Μνημονεύουμε Σολωμό γιατί...

Έχουμε πολλούς λόγους να τιμάμε και να μνημονεύουμε τον Διονύσιο Σολωμό. Και αυτό όχι απλώς επειδή έγραψε το ποίημα που έγινε Εθνικός Ύμνος της Ελλάδας, αλλά κυρίως:

Γιατί συνδύασε όσο κανείς την ποίηση με τη φιλοσοφία.

Γιατί μελέτησε συστηματικά τη γερμανική ρομαντική φιλοσοφία και ποίηση (Hegel, Schlegel, Schiller, Goethe) και θέλησε να αποτυπώσει στην ποίησή του τις ιδέες τους.

Γιατί πίστευε, όπως ο Καντ και ο Σίλλερ, ότι η υπέρτατη εκδήλωση της ανθρώπινης ελευθερίας είναι όταν ελεύθερα διαλέγουμε να κάνουμε το καθήκον μας.

Γιατί έγραψε με το δεκαπεντασύλλαβο των δημοτικών τραγουδιών και της κρητικής αναγέννησης.

Γιατί για να διαμορφώσει τη γλώσσα του άρχισε να μελετά συστηματικά τα δημοτικά τραγούδια, το έργο των προσολωμικών ποιητών, δημώδη και κρητική λογοτεχνία, έτσι ώστε αυτός που δεν ήξερε καλά ελληνικά, μέσα από  την αδόμητη δημοτική της εποχής του να δημιουργήσει ποιητικό λόγο υψηλού επιπέδου.

Γιατί θαύμαζε τον Dante Alighieri και επιθυμούσε να δημιουργήσει όχι μόνο μια καινούργια ελληνική λογοτεχνία, αλλά, ακολουθώντας το παράδειγμα του Dante, να δημιουργήσει μια καινούργια ελληνική γλώσσα.

Γιατί κατάλαβε την αξία του «Ερωτόκριτου».

Γιατί κανείς άλλος ποιητής μας δεν φρόντισε τόσο την μουσικότητα των ποιημάτων του.

Γιατί Γλώσσα, Ποίηση και Ελευθερία αποτελούσαν για τον Σολωμό μια απόλυτη ενότητα.

Γιατί σφραγίζει ιστορικά και γραμματολογικά την ελληνική αποδοχή του ρομαντικού κινήματος, ένα δρόμο που θα ακολουθήσουν όλοι οι ποιητές μέχρι τον Σεφέρη.

Γιατί υπήρξε συνδιαμορφωτής της ρομαντικής αντίληψης για τη λογοτεχνία και την ποίηση, ισάξιος των πλέον σημαντικών λογοτεχνικών μορφών της εποχής του: του Wordsworth και του Coleridge, του Goethe και του Holderlin.

Γιατί ανατέμνει το «υψηλό» που ορίζεται ως η νίκη της ηθικής θέλησης ενάντια στις φυσικές εναντιότητες (σιλλερικό ηθικοαισθητικό σύστημα).

Γιατί ήταν ο ποιητής του πάθους και του υψηλού.

Γιατί έδειξε με μοναδικούς στίχους ότι μόνο μέσα στη δοκιμασία μπορεί να φανερωθεί, σ’ όλο της το μεγαλείο, η ελευθερία της ψυχής:

«Ὁ Ἀπρίλης μὲ τὸν Ἔρωτα χορεύουν καὶ γελοῦνε,

κι ὂσ’ ἄνθια βγαίνουν καὶ καρποὶ τόσ’ ἅρματα σὲ κλειοῦνε».

Γιατί διάλεξε να υμνήσει  μεγάλα θέματα, την ελευθερία, την πατρίδα, τη φύση, τη θρησκεία, τον θάνατο και τον έρωτα.

Γιατί θέλησε να εκφράσει την έννοια της Ελευθερίας  όχι απλώς ως  εθνική ελευθερία αλλά κυρίως ως πνευματική (Ο Κρητικός (1833), Ελεύθεροι Πολιορκημένοι (έως το 1845), Ο Πόρφυρας (1847) ).

Γιατί ακόμα μαγευόμαστε από την πολύσημη μαγεία της Φεγγαροντυμένης: θεά; «Αναδυομένη Αφροδίτη; Η απόλυτη ομορφιά; Η Ζωή; Η Φύση»; Η μνηστή του Κρητικού;

Γιατί ο Σολωμός αμφιταλαντεύτηκε ανάμεσα σε κλασικισμό και ρομαντισμό παλεύοντας να βρει το δικό του δρόμο.

Γιατί γι' αυτόν η φύση ήταν και Παράδεισος και Κόλαση:

«Μάγεμα ἡ φύσις κι ὄνειρο στὴν ὀμορφιὰ καὶ χάρη

ἡ μαύρη πέτρα ὁλόχρυση καὶ τὸ ξερὸ χορτάρι.

Μὲ χίλιες βρύσες χύνεται, μὲ χίλιες γλῶσσες κρένει:

«Ὅποιος πεθάνει σήμερα χίλιες φορὲς πεθαίνει»».

Γιατί έδειξε ότι κι ο έρωτας κι ο θάνατος είναι αδέρφια (Κρητικός).

Γιατί είδε στον έρωτα την αγνότητα.

 Γιατί έδειξε ότι η αυτογνωσία είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την τέλεια απελευθέρωσή μας:

«Πρὶν πάψ' ἡ μεγαλόψυχη πνοὴ χαρὰ γεμίζει:

Ἄστραψε φῶς κι ἐγνώρισεν ὁ νιὸς τὸν ἑαυτό του» (Πόρφυρας).

Γιατί τόνισε ότι η σχέση ανθρώπου – φύσης χαρακτηρίζεται από τραγικότητα.

Γιατί ασχολήθηκε με τον έρωτα και την  τρέλα (Λάμπρος).

Τον μνημονεύουμε γιατί στην ποίησή του έδειξε καλύτερα από όλους τους ποιητές μας πως κάθε εφιάλτης κι ένα όραμα.

Γιατί μας άφησε αποσπάσματα-σπαράγματα ομορφιάς που εκφράζουν την αγωνία του καλλιτέχνη να συλλάβει το ανέφικτο της Απόλυτης Αλήθειας.

Γιατί ήθελε να είναι προφητικός ( η Γυναίκα της Ζάκυνθος).

Γιατί παίζει παιχνίδια ανάμεσα στο φυσικό και στο μεταφυσικό.

Γιατί είναι ο κατεξοχήν «αναστάσιμος ποιητής»(Κρητικός).

Γιατί ο Οδυσσέας Ελύτης θεωρούσε το Σολωμό «δάσκαλό του»: «το μεγαλείο του Σολωμού ολοένα μού αποκαλύπτεται και δεν εξαντλείται. Και άλλα εκατό χρόνια πιστεύω να διδάσκομαι, κάτι θα αντλώ από τη μεγαλοφυΐα του». «Αν οι ξένοι μπορούσαν να διαβάσουν ελληνικά, θα τον είχαν κατατάξει μέσα στους πέντε δέκα κορυφαίους του κόσμου, όλων των εποχών».

Γιατί έγραψε τέτοιους στίχους:

« Ἒστησ' ὁ Ἔρωτας χορὸ μὲ τὸν ξανθὸν Ἀπρίλη».