Νίκι Τζιοβάνι... Λαμπάδιασε Αγαπούλα...

[ ARTI news / Κόσμος / 10.12.24 ]

Βάλτε μουσική τζαζ ή γκόσπελ και διαβάστε ή ακούστε την ποίηση της Nikki Giovanni που έφυγε από τη ζωή χθες στα 81 της χρόνια.

Βρισκόμαστε στο φλεγόμενο 1968. Η Νίκι Τζιοβάνι διαβάζει στο Birdland της Νέας Υόρκης το «ποίημα για μαύρα αγόρια» από την πρώτη της συλογή με τίτλο Black Feeling, Black Talk. Η ποίησή της εκφράζει θυμό για την καταπίεση αλλά και την ανάγκη για αλληλεγγύη στους καταπιεσμένους. 

ΗΤζιοβάνι προτείνει στα «μαύρα αγόρια» ένα καινούργιο παιγνίδι που "Λέγεται Λαμπάδιασε Αγαπούλα" 

«Ποίημα για μαύρα αγόρια

Πού είναι οι ήρωές σας, μικροί μου Μαύροι

Είστε ο Ινδιάνος που με τόση περιφρόνηση πυροβολείτε

Όχι ο μεγάλος, κακός σερίφης πάνω στο αδερφίστικο άσπρο του άλογο
Θα έπρεπε να παίζετε

τους φυγάδες σκλάβους
ή τους Μάου Μάου
Αυτά αρμόζουν περισσότερο  στην ιστορία σας
Ζητήστε απ’ τη μητέρα σας το όπλο του Rap Brown
O Αϊ-Βασίλης μπορεί και να ενδώσει αν το ευχηθείτε με όλη σας την καρδιά
Ζητήστε το ‘ΠΑΚΛΗΣ αντί για τη Μονόπολη
ΜΗΝ ΚΑΘΕΣΤΕ ΑΜΕΤΟΧΟΙ ΜΗΝ ΑΚΟΛΟΥΘΕΙΤΕ ΤΟ ΒΑΣΙΛΙΑ
ΣΗΚΩΘΕΙΤΕ ΚΑΙ ΒΓΕΙΤΕ ΣΤΟΥΣ ΔΡΟΜΟΥΣ ΓΡΗΓΟΡΑ
Είναι ένα παιχνίδι που μπορείτε να κερδίσετε
Καθώς στέκεστε εκεί με τα συμπονετικά σας μάτια
Γνωρίζετε την αλήθεια όσων λέω
Παίξτε Επιστροφή-στο-Μαύρο
Αφήστε την αφρικανική σας κόμη να μεγαλώσει και εξασκηθείτε στον βανδαλισμό
Αυτά είναι χρήσιμα παιχνίδια (ορισμένοι υποστηρίζουν πως κάθε δεξιότητα Καλλιεργείται)
Υπάρχει ένα καινούριο παιχνίδι για το οποίο θέλω να σας πω
Λέγεται Τα Ρούχα του Βασιλιά
(και γνωρίζοντας την αίσθησή σας του παραλόγου
πιστεύω θα το απολαύσετε)
Επίσης μια εταιρία με την επωνυμία Επανάσταση μόλις κυκλοφόρησε
Ένα ειδικό πακέτο για μικρά αγόρια
Λέγεται Λαμπάδιασε Αγαπούλα
Μου είπανε πως έχει λεπτομερείς οδηγίες για το πως να μεταγγίσεις βενζίνη
Και να γεμίσεις ένα μπουκάλι
Τότε ο παλιός μας φίλος το Κρυφτό αποκτά ισχύ και πάλι
Καθώς έχουμε πολλά να γυρέψουμε και τους εαυτούς μας να κρύψουμε
Από ένα μοχθηρό σκυλί
Και  το ποίημα αυτό που σας δίνω αξίζει πολύ περισσότερο
Από την όποια τσάντα με κέρματα
Ή οποιοδήποτε φτηνό παιχνίδι
Και θα καταλάβετε όλοι σας πολύ νωρίς
Πως εσείς, παιδιά της μάχης, είστε οι δικοί σας ήρωες
Πως πρέπει να επινοήσετε τα δικά σας παιχνίδια και να δείξετε σε μας τους
Παλιούς πώς να παίζουμε.»  [μτφρ. Δανάη Σιώζιου, K.K.]

«Το μόνο που ξέρω είναι ότι είναι η πιο δειλή, η πιο γενναία, η λιγότερο κατανοητή, η πιο ευαίσθητη, η πιο αργή στο θυμό, η πιο δονκιχωτική, η πιο ψεύτικη, η πιο ειλικρινής γυναίκα που ξέρω», έγραψε η φίλη της Barbara Crosby στην εισαγωγή στο The Prosaic Soul of Nikki. Giovanni, μια ανθολογία πεζογραφίας που δημοσιεύτηκε το 2003. «Το να την αγαπάς σημαίνει να αγαπάς την αντίφαση και τη σύγκρουση. Το να τη γνωρίσεις σημαίνει να μην καταλαβαίνεις ποτέ, αλλά να είσαι σίγουρος ότι όλα είναι ζωή».

Η Νίκι Τζιοβάνι γεννήθηκε ως Yolande Cornelia Giovanni Jr. στο Knoxville του Tennessee και σύντομα ονομάστηκε «Nikki» από τη μεγαλύτερη αδερφή της. Ήταν 4 ετών όταν η οικογένειά της μετακόμισε στο Οχάιο και τελικά εγκαταστάθηκε στη μαύρη κοινότητα του Λίνκολν Χάιτς, έξω από το Σινσινάτι. Ως κορίτσι, διάβασε τα πάντα, από βιβλία ιστορίας μέχρι την Ayn Rand και έγινε δεκτή στο Πανεπιστήμιο Fisk, το ιστορικό μαύρο σχολείο στο Νάσβιλ, μετά το γυμνάσιο. Εκεί επιμελήθηκε το λογοτεχνικό περιοδικό Fisk και βοήθησε στη σύσταση της Συντονιστικής Επιτροπής Μη Βίαιων Φοιτητών στην Πανεπιστημιούπολη. Επαναστάτησε ενάντια στην απαγόρευση της κυκλοφορίας στα σχολεία και άλλους κανόνες και αποβλήθηκε για ένα διάστημα επειδή «οι στάσεις της δεν ταίριαζαν με αυτές μιας γυναίκας Fisk», όπως έγραψε αργότερα. Όταν το σχολείο άλλαξε τον πρύτανη, η Τζιοβάνι επέστρεψε και αποφοίτησε το 1967.

Με την υποστήριξη φίλων δημοσίευσε το 1968 την πρώτη της συλλογή με τίτλο Black Poetry Black Talk και την ίδια χρονιά δημοσίευσε το Black Judgment. Το ριζοσπαστικό κίνημα των Μαύρων Τεχνών βρισκόταν στο αποκορύφωμά του και τα πρώιμα ποιήματα της Τζιοβάνι, όπως «A Short Essay of Affirmation Explaining Why», «Of Liberation» και «A Litany for Peppe» ήταν μαχητικές εκκλήσεις για την ανατροπή της λευκής εξουσίας. "Ο χειρότερος ναρκομανής ή μαύρος επιχειρηματίας είναι πιο ανθρώπινος/από τον καλύτερο honkie", έγραφε.