Ακτινοθεραπεία: Ανώδυνο, αόρατο και αναίμακτο ακτινικό «χειρουργείο»

Έφτασε πλέον ο καιρός να ξεκινήσω την νέα μου θεραπεία, που ονομάζεται ακτινοθεραπεία ή ακτινοβολία. Αυτό με γεμίζει αισιοδοξία, διότι αποτελεί ένα πολύ δραστικό αντινεοπλασματικό όπλο, με το οποίο, έχουν βοηθηθεί χιλιάδες ασθενείς παγκοσμίως.

Ένα υπερσύγχρονο μηχάνημα, το οποίο λέγεται γραμμικός επιταχυντής, στοχεύει με ακτίνες Χ ή ηλεκτρόνια, με μεγάλη ακρίβεια τα καρκινικά κύτταρα. Τα φονεύει ή τα πληγώνει, σταματώντας την ανάπτυξή τους και τον πολλαπλασιασμό τους.

Ο γιατρός μου (ο Ακτινοθεραπευτής - Ογκολόγος), μού είπε ότι για να φτάσουν οι ακτίνες μέχρι τον όγκο, θα πρέπει να περάσουν από το δέρμα και από τους γειτονικούς υγιείς ιστούς, που μεσολαβούν μεταξύ του δέρματος και του όγκου. Αυτό όμως δεν πρέπει καθόλου να με ανησυχεί, καθώς τα υγιή κύτταρα του σώματός μου είναι πολύ πιό ανθεκτικά από τα καρκινικά στην ακτινοβολία. Επίσης, η συνολική δόση ακτινοβολίας που προγραμματίστηκε για την περίπτωσή μου, θα δοθεί τμηματικά (καθημερινά μικρή δόση ακτινοβολίας, για λίγες εβδομάδες) επιτρέποντας έτσι στα υγιή κύτταρα να αναγεννηθούν, σε αντίθεση με τα καρκινικά.

Στο πρώτο ραντεβού μου στο Κέντρο Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας, ο γιατρός λαμβάνει το ιστορικό μου και με εξετάζει, για να καθορίσει ακριβώς την περιοχή που θα ακτινοβολήσει. Στην συνέχεια ακολουθεί η αξονική τομογραφία σχεδιασμού, στο μηχάνημα του αξονικού εξομοιωτή. Είναι διαφορετική από την κοινή αξονική τομογραφία. Χρησιμοποιούνται βοηθητικά μέσα (π.χ. μαξιλαράκια ή εξοπλισμός όπου ακουμπάω πιο αναπαυτικά τα χέρια μου ή τα πόδια μου), ενώ παράλληλα δεν χορηγείται σκιαγραφικό υγρό στην φλέβα μου.

Στον γραμμικό επιταχυντή θα πρέπει να τοποθετηθώ στην ίδια θέση στην οποία είχα τοποθετηθεί στον αξονικό τομογράφο και να παραμείνω ακίνητη όλες τις ημέρες της θεραπείας μου. Σε κάποιες περιπτώσεις, για να επιτευχθεί αυτό, κατασκευάζεται μια μαλακή πλαστική μάσκα, ειδική για εμένα, αποκλειστικά στο σχήμα και στο μέγεθός της περιοχής της βλάβης  (π.χ. για την ακτινοβόληση εγκεφάλου ή λάρυγγα).  Την μάσκα θα πρέπει να την φοράω σε κάθε συνεδρία ώστε να προλαμβάνει μικρές δικές μου ακούσιες κινήσεις και να διασφαλίζεται ότι θα ακτινοβοληθεί με ακρίβεια ο όγκος. Μέσω της μάσκας μπορώ να βλέπω και να αναπνέω κανονικά, διότι διαθέτει ειδικές μικρές τρυπούλες και δεν μου προκαλεί δυσφορία.

Αυτή η αρχική αξονική τομογραφία ακτινοθεραπείας, χρησιμεύει για να σχεδιάσει ο γιατρός μου:

α) Τον όγκο (εάν δεν έχω χειρουργηθεί) ή

β) Την περιοχή όπου ήταν αρχικά ο όγκος και τον αφαίρεσε ο χειρουργός.  

γ) Τους λεμφαδένες της περιοχής (οι οποίοι καθαρίζουν όλο τον οργανισμό μου και μπορεί να έχουν μικρά κύτταρα πειραγμένα, τα οποία αργότερα μπορεί να μεγαλώσουν).

δ) Τα υγιή όργανα που βρίσκονται κοντά στον όγκο και πρέπει να προστατευτούν.

Επίσης, για να υπολογίσει ο Φυσικός Ιατρικής – Ακτινοφυσικός μου, την κατάλληλη δόση που πρέπει να χορηγηθεί στον όγκο, χωρίς να έχω μελλοντικά παρενέργειες στα γύρω υγιή όργανα.

Κοινός σκοπός και του γιατρού και του ακτινοφυσικού είναι να κτυπήσουν τον όγκο, να ζήσω πολύ, ενώ παράλληλα να μην έχω παρενέργειες και να συνεχίσω να ζω ποιοτικά την ζωή μου.

Κατά την διάρκεια της θεραπείας μου (2-4 λεπτά), οι τεχνολόγοι - ακτινολόγοι δεν με αφήνουν από τα  μάτια τους. Με παρατηρούν μέσω κάμερας, για να ελέγχουν συνεχώς εάν η θεραπεία μου εξελίσσεται ομαλά. Εάν χρειαστώ κάτι σε αυτό το χρονικό διάστημα, μπορώ να τους καλέσω. Η όλη διαδικασία είναι κατάλληλη και για ανθρώπους που πάσχουν από κλειστοφοβία. Το μηχάνημα είναι ανοικτό και δεν με αγγίζει καθόλου, ενώ η ακτινοβολία είναι αόρατη και δεν νιώθω κάτι την ώρα που ακτινοβολούμαι.

Η ακτινοβολία δίνεται συνήθως μία φορά την ημέρα, πέντε φορές την εβδομάδα και κάθε φορά αρκούν 10 με 15 λεπτά. Από αυτά τα 10 – 15 λεπτά, η ίδια η ακτινοβόληση διαρκεί συνήθως 2 – 4 λεπτά μόνο.  Ο υπόλοιπος χρόνος, εκτός από την είσοδό μου και την έξοδό μου από τον θάλαμο θεραπείας, διατίθεται αποκλειστικά σε κάτι πολύ σημαντικό: στο να τοποθετηθώ στην κατάλληλη θέση στο κρεββάτι θεραπείας. Πρέπει να είναι η ίδια ακριβώς θέση με την αρχική αξονική σχεδιασμού. Οι τεχνολόγοι φροντίζουν για την ακριβή τοποθέτηση - ευθυγράμμιση μου, στο κρεββάτι και να μείνω στην ίδια μεν, αναπαυτική δε, θέση θεραπείας.

Τώρα βρίσκομαι μπροστά στην θύρα του θαλάμου θεραπείας, καθώς ήρθε η σειρά μου, για την πρώτη θεραπευτική συνεδρία. Όπως με ενημέρωσε ο Ακτινοθεραπευτής – Ογκολόγος, ο γιατρός μου, προγραμματίστηκαν για εμένα 30 συνεδρίες (ο αριθμός ποικίλει από ασθενή σε ασθενή, ανάλογα με την πάθηση). Είναι Δευτέρα πρωί και υπολογίζω ότι θα απαιτηθούν ακριβώς 6 εβδομάδες για να ολοκληρωθεί η θεραπεία μου. Μετά από την κάθε συνεδρία (κάθε ακτινοβόληση) μπορώ να έρθω σε επαφή με εγκύους και μικρά παιδιά, διότι δεν ακτινοβολώ το περιβάλλον.

...βρίσκομαι κιόλας στην πέμπτη συνεδρία, είναι Παρασκευή και τα πράγματα πάνε καλά. Ήδη από την τρίτη συνεδρία δεν νιώθω άγχος ή σφίξιμο. Δεν καταλαβαίνω τις ακτίνες που μπαίνουν στο σώμα μου. Όχι μόνο είναι αόρατες αλλά και δεν τις αισθάνομαι. Τις φαντάζομαι μόνο σαν ένα αόρατο μικρό νυστέρι, που από όπου περνάει, προκαλεί ελάχιστη ή καθόλου βλάβη. Θα φτάσει στον τελικό στόχο του, όπου θα ξεριζώσει αργά και μεθοδικά τον καρκίνο.

Η Ακτινοθεραπεία είναι πραγματικά ένα ανώδυνο και αναίμακτο (ακτινικό) χειρουργείο!

Παρ’όλα αυτά ο γιατρός μου με ενημέρωσε ότι υπάρχει περίπτωση να προκύψουν μικρές παρενέργειες της ακτινοβολίας και ποιες είναι αυτές. Οι παρενέργειες υποχωρούν με την πάροδο του χρόνου και την εφαρμογή των οδηγιών για περιποίηση της περιοχής που ακτινοβολείται.

Για την αποφυγή οποιασδήποτε παρενέργειας παίρνω προφυλάξεις. Τρέφομαι σωστά, πίνω νερό και αποφεύγω το κάπνισμα - αλκοόλ. Κάνω ελαφρές κινήσεις και δραστηριότητες, οι οποίες με βοηθούν σωματικά αλλά και ψυχολογικά: ασκήσεις που συστήνει ο γιατρός μου, σύντομες βόλτες στην παραλία ή σε πάρκα, επαφές και παρέα με φίλους. Αυτό που με βοηθά σημαντικά είναι οι καλοί φίλοι μου και οι δικοί μου άνθρωποι. Κάνουμε ευχάριστη παρέα  και εάν χρειαστεί με συνοδεύουν για την θεραπεία μου, στο Ακτινοθεραπευτικό Κέντρο.  

Κάθε τόσο με βλέπει ο γιατρός μου, ελέγχοντας την πορεία της θεραπείας μου. Όπως μου είπε, μόλις ολοκληρωθούν και οι 30 συνεδρίες θα συνεχίσει να με βλέπει. Στην αρχή συχνά ενώ αργότερα θα αραιώνουν σταδιακά οι επισκέψεις. Σε καθορισμένα διαστήματα θα χρειαστεί να κάνω αιματολογικές και ακτινολογικές εξετάσεις, τις οποίες θα μου συνταγογραφεί ο ίδιος και θα τις ελέγχει.

Εάν τα ακολουθήσω όλα αυτά με προσοχή και χωρίς άγχος, θα βοηθήσω σημαντικά το έργο της επιστημονικής ομάδας που με φροντίζει. Είναι οι σύμμαχοι και συνοδοιπόροι μου.

Κώστας Κάππας

Ομότιμος Καθηγητής Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

Υπεύθυνος Ακτινοφυσικός, Γενική Κλινική “Ευτύχιος Πατσίδης”, Λάρισα

Ευχαριστήρια

Τους Καθηγητές Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας κ.κ. Μαρία Τόλια (Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Κρήτης), Γεώργιο Κύργια (Ιατρική Σχολή Πανεπιστημίου Θεσσαλίας) και Ιωάννη Τζιτζίκα (Ιατρική Σχολή Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης) για τις εύστοχες παρατηρήσεις τους στο κείμενο.