«Μακεδονία ξακουστή…»

Νύχτα στο πειθαρχείο. Στρατόπεδο Ροδόπολης Σερρών. Μαζί με τον Ορέστη Λιανό από την Ελευσίνα. Η υγρασία τρυπάει τα κόκκαλα. Το έγκλημά μας ήταν ότι δεν τραγουδήσαμε το εμβατήριο «Μακεδονία ξακουστή…». Το θεωρούσαμε φασιστικό. Τόσα χρόνια μετά, η "Μακεδονία" επανέρχεται. «Το όνομα –έλεγε η αείμνηστος- είναι η ψυχή μας». Μα ποιο όνομα; Όλοι, πλέον, αποκαλούν τα «Σκόπια», «Μακεδονία»! Και λες, πως είναι δυνατόν, πως μπορεί μια λέξη να γίνεται η ψυχή και η ζωή μας. Γιατί, άραγε, θα πρέπει να νοηματοδοτήσουμε τη ζωή μας με κάτι, με μία πίστη, με μία ψευδαίσθηση, ένα ζωτικό ψεύδος; Η απάντηση είναι πως, αντί για την κατάρρευση και το τίποτα που οδηγούν στον ριζικό ψυχωτικό αυτισμό, «επιλέγουμε κάτι». Αυτό είναι το περίφημο «σύμπτωμα», το sinthome του Λακάν, όπου η απωθημένη λέξη αρθρώνεται με μία κωδικοποιημένη μορφή και υπ’ αυτή την έννοια ακόμη και το παραλήρημα, πάντα κάτι θέλει να πει: «Μακεδονία ξακουστή του Αλεξάνδρου η χώρα…»! Σκέφτομαι πως δεν υπάρχει μεγαλύτερος αλυτρωτισμός απ’ αυτόν, την ίδια στιγμή που κατηγορούμε τους άλλους για… αλυτρωτισμό. Αυτό αποκαλούσε ο Χέγκελ «αντιθετικό προσδιορισμό», που δεν είναι παρά μια προβολή στους άλλους εκείνου του οποίου ισχύει για μας. Ο Γερμανός φιλόσοφος ανέφερε ως παράδειγμα τις επιδρομές της Κου Κλουξ Κλαν στις ΗΠΑ εναντίον των ομοφυλόφιλων, τους οποίους αφού έδερναν, μετά τους βάτευαν, καταδεικνύοντας έτσι ότι και οι ίδιοι ήταν ομοφυλόφιλοι!

Η πίστη, λοιπόν, στο θεό και στην πατρίδα είναι το μελισσόκερο, είναι η άμυνα μπροστά στο ανήκουστο και το ανοίκειο, απέναντι στο κενό μιας ζωής τιποτένιας. «Τι τους δόθηκε αυτονώνε! Μελισσόκερο να κλείσουνε τα αυτιά./Φαρμάκι, μελισσόκερο να κλείσουνε τα αυτιά/κι ένα μνήμα αλατισμένο δίπλα στο χωράφι των βοδιών…», έλεγε για τους άνδρες του Οδυσσέα ο ποιητής. Τι κρατούσε και τι συνείχε αυτούς τους άντρες; Μόνο η πίστη. Μια πίστη στο θεό, στο βασιλιά, στην πατρίδα, σ’ ένα όνομα για να νοηματοδοτεί το βίο και να συρράφει τα ρετάλια του. Έτσι λειτουργεί η πίστη σ' ένα όνομα, σε μία ιδέα. Κάτι για να 'χουμε να πορευόμαστε. 

Και προς άρση κάθε παρεξήγησης, είναι άλλο η αγάπη προς την πατρίδα, δηλαδή ο «δημοκρατικός πατριωτισμός» και άλλο ο φασιστικός εθνικισμός. Ο πρώτος διακρίνεται από το δεύτερο γιατί αποδέχεται την αγάπη για τον Άνθρωπο ανεξάρτητα από χρώμα, φυλή, θρησκεία ή άλλη πίστη και καταγωγή. Δεν εμπεριέχει αλυτρωτισμούς και μίσος. Αποδέχεται «Το αγάπα βαθιά σαν έλληνας που είσαι» που είπε κάποτε ο Χένρυ Μίλλερ, γυρνώντας με την ελληνική παρέα του από τους Δελφούς, αλλά αυτή η Αγάπη απευθύνεται σε όλους τους Ανθρώπους και όχι μόνο στους έλληνες…  

Γιατί, όμως, βρίσκει ακροατές ο ακροδεξιός λόγος; Γιατί αναπτύσσεται σε ισχυρούς εξουσιαστικούς θεσμούς όπως η Εκκλησία θα έλεγε κάποιος. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Είναι και ότι "Παίζουν χωρίς αντίπαλο". Ο Χάουαρντ Ζιν έλεγε πως «Οι εμπειρίες που βιώσαμε αυτόν τον αιώνα(σ.σ. αναφέρεται στον 20ο αι.) μας διδάσκουν ότι οι παλιές κατεστημένες αντιλήψεις, οι παραδοσιακές πεποιθήσεις, με άλλα λόγια ο συστηματοποιημένος σωρός των ιδεολογιών…  πρέπει να αποδιαρθρωθεί, έτσι ώστε να μπορέσουμε να πειραματιστούμε με τα υλικά ραφής, να προσθέσουμε καινούργια στοιχεία και να δημιουργήσουμε νέους συνδυασμούς με χαλαρότερους δεσμούς». Είναι γεγονός, καθώς βρισκόμαστε στον 21ο αιώνα, ότι χρειαζόμαστε απεγνωσμένα νέες, ευρηματικές προσεγγίσεις στα ανθρώπινα προβλήματα του καιρού μας, έχουμε ανάγκη από νέες νοηματοδοτήσεις, που θα είναι αποτέλεσμα επεξεργασίας των ίδιων των ανθρώπων, θα είναι δηλαδή δημοκρατικές, και όχι κάποιες, προερχόμενες εκ των άνω, ανορθολογικές και μισερές πίστεις…