Το βιβλίο στην ψηφιακή εποχή και η κριτική ανάγνωση

Τι ωραία: γράφοντας, video-γράφοντας, δεν ενοχλείς κανέναν, δεν κάνεις θόρυβο. Τι να έγινε η απαρχαιωμένη, θορυβώδης Olivetti – Lettera 32, με τα πλήκτρα που μπλέκονται; Από τη μουσική της από σφυράκια και παντόφλες, που παρήγαγαν σελίδες γεμάτες λάθη που έπρεπε να ξαναγραφούν,  έμεινε μόνο μια μακρινή ανάμνηση.

        Τώρα, με την video-γραφή που ορίζεται από ένα σιωπηλό πληκτρολόγιο, δεν υπάρχουν πια πρόχειρα, ούτε laborlimaeμε κόλα και ψαλιδάκι, ούτε κόκκινος και μπλε μαρκαδόρος, ούτε παραλλαγές, ατελείς ή τμηματικές βερσιόν. Μόνο το τελικό προϊόν μεταφέρεται στον ηλεκτρονικό δίσκο. Εδώ, σ’ αυτή την τρομακτική οθόνη που σου θολώνει τα μάτια, οι γραμμές σε χαρακτήρες TimesNewRoman, δημιουργούν αυτόματα τα περιθώρια και τις αποστάσεις, διατρέχουν ίσιες και συμπυκνωμένες, γρήγορες όπως οι μπίλιες του flipper, ζωντανές όπως οι εκγυμνασμένοι ψύλλοι, φωτεινές όπως οι πυγολαμπίδες: και καταλήγουν σελιδοποιημένες.

        Αν το επιθυμείς μπορείς ακόμη και να τις βάλεις σε «δίκτυο», να τις προικίσεις με εικόνες, να τις συνοδεύσεις με μουσικά κομμάτια, να τις μεταδόσεις απευθείας στους αναγνώστες (παρντόν, στους «χρήστες»), να τις διαδόσεις σε “realtime” χωρίς να τις υποβάλεις, σε χάρτινη μορφή, στην ανελέητη κρίση του εκδότη.

        Όλα τέλεια και ενθαρρυντικά: ιδού το βιβλίο στην ψηφιακή εποχή!

        Αλλά μήπως είναι και πολύ απλό; Δεν πρέπει να αμφιβάλλουμε, έστω και λίγο; Τόση εκτελεστική ταχύτητα, που αποβλέπει στην ελαχιστοποίηση της αναγκαίας προσμονής (στο συρτάρι του γραφείου), δεν θα καταλήξει να γίνει με βιασύνη ο απαραίτητος έλεγχος και η βελτίωση του κειμένου, προκαταβάλλοντας μια κυκλοφορία που θα ήταν καλύτερα να πραγματοποιηθεί μετά από μια μακρά, αργή και προσεκτική κριτική ανάγνωση;

        Μια ανάγνωση, της οποίας οι χρόνοι δεν μπορούν να εξομοιωθούν με την, φευγαλέα και απρόσεκτη, ανάγνωση ενός e-mail ή ενός κειμένου σταλμένου μέσω modem, ένα περιφερειακό που συνδέει τον υπολογιστή στο internet, μετατρέποντας τις ψηφιακές πληροφορίες σε μια φόρμα ικανή να τις μεταφέρει μέσα από τις τηλεφωνικές γραμμές.

*Ο Φοίβος Γκικόπουλος είναι ομότιμος καθηγητής του ΑΠΘ