Άλντους Χάξλεϋ: Όταν στους σκλάβους θα αρέσει η σκλαβιά

O Άλντους Χάξλεϋ (26.7.1894) είναι ο συγγραφέας του προφητικού βιβλίου επιστημονικής φαντασίας «Ο θαυμαστός καινούργιος κόσμος». Kαι αυτός που είπε: «Μόνο ένα μεγάλο λαϊκό κίνημα υπέρ της αποκέντρωσης της εξουσίας και της αυτοοργάνωσης μπορεί να σταματήσει τη σημερινή τάση προς ολοκληρωτισμό. Ένα πραγματικά αποτελεσματικό ολοκληρωτικό κράτος θα είναι αυτό στο οποίο το ισχυρό διευθυντήριο των πολιτικών αρχηγών και της στρατιάς των μάνατζερ ελέγχουν έναν πληθυσμό σκλάβων χωρίς να χρειάζεται να ασκήσουν εξαναγκασμό, γιατί θα τους αρέσει η σκλαβιά τους. Και το να τους αρέσει η σκλαβιά τους έχει ανατεθεί από τα σημερινά ολοκληρωτικά κράτη σε υπουργεία προπαγάνδας, στους εκδότες και τους μηντιάρχες και στους δασκάλους και καθηγητές.»(1962, ένα χρόνο πριν πεθάνει ο Α.Χ.)

Ο Θαυμαστός καινούργιος κόσμος του Α. Χ. είναι ο «Brave New World» (Σαίξπηρ: «Τρικυμία»), που αναφέρεται, όπως επισημαίνει ο Τεοντόρ Αντόρνο, στον Νέο Κόσμο, την Αμερική, το εργαστήρι της κοινωνίας του μέλλοντος.

Ο νέος «θαυμαστός κόσμος» είναι μια ταξική κοινωνία που υφίσταται ένα ολοκληρωτικό καθεστώς, όπου δεν υπάρχει οικογένεια, έχει απαλειφθεί η ιστορική μνήμη και υπάρχει ένας γενικευμένος ηδονισμός ως τρόπος ζωής. Όλα είναι ρευστά και δεν υπάρχει καμία δέσμευση. Η αναπαραγωγή του ανθρώπινου είδους δεν γίνεται με φυσικό τρόπο αλλά στα κρατικά εργαστήρια, με τη μέθοδο του κλωνισμού, και ανάλογα με την ποσότητα οξυγόνου που παρέχεται στα έμβρυα παράγονται πέντε τύποι ανθρώπων: οι Άλφα, οι Βήτα, οι Γάμμα, οι Δέλτα και οι Έψιλον. Δεδομένου λοιπόν ότι οι ικανότητες και η ευφυΐα προκαθορίζονται, ο καθένας κάνει τη δουλειά για την οποία είναι βιολογικά προορισμένος και έτσι οι αποτυχίες και οι διαψεύσεις ανήκουν στο παρελθόν.

Ο ηδονισμός είναι το νόημα και ο τρόπος ζωής των όντων αυτού του νέου κόσμου. Το σεξ είναι ελεύθερο και μάλιστα η πολιτεία το προπαγανδίζει, παρέχοντας μάλιστα και νέες μορφές ηδονής. Όλοι παίρνουν ένα διεγερτικό που αποκαλείται «σόμα» και το οποίο τους δημιουργεί αισθήματα ευφορίας. Στην κοινωνία τούτη έχουν εξαλειφθεί οι αρρώστιες. Δεν υπάρχει πόνος, πείνα και δυστυχία. Άρχοντας αυτού του παγκόσμιου κράτους των νέων ηλιθίων είναι κάποιος Μουσταφά Μοντ. Αυτός είναι ο δεύτερος κεντρικός ήρωας, αλλά είναι Άγριος, ένα κατάλοιπο του σαιξπηρικού κόσμου (δηλαδή ο τελευταίος «άνθρωπος»), που δεν αντέχει την κοινωνία των "αυτομάτων" και αυτοκτονεί.

Χάξλεϋ ή Όργουελ;

Τελικά, ποιος έχει δίκιο, ο Χάξλεϊ ή ο Όργουελ; Διερωτάται ο Νιλ Πόστμαν στο βιβλίο του "Τηλεόραση, ο πολιτισμός του θανάτου".

Ο Πόστμαν θεωρούσε την τηλεόραση κρίσιμο εργαλείο για το νέο πολιτισμό και το νέο ολοκληρωτισμό. Κι αυτό γιατί η τηλεόραση συνιστά μία «μεταφορά»(metaphora), που δημιουργεί πολιτισμό, γιατί μεταβάλλει ριζικά τον τρόπο και το περιεχόμενο του δημόσιου διαλόγου, γιατί διαμορφώνει «έναν πολιτισμό που απομυζούν τα χάχανα» και ο νηπιακός λόγος των δημόσιων συζητήσεων, έναν πολιτισμό συνεχών κύκλων ευτελούς ψυχαγωγίας και γι’ αυτό ικανό να εξαλείψει τον πολιτισμό.

Ο Νιλ Πόστμαν παραδέχεται ότι υφίστανται οι πολιτισμοί-φυλακές και οι μηχανισμοί ελέγχου της σκέψης όπως ακριβώς τους περιέγραψε ο Όργουελ. Ότι ο σύγχρονος πολιτισμός χαρακτηρίζεται από την υπερπληροφόρηση που «πνίγει» την αλήθεια μέσα στο «θόρυβο» και τη σύγχυση. Αυτό καθιστά άχρηστη την απαγόρευση και τη λογοκρισία, και καταλήγει στην επικράτηση της κοινοτοπίας, των «σκουπιδιών» και του ανεξάντλητου χάχανου. Σήμερα, βασανιζόμαστε, όπως ο πληθυσμός στο «Θαυμαστό Καινούργιο Κόσμο» του Χάξλεϋ, όχι γιατί γελάμε αντί να σκεφτόμαστε, αλλά γιατί δεν ξέρουμε ούτε γιατί γελάμε ούτε για ποιο λόγο έχουμε σταματήσει να σκεφτόμαστε. 
«Σκέπτομαι» έγραφε για τις ΗΠΑ ο Νόρμαν Μέιλερ (Μάγισσα τέχνη) ότι «αυτή την πλούσια και ισχυρή χώρα (σ.σ. οι ΗΠΑ)… αυτή την εταιρική γη δίχως ενστικτώδη αντίδραση στην αισθητική που τώρα διέδιδε σε ολόκληρο τον κόσμο, τη χειρότερη εφαρμοσμένη αισθητική στην ιστορία του κόσμου… αυτή τη λαίμαργη δημοκρατία που κατέψυξε το φαΐ της προτού το κάψει... αυτή τη σαδιστικά επαναστατημένη Δημοκρατία που τις άρεσαν τα πέτσινα, τα σαδομαζοχιστικά... ναι, αυτή η Αμερική, η τρομοκρατημένη, κάλλιστα χρειαζόταν την τηλεόραση - είμαι εδώ για να σε νεκρώσω, το χρειάζεσαι!»
Για την τηλεόραση το πνεύμα δεν είναι πια παρά η οργανωμένη νοημοσύνη, η δεξιοτεχνία, η άσκηση και η ευτελής χρησιμοθηρική εξυπνάδα. Η κουλτούρα ως καλλιέργεια δεν είναι παρά μια επίφαση που χρησιμεύει ως άλλοθι έναντι των βαρβάρων, που είναι οι απόκληροι, οι μετανάστες, οι αόρατοι, οι αποκλεισμένοι.

Τι απομένει σ' αυτή τη δυστοπία; «η μιλιά της βουβαμάρας» (Κίκεργκωρ) του αποβλακωμένου και χειραγωγημένου ιδιώτη και ο ζωώδης ηδονισμός ως το νόημα της ζωής του, όπως είχε προβλέψει ο Άλντους Χάξλεϋ.