Στο κατάστρωμα του επιβατηγού πλοίου που έχει μόλις αποπλεύσει από τη Βενετία για τα λιμάνια της Ηγουμενίτσας και της Πάτρας, ένα απόγευμα του περασμένου καλοκαιριού, η ατμόσφαιρα είναι εύθυμη.
Παρέες ταξιδιωτών πίνουν κρύα μπύρα, ενώ πιο δίπλα νεαροί διαβάζουν το βιβλίο τους στην αιώρα που έχουν στήσει. Ζευγάρια βγάζουν selfies. Παιδιά τρέχουν πάνω-κάτω παίζοντας.
Οι επιβάτες δείχνουν να είναι ευδιάθετοι — αλλά όχι όλοι.
Δύο επίπεδα πιο κάτω υπάρχει ένα δωμάτιο, την ύπαρξη του οποίου αγνοούν οι δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι που ταξιδεύουν με το συγκεκριμένο πλοίο κάθε χρόνο. Την πρόσβαση σε αυτό αποτρέπει μια βαριά, ατσάλινη πόρτα — η μόνη πόρτα σε όλο το πλοίο που, πέραν της κλειδαριάς, εξωτερικά κλειδώνει και με σύρτη.
Κλειδωμένοι εδώ περνούν συνολικά έως και πάνω από 50 ώρες, οι αιτούντες άσυλο — ανάμεσά τους ασυνόδευτα παιδιά — που εντοπίζονται να έχουν επιβιβαστεί κρυφά από ελληνικά λιμάνια με προορισμό την Ιταλία, κι επαναπροωθούνται με το ίδιο πλοίο στην Ελλάδα κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου.
Εξαναγκάζονται να υπογράψουν έγγραφα σε γλώσσα που δεν καταλαβαίνουν, συχνά και να απαντήσουν ερωτήσεις δίχως διερμηνέα. Τους αφαιρούνται το κινητό, τα προσωπικά τους αντικείμενα, η ζώνη και τα παπούτσια. Σε κάποιες περιπτώσεις δένονται με χειροπέδες. Συνήθως, δεν έχουν καμία ενημέρωση για το τι συμβαίνει.
Μέσα στο μεγαλύτερο μέρος του 2022, στα πλαίσια μιας διασυνοριακής έρευνας υπό τον συντονισμό του Lighthouse Reports σε συνεργασία με τη γερμανική τηλεόραση (ARD Monitor), την ελβετική τηλεόραση (SRF), το διεθνές δίκτυο Al Jazeera και την ιταλική εφημερίδα Domani, καταγράψαμε αυτές τις πρακτικές που οι ειδικοί χαρακτηρίζουν παράνομες.
Καταγράψαμε 16 επαναπροωθήσεις και πήραμε συνέντευξη από οκτώ θύματα. Συνομιλήσαμε με υπαλλήλους των ακτοπλοϊκών εταιρειών και πηγές στα λιμάνια, πραγματοποιήσαμε δρομολόγια μεταξύ των δύο χωρών ξανά και ξανά, και καταφέραμε σε τρία διαφορετικά πλοία να εντοπίσουμε και να αποτυπώσουμε οπτικά τις «φυλακές» — όπως εργαζόμενοι και αιτούντες άσυλο χαρακτηρίζουν τους χώρους μέσα στους οποίους κρατούνται όσοι επαναπροωθούνται.
Σήμερα, αποκαλύπτουμε για πρώτη φορά τις κρυφές «φυλακές» των πλοίων της γραμμής μεταξύ Ελλάδας και Ιταλίας, μέσα στις οποίες γίνονται οι λιγότερο γνωστές επαναπροωθήσεις στην Ευρώπη.
Επαναπροώθηση δίχως καμία εξήγηση
Ο Μαχντί νόμιζε πως τα είχε καταφέρει.
Ύστερα από περίπου 20 ημέρες άκαρπων προσπαθειών στο λιμάνι της Πάτρας, μια ημέρα της περασμένης άνοιξης είχε επιτέλους καταφέρει να περάσει τα αυξημένα μέτρα ασφαλείας, να πηδήξει τον τελευταίο φράχτη με συρματόπλεγμα, και να τρυπώσει δίχως να γίνει αντιληπτός στις ρόδες μιας νταλίκας που στη συνέχεια επιβιβάστηκε στο πλοίο Asterion II της Superfast Ferries με προορισμό τη Βενετία.
Συμπλήρωνε 30 ώρες κρυμμένος, καθώς το πλοίο πλησίαζε στον προορισμό του. Αλλά, αφού το πλοίο έδεσε, και οι νταλίκες άρχισαν να αποβιβάζονται, το φως ενός φακού σε έλεγχο των ιταλικών Αρχών φανέρωσε το σημείο στο οποίο ήταν κρυμμένος.
Ο Μαχντί λέει πως τον κράτησαν σε ένα κτίριο της αστυνομίας στο λιμάνι για περίπου τρεις ώρες. Εκεί, με βοήθεια διερμηνέα, τον ρώτησαν γιατί έφυγε από το Αφγανιστάν, γιατί δεν είχε μείνει στην Ελλάδα. Τον ρώτησαν εάν ήθελε να ζήσει στην Ιταλία και εκείνος απάντησε θετικά. Του αφαίρεσαν το κινητό, τα παπούτσια, του πήραν αποτυπώματα, και έβγαλαν φωτογραφίες τα τατουάζ στα χέρια του.
Ο Μαχντί έχει ζήσει για περίπου τέσσερα χρόνια στην Ελλάδα, όπου έφτασε ως ασυνόδευτος ανήλικος. Ενηλικιώθηκε και αποφάσισε να δοκιμάσει την τύχη του κάπου αλλού στην Ευρώπη όταν έλαβε δεύτερη απορριπτική απάντηση…
Είπε πως τον μετέφεραν πίσω στο Asterion II, όπου δίχως καμία εξήγηση τα μέλη του πληρώματος τον κλείδωσαν σε ένα δωμάτιο όπου «δεν μπορείς να καταλάβεις που είναι ο ουρανός ή το έδαφος», επειδή δεν υπάρχει παράθυρο.
Είπε πως ο μόνος τρόπος με τον οποίο είχε μια αίσθηση της ώρας, κατά την επιστροφή στην Ελλάδα, ήταν «επειδή έφεραν τρεις φορές φαγητό».
Και είπε πως στους τοίχους του δωματίου όπου τον έκλεισαν υπήρχαν γραμμένα μηνύματα από άλλους αιτούντες άσυλο, που είχαν επίσης εντοπιστεί προσπαθώντας να φτάσουν παράτυπα στην Ιταλία και είχαν επιστραφεί στην Ελλάδα με το ίδιο πλοίο…
Οι παλιές τουαλέτες που έγιναν η «φυλακή» του Asterion II
Την μαρτυρία του Μαχντί επιβεβαίωσε ο Ραμίν, που λέει πως επαναπροωθήθηκε με το ίδιο πλοίο τον Ιανουάριο του 2022, τη μια και μοναδική φορά που κατάφερε να τρυπώσει επιτυχώς σε κάποια νταλίκα στο λιμάνι της Πάτρας.
«Έφτασα στην Ιταλία μετά από 34 ώρες κάτω από την νταλίκα», είπε. «Επειδή είμαι ψηλός δεν μπορούσα να κουνηθώ, γιατί θα με έβλεπαν. Οπότε, όταν με έβγαλαν από το φορτηγό δεν ένιωθα τα πόδια μου».
Το πρώτο πράγμα που έκαναν οι Αρχές στη Βενετία ήταν να βάλουν το κινητό του για φόρτιση, να του ζητήσουν να το ξεκλειδώσει, και να ανατρέξουν στα μηνύματα και τις φωτογραφίες του. Του αφαίρεσαν τη ζώνη, τα παπούτσια, κράτησαν το τηλέφωνο και όσα χρήματα είχε (του επεστράφησαν στην Ελλάδα). […]
Οι δύο νέοι επιβεβαίωσαν πού βρίσκεται η «φυλακή» στο Asterion II, μέσα στην οποία πέρασαν τη μακρά επιστροφή… «υπάρχει ένας χώρος με τρεις τουαλέτες που δεν είναι πια σε χρήση, και αυτό είναι το μέρος όπου με κρατούσαν», είπε ο Ραμίν. «Μύριζε πολύ άσχημα, καταλαβαίνεις ότι πρόκειται για τουαλέτα»…
Σε φωτογραφία που του δείξαμε, ο Μαχντί αναγνώρισε το μέλος του πληρώματος που του έφερνε φαγητό. Και που, παρότι δεν προβλεπόταν, δέχθηκε να του δώσει ένα τσιγάρο «επειδή μιλούσε λίγα ελληνικά».
Οι «φυλακές» των Superfast I και Superfast II
…Ύστερα από συνεντεύξεις με θύματα επαναπροωθήσεων, μπορέσαμε να εντοπίσουμε και να καταγράψουμε οπτικά για πρώτη φορά τις «φυλακές» και σε άλλα δύο πλοία της Superfast, τα Superfast I και Superfast II.
Στην εικονογράφηση που ακολουθεί, αποτυπώνεται το σημείο στο οποίο βρίσκονται οι «φυλακές» κάθε πλοίου…
Η συμφωνία Ελλάδας-Ιταλίας που παραβιάζει το διεθνές δίκαιο
Τα τελευταία χρόνια, οι επαναπροωθήσεις ανθρώπων που θέλουν να αιτηθούν άσυλο, κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου, καταγράφονται ως κρατική πρακτική όλο και πιο τεκμηριωμένα ανά την Ευρώπη.
Αλλά αυτό που παρουσιάζει ενδιαφέρον στη διαδικασία των επαναπροωθήσεων από την Ιταλία στην Ελλάδα είναι πως όλα τα κύρια στάδια (ο πιθανός εντοπισμός των αιτούντων άσυλο εν πλω, η μεταφορά στους κλειστούς χώρους κράτησης, η παράδοσή τους αρχικώς στις ιταλικές και στη συνέχεια στις ελληνικές Αρχές) δεν επιτελούνται από κάποιον κρατικό φορέα.
Στα πλοία, άλλωστε, δεν επιβαίνει ελληνικό ή ιταλικό σώμα ασφαλείας. Υλοποιούνται από μέλη του εκάστοτε πληρώματος σε ό,τι φαντάζει ως ένα ιδιότυπο – και πιθανόν το μόνο στην Ευρώπη – ιδιωτικοποιημένο σύστημα πλωτών επαναπροωθήσεων. […]
Βάση γι’ αυτή την πρακτική φέρεται να αποτελεί μια διμερής συμφωνία «επανεισδοχής» μεταξύ των δύο κρατών, η οποία βρίσκεται σε ισχύ από το 1999 παρότι δεν έχει επικυρωθεί από το ιταλικό κοινοβούλιο…
Η Sarah Progin-Theuerkauf, καθηγήτρια Ευρωπαϊκού Μεταναστευτικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο του Φρίμπουργκ, δήλωσε πως η συμφωνία στερείται νομιμότητας, «καθώς η κράτηση και η στέρηση της ελευθερίας σε αυτή την περίπτωση, απλά δεν καλύπτεται από καμία νομική βάση»…
https://wearesolomon.com/mag/on-the-move-el/epanaproothiseis-mystikes-fylakes/?lang=el&fbclid=IwAR3yI_vBQww3rpS7875cYxnGkrbDqW5QYwH0xVPo7p1QK_WTCYUcna_gI8M
