Η ανταρσία των παγουρίνων

Στην Ελλάδα του 2020, εν μέσω πανδημίας και εγκλεισμού, κάτι καινούργιο εγένετο στις εργασιακές σχέσεις. Εργασία εκ περιτροπής, εργασία εξ αποστάσεως, εργοδοσία με κρατική επιδότηση -ανεργία εν τοις πράγμασι- για πλήθος εργαζομένων. Δικαιώματα, ωράρια, εργασιακές συμβάσεις, σχέσεις συναδελφικές, επαναδιαπραγματεύονται επί της ουσίας. Για όσους μια σταθερή δουλειά δεν αποτελεί όνειρο θερινής νύχτας, ο εργασιακός μεσαίωνας είναι, πάλι, εδώ. Το νοσοκομειακό προσωπικό, μπροστάρηδες στην προάσπιση της δημόσιας υγείας, του λαουτζίκου και των μεγαλοαστών, που εσχάτως ανακάλυψαν την αξία της, τιμήθηκε μεγαλόπρεπα. Πώς; Με παρατεταμένο χειροκρότημα και από τα χεράκια της επιχειρηματία και συζύγου του πρωθυπουργού, Μαρέβας Γκραμπόφσκι. Οι δε εκπαιδευτικοί, ο δεύτερος πυλώνας των εργατών του κοινωνικού κράτους, επιβραβεύτηκαν αποκομίζοντας ένα μεγάλο ευχαριστώ από την υπ. Παιδείας, κ. Νίκη Κεραμέως, διότι ουδόλως δυσκόλεψαν τη σαθρή πολιτική της. Η αποτίμηση του τι διημείφθη εντός διευρυμένης σχολικής κοινότητας εξακολουθεί να γίνεται μετά το πέρας της καραντίνας, όχι συλλογικά, μα στο μυαλό του καθενός, ατομικά, λέξη της μοδός, στους μετακαραντίνιους καιρούς της “ευθύνης”. 

 Δούλεψαν ή τεμπέλιαζαν οι εκπαιδευτικοί; Άξιος ο μισθός τους ή τζάμπα τα λεφτά που παίρνουν; Ήταν εκπαίδευση το κοινωνικό φόρουμ που στήθηκε ή κοινωνική συναναστροφή; Συμμετείχε το σύνολο των μαθητών ή οι οικονομικά πάσχοντες και οι μη έχοντες τεχνογνωσία στους η/υ έμειναν στην απ’ έξω; Συνέσφιξε τις σχέσεις μεταξύ εκπαιδευτικών – μαθητών – γονιών σ’ εκείνη τη δύσκολη περίοδο ή έγινε πεδίο δόξης λαμπρό για άνευ λόγου προσωπική έκθεση των συμμετεχόντων; Κοινωνικοποίησε τα έγκλειστα παιδιά ή τα έδωσε βορά, δια των καμερών στα σπίτια -σύγχρονη εκπαίδευση-, σε κάθε είδους ανταγωνισμό και κουτσομπολιό; Συνέβαλε, εν τέλει, στις ίσες ευκαιρίες στη μάθηση ή βάθυνε το ταξικό χάσμα;

 Οι εκπαιδευτικοί, διαπαραταξιακά και αναντίρρητα, υλοποίησαν τις δίχως υποχρεωτικότητα εντολές της υπουργού τους. Είτε διότι θεώρησαν πως πρωτοπορούν είτε διότι φοβήθηκαν κυρώσεις, είτε διότι πίστεψαν πως παιδιά και γονείς το χρειάζονταν είτε για να τσεκάρουν τις δεξιότητές τους στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές, είτε διότι, επί της ουσίας, είχαν ανάγκη την επικοινωνία με τους μαθητές τους. Το σχολικό έτος έληξε με πλήθος προβληματισμούς. Προσγειώθηκαν, Σεπτέμβρης πια, σε μια άνευ προηγουμένου σχολική πραγματικότητα.

Τι κι αν έκαναν κι εν μέσω καραντίνας κινητοποιήσεις; Τι κι αν αντέδρασαν στις κάμερες στις σχολικές αίθουσες -φευ, πολλοί τις έβαλαν στα σπίτια τους και στων μαθητών τους; Τι κι αν ζητούν ολιγομελή τμήματα, διορισμούς εκπαιδευτικών, καθαρίστριες/ες, μάσκες κι αντισηπτικά; Μαξιμαλιστικά αιτήματα θεωρούνται τα αυτονόητα. Αντ’ αυτών, η έννοια της λέξης άδεια ευτελίζεται, οι γονικές άδειες πετσοκόβονται, κάποιοι θα έχουν άδεια αλλά θα δουλεύουν εξ αποστάσεως, υπερωριακά ή, ίσως ίσως, διακτινιζόμενοι -ω ναι, η άξια υπουργός κι αυτό θα το εφεύρει. Φαίνεται να υπάρχει εξάλειψη κάθε μορφής αντίστασης, απόρριψη κάθε κοινωνικής αντιπολίτευσης. Τω όντι, για πολλούς/ές είναι πιο εύκολο να πάρουν σκούπα και σφουγγαρίστρα απ’ το να μαζευτούν στα κατά τόπους δημαρχεία και να απαιτήσουν προσλήψεις βοηθητικού προσωπικού.

 Στην τελική, έχουν να περιμένουν και τα παγουρίνια. Θα τα παραλάβουν με δόξες και τιμές ή θα αντέξουν να αρνηθούν τούτα τα ύψιστης αισθητικής απόλαυσης αντικείμενα; Κι αφού οι λέξεις απεργία – στάση – αποχή είναι μάλλον καυτές και δεν παίζουν, να μην δεχτεί κανένα σχολείο τους... αμφορείς, τα παγούρια δηλαδή, μπορεί να είναι μια πράξη αντίστασης. Και μια απείρου κάλλους εικαστική παρέμβαση εάν τοποθετηθούν τα απαστράπτοντα πολύχρωμα παγούρια, παρέα με κάθε λογής σκουπίδια, να κοσμούν τις εξόδους των σχολείων.

 Ίσως μια τέτοια πράξη να ονομαστεί η ανταρσία του παγουρίνου και να αποτελέσει την απαρχή ενός μεγάλου κοινωνικού μετασχηματισμού, όπως η ανταρσία της Σούπας στο θωρηκτό Ποτέμκιν. Υπερβολές, θα έλεγε κανείς. Σάματις δεν είναι υπερβολικά σουρεαλιστικές οι μέρες τούτες;

 *Η Μαρία Καζάντη είναι εκπαιδευτικός και συγγραφέας