενεργείας) οι οποίοι τους εξηγούν ότι δεν κινδυνεύουν, β) σε υποσυνείδητο επίπεδο, αντί να ανακουφίζονται από το άγχος και να καθησυχάζονται από τις διαβεβαιώσεις των ειδικών επιστημόνων, λες και ηδονίζονται από δύο πράγματα: να επιβεβαιώνουν ότι “καίγονται” και ότι “οι κακοί” τους το κρύβουν.

Αναμενόμενη αντίδραση. Όλες αυτές οι μετρήσεις με υψηλής τεχνολογίας όργανα, οι περίπλοκες εξηγήσεις, τα Becquerels, η αόρατη και πανταχού παρούσα ακτινοβολία σε υπόβαθρο τεχνοφοβίας, επιστημοφοβίας, άγνοιας και αρνητισμού στο καινούργιο, κατατάσσει στα μυαλά πολλών, την ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία της κινητής τηλεφωνίας, μαζί με φαντάσματα, μάγισσες και κακά πνεύματα, αλλά κορωνίδα στις φοβίες τους, η οποία πυροδοτεί με την σειρά της μη-αναγνωρίσιμες, θολές, αλλά ενοχλητικές ενοχές.

Πράγματι, πολλοί, μα πάρα πολλοί άνθρωποι, δεν αντέχουν να αναλάβουν οποιαδήποτε ευθύνη και εκτός από τα οφέλη που αποκομίζουν με χαρά από μία υπηρεσία, αρνούνται πεισματικά να δεχθούν και τα υποτιθέμενα ρίσκα. Και εάν συμβεί κάτι; Εάν αυτά που ουρλιάζω για επιδημία καρκίνου είναι αληθινά, τι κάνω; Δηλαδή, εν γνώσει μου, έχω κινητό εγώ, η γυναίκα μου και το παιδί μου και είμαι υπεύθυνος εάν πάθει καρκίνο η οικογένειά μου; Αυτές οι ενοχέςπου συνοδεύουν την γνώση της υπέρβασης του ηθικού κώδικα, δεν αντέχονται! Μείνε στο βάθρο σου κύριε ειδικέ, να διατηρηθούν τα στερεότυπα, να λατρεύουμε να σε μισούμε ως αποδιοπομπαίο τράγο!

(Η ενοχή εκδηλώνεται άγαρμπα και επιθετικά, όταν αισθανόμαστε τον εαυτό μας απαράδεκτο και εξαναγκαζόμενο να γινόμαστε συμμέτοχοι σε εγκληματικές συμπεριφορές όπως είναι, π.χ. το λυντσάρισμα, ή όπως νομίζουμε πως είναι, π.χ. η έκθεση του παιδιού μας στον κίνδυνο καρκινογένεσης, λόγω του κινητού τηλεφώνου. Με βάση ακριβώς αυτήν την ενοχή, αυτό που πολεμάται και αποβάλλεται - ο αποδιοπομπαίος τράγος -, είναι αρχικά αποδεκτό ως πνευματική τροφή, αναγκαία για κοινωνική επιβίωση. Είναι αυτό το οποίο πρέπει να εκδιωχθεί, “να μην συμπεριληφθεί προκειμένου να διατηρηθεί ακέραιο το στερεότυπο” γιατί προκαλεί την καθεστηκυία τάξη [Douglas, Mary 1966, PurityandDanger: AnAnalysisofConceptsofPollutionandTaboo, Routledge&KeganPaul, London]. Έτσι γίνεται τελετουργικά ταμπού, μίασμα και φέρει εγγενώς την ιδέα του κινδύνου για την κοινότητα).

Κατανοώ αλλά είναι ψυχοφθόρο. Πρόσφατα ήμουν σε μια γειτονιά Θεσσαλικής πόλης όπου υπήρχε κεραία κινητής τηλεφωνίας και παλαιότερα είχαν προκληθεί επεισόδια για την απομάκρυνσή της. Τα δικαιολόγησα με βαριά καρδιά, γιατί ίσως οι πρωταίτιοι να μην είχαν λάβει επιστημονική πληροφόρηση. Μέτρησα με εξαιρετικά ακριβή και βαθμονομημένα όργανα, παρόντων των κατοίκων, εξήγησα, έπεισα κατά την γνώμη μου, έφυγα ήρεμος. Εχθές, “σαν να μην μεσολάβησε μια μέρα” που λέει και το τραγούδι, “αγανακτισμένοι περίοικοι” προκάλεσαν εκτεταμένους βανδαλισμούς στο κτίριο όπου στην οροφή του είναι η κεραία, έξαλλοι για την παρουσία της τελευταίας και φοβισμένοι ταυτόχρονα για την υγεία τους. Επικοινωνούσαν δε διαρκώς μεταξύ τους με τα κινητά, με τέλειο σήμα χωρίς παράσιτα καθώς η κεραία ήταν κοντά τους…

*Ο Κώστας Κάππας είναι καθηγητής Ιατρικής Φυσικής - Ακτινοφυσικής του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Λάρισας και του Ιατρικού Τμήματος Πανεπιστημίου Θεσσαλίας