Le Monde diplomatique: Ποιος δεν θέλει τους αγωγούς φυσικού αερίου;

Σαμποτάζ και διαρροές από τους αγωγούς φυσικού αερίου (Nord Stream) στη Βαλτική Θάλασσα. Ο αγωγός συνδέει τη Ρωσία και τη Γερμανία. Οι ρωσικές υπηρεσίες ασφαλείας κατηγορούν τις ΗΠΑ για «πράξη διεθνούς τρομοκρατίας». Το ΝΑΤΟ κατήγγειλε «εσκεμμένες πράξεις δολιοφθοράς», γενικά. Την ίδια στιγμή, η Ρωσία προχωρά στην προσάρτηση ουκρανικών περιοχών.

Το άρθρο του Pierre Rimbert στην Le Monde diplomatique, που δημοσιεύτηκε πριν από ένα χρόνο και αφορά τον αγωγό Nord Stream 2, ένα έργο στο οποίο η Ουάσιγκτον αντιτίθεται, αποκτά υπ’ αυτές τις συνθήκες μια νέα διάσταση. Οι Ηνωμένες Πολιτείες ήταν αντίθετες στην ενεργειακή συνεργασία Ευρώπης και Ρωσίας από την εποχή της Σοβιετικής Ένωσης. Τότε -επί Ρ. Ρήγκαν- θεωρούσε ότι η Ευρώπη θα εξαρτιόταν από τους «κόκκινους», σήμερα από τον Πούτιν! Τώρα, η εναλλακτική που προσφέρεται στην Ευρώπη είναι η εξάρτησή της από τις ΗΠΑ και το υγροποιημένο φυσικό αέριο. Η προσπάθεια προηγούμενων Ευρωπαίων ηγετών για τη σχετική ανεξαρτησία της Ευρώπης χάθηκε μέσα στον πόλεμο της Ουκρανίας. Η ΗΠΑ προκάλεσαν, ο Πούτιν έπεσε στην παγίδα, μαζί και οι Ευρωπαίοι.

Αλλά ας διαβάσουμε το άρθρο:

«…τη δεκαετία του 1970, οι ανταλλαγές φυσικού αερίου μεταξύ της Δυτικής Ευρώπης και της Σοβιετικής Ένωσης ενθουσίασαν την γερμανική ηγεσία, καθώς οι σταθεροί, ανθεκτικοί αγωγοί φυσικού αερίου θα αποτελούσαν γέφυρα ανάμεσα στα δύο αντίπαλα στρατόπεδα της Γηραιάς Ηπείρου. Και, όταν οι Αμερικανοί επιχείρησαν να χαλάσουν τη συμφωνία, δεν τα κατάφεραν: το 1982, ο Πρόεδρος Ρόναλντ Ρίγκαν επέβαλε κυρώσεις σε αρκετές ευρωπαϊκές εταιρείες που ενεπλάκησαν στην κατασκευή ενός ευρωσιβηρικού αγωγού φυσικού αερίου που, στα μάτια του, θα επέφερε την εξάρτηση της Ευρώπης από τους κόκκινους. Αλλά τα δέκα μέλη της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας (ΕΟΚ τότε) αρνήθηκαν να εφαρμόσουν το εμπάργκο και η Γαλλία ζήτησε από μια εταιρεία να παραδώσει εξοπλισμό στους Σοβιετικούς… Λίγους μήνες αργότερα, η Ουάσιγκτον υποχώρησε.

Από την πτώση του Τείχους του Βερολίνου το 1989, οι υποδομές φυσικού αερίου έχουν σπείρει διχόνοια μεταξύ των χωρών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς υπάρχει απόκλιση των γεωπολιτικών συμφερόντων μεταξύ των θεωρητικά συμμαχικών κρατών-μελών της ΕΕ, και αδυναμία έναντι των Ηνωμένων Πολιτειών. Η μοίρα (ματαίωση) του Nord Stream 2, που συνδέει τη Ρωσία και τη Γερμανία μέσω της Βαλτικής Θάλασσας, δείχνει αυτή τη στροφή.

Παράκαμψη της Ουκρανίας

Πρακτικά, η συναρμολόγηση αυτού του χαλύβδινου φιδιού μήκους 1.230 χιλιομέτρων, με κόστος 9,5 δισεκατομμύρια ευρώ, έπρεπε να σταματήσει τον Δεκέμβριο του 2019, εν μέσω καταιγίδας επικρίσεων από την Ευρώπη και τις κυρώσεις των ΗΠΑ. Πώς θα μπορούσαν τα τελευταία χιλιόμετρα μιας υποδομής να σπείρουν διχόνοια εντός της Ένωσης και να ανοίξουν μια από τις σοβαρότερες μεταπολεμικές διπλωματικές κρίσεις μεταξύ Ουάσιγκτον και Βερολίνου;

Σε συνεργασία με πέντε ευρωπαϊκές εταιρείες φυσικού αερίου (την αυστριακή OMV, τις γερμανικές Wintershall  και Uniper, τη γαλλική Engie και την αγγλο-ολλανδική Shell), ο ρωσικός όμιλος Gazprom ανέλαβε τον Απρίλιο του 2018 να διπλασιάσει τη χωρητικότητα του Nord Stream 1 (Εγκαινιάστηκε το 2012). Αυτός ο πρώτος αγωγός μεταφέρει ήδη 55 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ετησίως μεταξύ της πόλης Vyborg, κοντά στην Αγία Πετρούπολη, και εκείνης του Greifswald, στη γερμανική γη του Μεκλεμβούργου-Δυτικής Πομερανίας. Η διαδρομή του ανταποκρίνεται σε μια στρατηγική απαίτηση του Κρεμλίνου: παράκαμψη της Ουκρανίας, από την οποία περνούν ακόμη, περισσότερες από τις μισές εξαγωγές μεθανίου της Σιβηρίας που προορίζονται για την Ευρώπη.

Η Μόσχα κατηγορεί το Κίεβο ότι εκμεταλλεύεται υπερβολικά τα δικαιώματα διέλευσης, ότι εκτρέπει μέρος των ροών και ότι δεν τιμά τα χρέη του.  Από το 2005 έως το 2009 ξέσπασαν αρκετές συγκρούσεις που χαρακτηρίστηκαν από διακοπές των παραδόσεων... Το Nord Stream 1 και 2 αντικατοπτρίζουν με τον δικό τους τρόπο την επιδείνωση των σχέσεων Ρωσίας-Ουκρανίας (…} Τα συμφέροντα της Ρωσίας απαιτούν να απαλλάξει τις εξαγωγές φυσικού αερίου από τις πολιτικές αναταραχές στη γειτονική της χώρα: το 91% των ροών προς την Ευρώπη διήλθαν από αυτή τη χώρα το 1994, ενώ το 2018 λιγότερο από το 41%. Ο Nord Stream 2 και ο αντίστοιχος αγωγός στη νότια Ευρώπη, ο Turkish Stream, επίσης υπό κατασκευή, θα ολοκληρώσουν την απελευθέρωση της Gazprom (από την ανάγκη διέλευσης από την Ουκρανία).

Οι αγωγοί φυσικού αερίου έχουν την ιδιαιτερότητα της δημιουργίας αμοιβαίας εξάρτησης μεταξύ των χωρών που συνδέουν(… Γι’ αυτό) Από την αρχή, ο Nord Stream 2 αντιμετώπισε έναν συνασπισμό αντιπάλων που όλοι βρίσκονται στην ομπρέλα της αμερικανικής υπερδύναμης: την Ουκρανία, φυσικά, αλλά και τις χώρες της Βαλτικής και την Πολωνία…. Ωστόσο, το 2018, αυτός ο άξονας δεν επηρέασε τους υποστηρικτές του αγωγού, που με επικεφαλής τον πρώην Γερμανό καγκελάριο της Gerhard Schröder, ορίστηκε από την Gazprom, πρόεδρο του διοικητικού συμβουλίου του Nord Stream 2.

Για το Βερολίνο, τον μεγαλύτερο καταναλωτή φυσικού αερίου στην Ευρώπη, ο νέος αγωγός φυσικού αερίου αντιπροσωπεύει μια ακόμη σημαντική πρόκληση αφού η καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ ενέκρινε τη σταδιακή κατάργηση της πυρηνικής ενέργειας στα τέλη του 2022 και του άνθρακα το 2038 (…) και τον βιώσιμο εφοδιασμό φυσικού αερίου, λιγότερο ρυπογόνο από τον άνθρακα, σε σταθερές τιμές. Από τη γερμανική σκοπιά, η επίτευξη αυτής της επιταγής με τη σφυρηλάτηση μιας εμπορικής εταιρικής σχέσης με τη Ρωσία είναι δικαιολογημένη, ακόμη και αν οι σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών έχουν επιδεινωθεί από το 2014. Η Γερμανία "θεωρεί την επιδίωξη του οικονομικού της συμφέροντος ως τον απόλυτο δείκτη της επιτυχίας της εξωτερική πολιτική», αναφέρει η Angela Stent, ειδική στις σχέσεις μεταξύ Ουάσιγκτον, Βερολίνου και Μόσχας.

Το πρόσωπο του Εμανουέλ Μακρόν

Η ίδια φιλοσοφία εφαρμόστηκε με χαοτικό τρόπο και από τον κ. Ντόναλντ Τραμπ, εκτροχιάζοντας το έργο. Για την Ουάσιγκτον, η ματαίωση του Nord Stream2 συμφέρει τόσο εμπορικά όσο και γεωπολιτικά: χάρη στην υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία ευνοεί την ευέλικτη αμερικανική αγορά υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) και όχι τους ρωσικούς αγωγούς φυσικού αερίου, και με την υποστήριξη των πιο φιλοαμερικανικών κυβερνήσεων στην ΕΕ(Πολωνία, Δανία κ.λπ.), η Ουάσιγκτον δεν σκοπεύει μόνο να ματαιώσει τα σχέδια της Μόσχας, αλλά και να επιβάλει το πλεόνασμά της σε υγροποιημένο σχιστολιθικό αέριο στην ευρωπαϊκή αγορά (ασκώντας, παράλληλα, πίεση στη Γερμανία, με την οποία έχει συσσωρευμένες εμπορικές διαφορές)…

Ο Τραμπ, ο οποίος, από τότε που ανέλαβε την εξουσία, απειλεί την Ευρώπη με τελωνειακές κυρώσεις, συμφώνησε με τις Βρυξέλλες τον Ιούλιο του 201 ώστε η ΕΕ να αναθεωρήσει την πολιτική της για το φυσικό αέριο υπέρ «της LNG» ελευθερίας και εις βάρος του  «ολοκληρωτικού» αγωγού φυσικού αερίου (σύμφωνα με τον Τραμπ)!. Η νέα οδηγία (της ΕΕ) για το φυσικό αέριο, που εγκρίθηκε το επόμενο έτος, αποσκοπούσε με γελοίο τρόπο να εμποδίσει το Nord Stream 2 (….)

…σαν να ήταν προφανές ότι η ευρωπαϊκή ενεργειακή πολιτική θα αποφασιζόταν στην Ουάσιγκτον, οι Αμερικανοί βουλευτές και από τα δύο κόμματα ψήφισαν τον Δεκέμβριο του 2019 υπέρ του νόμου που προστατεύει την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης, ήτοι μια σάλτσα από «κυρώσεις που παγώνουν τις βίζες και τα περιουσιακά στοιχεία σε κάθε αλλοδαπό πρόσωπο που εν γνώσει του διευκολύνει την κατασκευή ρωσικών αγωγών που καταλήγουν στη Γερμανία ή την Τουρκία». Αυτά τα μέτρα, χωρίς καμία νομική βάση στο διεθνές δίκαιο, προκάλεσαν την άμεση διακοπή της κατασκευής του Nord Stream 2. Τα μέτρα αυτά επρόκειτο να γίνουν πιο σκληρά και να επεκταθούν το επόμενο έτος…

Αποφασισμένες να καταστρέψουν οικονομικά κάθε οντότητα που παρέχει την υποστήριξή της στο ρωσικό έργο, οι Ηνωμένες Πολιτείες ανακοίνωσαν τον Ιούλιο του 2020 ότι ο Nord Stream 2 εμπίπτει πλέον στο πεδίο εφαρμογής του νόμου του 2017 που ονομάζεται «Αντιμετώπιση των αντιπάλων της Αμερικής μέσω κυρώσεων», ο οποίος αρχικά στόχευε τη Ρωσία, το Ιράν και τη Βόρεια Κορέα, ενώ τώρα απειλεί με διακοπή της πρόσβασής τους στο σύστημα του δολαρίου εταιρείες και πολίτες της Γερμανίας, μέλος του ΝΑΤΟ και του πιο ισχυρού συμμάχου των Ηνωμένων Πολιτειών εντός της Ένωσης. Με επιστολή τους την 5η Αυγούστου 2020, τρεις Αμερικανοί βουλευτές διέταξαν τους διευθυντές δύο γερμανικών λιμανιών, καθώς και τους μετόχους τους (την πόλη και το έδαφος), να σταματήσουν κάθε εμπλοκή στο Nord Stream 2, επί ποινή «να καταστρέψουν την οικονομική βιωσιμότητα της επιχείρησης [τους]», να «καταστρέψουν την αξία των μετοχών [τους]», να παγώσουν τα περιουσιακά τους στοιχεία και να τους απαγορεύσουν να πατήσουν το πόδι τους σε αμερικανικό έδαφος. Μέτρα και ύφος που συνήθως επιφυλάσσεται για τη Βενεζουέλα ή την Κούβα...

Μπροστά σε μια τέτοια ταπείνωση, ο υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας, Σοσιαλδημοκράτης Χάικο Μάας, παρατήρησε: «Δεν επικρίνουμε τις Ηνωμένες Πολιτείες για υπερδιπλασιασμό των εισαγωγών πετρελαίου από τη Ρωσία κατά τη διάρκεια του περασμένου έτους. Οι Ηνωμένες Πολιτείες ασκούν το δικαίωμά τους σε μια ανεξάρτητη ενεργειακή πολιτική. Το ίδιο κι εμείς. Και ο κ. Frank-Walter Steinmeier, Πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας, υποστηρίζει την ολοκλήρωση «μιας από τις τελευταίες γέφυρες μεταξύ Ρωσίας και Ευρώπης», επικαλούμενος τα «περισσότερα από είκοσι εκατομμύρια των σοβιετικών που ήταν τα θύματα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου». (…)

Η δηλητηρίαση του Ναβάλνι το καλοκαίρι του 2020 και στη συνέχεια η φυλάκισή του τον Ιανουάριο του 2021 παρείχε στους αντιπάλους του αγωγού φυσικού αερίου ένα επιχείρημα που ήταν ακόμη πιο ισχυρό καθώς το Βερολίνο είχε δεσμευτεί σθεναρά υπέρ του Ρώσου αντιπάλου: από τη Βαρσοβία στο Παρίσι μέσω Βρυξελλών, οι υπεύθυνοι κάλεσαν την Καγκελάριο να συμπεριλάβει τη διακοπή του έργου μεταξύ των κυρώσεων που επιβλήθηκαν στη Μόσχα. Η άφιξη στον Λευκό Οίκο του Τζόζεφ Μπάιντεν έχει ανακουφίσει την αγωνία των φιλελεύθερων από την ιδέα να ευθυγραμμιστούν με τις θέσεις του κ. Τραμπ: η νέα κυβέρνηση φαίνεται τόσο αποφασισμένη όσο και η παλιά να σκοτώσει το Nord Stream 2.

Ωστόσο, το έπος των αγωγών συνεχίστηκε. Τα ρωσικά πλοία ξεκίνησαν εκ νέου την τοποθέτηση των σωλήνων στον πυθμένα της Βαλτικής. Η Γερμανία εξακολουθεί να ελπίζει ότι θα κατευνάσει τον Λευκό Οίκο. Και, προκειμένου να παρακάμψει τις κυρώσεις, το ομόσπονδο κράτος του Μεκλεμβούργου-Δυτικής Πομερανίας (με επικεφαλής το SPD) δημιούργησε ένα Ίδρυμα για την προστασία του κλίματος και του περιβάλλοντος που περιλαμβάνει μεταξύ των στόχων του και την ολοκλήρωση του αγωγού φυσικού αερίου…».

Κάπου εδώ τελειώνει το άρθρο του Πιερ Ριμπέρ.

Την Μέρκελ διαδέχεται στην καγκελαρία ο Σολτς. Η υπόθεση Ναβάλνι είναι ένα τίποτα μπροστά στην εισβολή στην Ουκρανία. Οι φιλο-αμερικανοί θριαμβεύουν. Οι ηγέτες που επιδίωκαν μια σχετική ανεξαρτησία της Ευρώπης και ισορροπία τόσο απέναντι στη Ρωσία όσο και στις ΗΠΑ, πνίγηκαν μέσα στο υγροποιημένο φυσικό αέριο. Η Ευρώπη έγινε αποικία των ΗΠΑ.

Γιώργος Χ. Παπασωτηρίου