Η θατσερική βιοπολιτική του Κυρ. Μητσοτάκη

Στην εισαγωγή στα "Περσικά Γράμματα" του Μοντεσκιέ, ο Βαλερί υποστηρίζει ότι σε μια κοινωνία που είναι άξια σεβασμού, όποιος ετοιμάζεται να πάει στην κρεμάλα πρέπει και να αισθάνεται πως το αξίζει. Στην εποχή, όμως, της βιοπολιτικής και του νεοφιλελευθερισμού, ο σεβασμός αντικαταστάθηκε από τον έλεγχο, το φόβο και τον παραδειγματισμό. Έτσι, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης θα αφήσει έναν κατάδικο να πεθάνει, διακηρύσσοντας ότι το κάνει στο όνομα των φιλελεύθερων ιδεών, ενώ στην πραγματικότητα είναι ένας στυγνός νεοφιλελεύθερος τύπου Θάτσερ, Πινοσέτ, Όρμπαν, Πινιέρα, Μακρόν κ.ά.

Ποια είναι η διαφορά μεταξύ της πολιτικής του φιλελευθερισμού και της βιοπολιτικής του νεοφιλελευθερισμού; Μεταξύ του κλασικού φιλελευθερισμού και του νεοφιλελευθερισμού η «πραγματική» διαφορά έγκειται στο ότι ενώ στον φιλελευθερισμό του Άνταμ Σμιθ ο στόχος είναι η αυτορρύθμιση της αγοράς, στην περίπτωση του νεοφιλελευθερισμού ο στόχος είναι η επιτήρηση και ο σφαιρικός έλεγχος ολόκληρης της κοινωνίας με όρους της οικονομίας της αγοράς. Όλα πωλούνται-αγοράζονται και αστυνομοκρατούνται. Η κοινωνία έγινε το "σιδερένιο κλουβί" του Μαξ Βέμπερ.

Ο νεοφιλελευθερισμός ταυτίζεται με την «υπερβολική» διακυβέρνηση -η οποία με πραγματικούς όρους συνήθως εκφράζεται μέσω της συρρίκνωσης του κράτους πρόνοιας και μέσω των ιδιωτικοποιήσεων δημόσιων αγαθών - καθώς και μέσω της ενεργοποίησης των μηχανισμών υπερβολικής «ρύθμισης» (αστυνομοκρατία, ηλεκτρονική επιτήρηση). Από εδώ προκύπτει ο όρος «βιοπολιτική» που παραπέμπει στην έννοια που πρώτος ανέπτυξε ο Γάλλος φιλόσοφος Μισέλ Φουκώ  σύμφωνα με την οποία, η πολιτική διαμορφώνει και μορφοποιεί ολοκληρωτικά τη ζωή των ανθρώπων. Η βιοπολιτική ως μορφή συστηματικής και εξονυχιστικής κοινωνικής ρύθμισης μεταφέρει την αγοραία ορθολογικότητα σε τομείς μη οικονομικούς όπως η οικογένεια, η αναπαραγωγή, η εκπαίδευση, η παραβατικότητα. Οι ανταλλακτικές αξίες γίνονται αξίες χρήσης. Η άμιλλα γίνεται ανταγωνισμός. Ο αθλητισμός γίνεται η νίκη που πωλείται. Οι σχέσεις γίνονται εμπορευματικές. Όλα μπαίνουν στο παζάρι, προπάντων οι αλεπούδες!

Και επειδή μιλάμε τελευταία για τα σεξουαλικά εγκλήματα, είναι χρήσιμο να δούμε τις οικονομικές, πολιτιστικές και πολιτικές τους διαστάσεις. Για τον Φουκώ το σώμα είναι ο στόχος της άσκησης της βιοπολιτικής και οικονομικής εξουσίας ώστε αυτό να γίνει πειθήνιο, παραγωγικό, πολιτικά και οικονομικά χρήσιμο. Οι σχέσεις εξουσίας δεν βρίσκονται σε εξωτερική θέση αναφορικά με άλλους τύπους σχέσεων (οικονομικές διαδικασίες και εξουσίες, σχέσεις γνώσης, σεξουαλικές σχέσεις) αλλά είναι ενύπαρκτες σ’ αυτές. Υπ’ αυτή την οπτική, είναι το σύστημα που «παράγει» Λιγνάδηδες. Οι σχέσεις της βιοπολιτικής εξουσίας δεν βρίσκονται σε θέσεις υπερδομής, αλλά είναι παντού. Γι’ αυτό τα σημεία αντίστασης είναι παρόντα παντού μέσα στο δίκτυο της εξουσίας(στην οικογένεια, στη διαπροσωπική σχέση, τη σεξουαλική σχέση, την εργασία κ.ά.). Δεν υπάρχει, επομένως, σε σχέση με την εξουσία ένας τόπος της μεγάλης ‘Αρνησης, αλλά έχουμε πολλαπλές αντιστάσεις που αποτελούν τον άλλο πόλο στις σχέσεις εξουσίας... Αυτές οι αντιστάσεις πρέπει να αποκτήσουν οργανωτικά την αλληλοσύνδεσή τους και να γίνει σαφής η κόκκινη κλωστή που τις ενώνει.

Ο Κυρ. Μητσοτάκης, ο Μακρόν, ο Πινιέρα και οι άλλοι νεοφιλεύθεροι πολιτικοί θεωρούν ότι η βιοπολιτική του φόβου, που ασκούν, μπορεί να καλύψει τις όποιες ρηγματώσεις, που προκαλούν οι αντιστάσεις. Αλλά να, ένα κορίτσι δολοφονείται στη Χιλή και η αγορά ακυρώνεται. Το ίδιο κι ένας άδικος θάνατος, ακόμη κι αν πρόκειται για τον πιο ειδεχθή δολοφόνο, θα ακυρώσει την πολιτική εξουσία, καθώς ο «εκτελεσμένος» θα γίνει το σύμβολο των παθών που υφίστανται οι «από κάτω».