Χιλή, ή πως η Αριστερά ανοίγει τον δρόμο στην (ακρο)δεξιά

Ο Ιγνάσιο Σεγκόβια, ένας 23χρονος φοιτητής, υποστηρικτής του ακροδεξιού νέου χιλιανού προέδρου, φορά ένα κόκκινο καπέλο με την επιγραφή «Να κάνουμε τη Χιλή ξανά σπουδαία». Ο Τραμπ παντού.

Η νίκη του ακροδεξιού Καστ στη Χιλή, οπαδού του Πινοσέτ, σηματοδοτεί την τελευταία νίκη για την αναδυόμενη ακροδεξιά στη Λατινική Αμερική. Είχε προηγηθεί αυτή του Ντανιέλ Νομπόα στο Εκουαδόρ, του Ναγίμπ Μπουκέλε στο Ελ Σαλβαδόρ και του Χαβιέρ Μιλέι στην Αργεντινή. Επίσης, τον Οκτώβριο, η εκλογή του Ροντρίγκο Παζ έβαλε τέλος σε σχεδόν δύο δεκαετίες σοσιαλιστικής διακυβέρνησης στη Βολιβία.

Ο «τυφώνας» Τραμπ σαρώνει την αμερικανική ήπειρο. Το MAGA μεταφέρεται παντού προσαρμοζόμενο αναλόγως. Παντού η ίδια ρητορική: Ασφάλεια και μετανάστευση.

Αλλά γιατί η Χιλή, η χώρα του εκπληκτικού λαϊκού κινήματος του 2019, ψήφισε ακροδεξιά;

Τι έγιναν τα εκατομμύρια των Χιλιανών που βγήκαν στους δρόμους (φωτογραφία) για να διαμαρτυρηθούν ενάντια στο φρικτό νεοφιλελεύθερο οικονομικό μοντέλο που υλοποίησε η δικτατορία του Πινοσέτ, και το οποίο βασίζεται στην ιδιωτικοποίηση, την απορρύθμιση και την ελάχιστη κρατική παρέμβαση; Γιατί ψήφισαν κάποιον που υποστηρίζει το ίδιο μοντέλο που με έναν μεγαλειώδη αγώνα και αίμα αμφισβήτησαν; 

Για τον Πατρίσιο Ναβία, διακεκριμένο Χιλιανό πολιτικό επιστήμονα, «Ο πιο πιθανός λόγος για τη νίκη του Καστ είναι ότι ο κόσμος είναι δυσαρεστημένος από τις μεταρρυθμίσεις που εφάρμοσε ο (αριστερός) Μπόριτς...».

Τα μέτρα κοινωνικής πρόνοιας του Μπόριτς δεν ήταν αρκετά για να απαλύνουν τις ανισότητες που παρέμειναν επίμονα υψηλές και οι βασικές υπηρεσίες, από τις συντάξεις έως την εκπαίδευση, παρέμειναν σε μεγάλο βαθμό σε ιδιωτικά χέρια. Ο νεοφιλελευθερισμός παρέμεινε ο ίδιος και επί Αριστεράς.

Κρίσιμη παράμετρος που προστέθηκε στην κοινωνική δυσαρέσκεια ήταν ο φόβος.

Η Χιλή η θεωρούμενη ως η πλέον ασφαλής χώρα της Λατινικής Αμερικής «αισθάνθηκε» ξαφνικά ανασφαλής, «σαν να εξαπλώθηκε ένα ψευδές αίσθημα ανασφάλειας» λέει η χιλιανή Χαβιέρα Καράσκο.

Ο φόβος εξαπλώθηκε παντού, διογκούμενος και τροφοδοτούμενος από τα ΜΜΕ και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Ακολούθησε η σχετική ρητορική του νεοκλεγέντος ακροδεξιού προέδρου: «Χωρίς ασφάλεια, δεν υπάρχει ειρήνη. Χωρίς ειρήνη, δεν υπάρχει δημοκρατία και χωρίς δημοκρατία δεν υπάρχει ελευθερία, και η Χιλή θα επιστρέψει απαλλαγμένη από το έγκλημα, το άγχος και τον φόβο». Σε λίγο το αστυνομικό κράτος θα αποκαθαρθεί από τα εγκλήματά του και θα ταυτισθεί με την ασφάλεια, την ειρήνη και τη… δημοκρατία.  

Το θέμα λοιπόν είναι η «ασφάλεια» από τον εχθρό που είναι δήθεν ο μετανάστης, ο παραβατικός, ο διπλανός στη δουλειά, στη γειτονιά, στην πολυκατοικία, ακόμα και στην ανεργία!

Αυτή η τερατώδης ιδέα ότι για την αδικία ευθύνεται ο Άλλος, ο διπλανός μας, ο όμοιός μας, αναπτύσσεται και πολλαπλασιάζεται αθόρυβα.

Οι καλύτερες παρορμήσεις και η δίψα για δικαιοσύνη και ισότητα δεν απευθύνονται πια στους «από πάνω» αλλά στον διπλανό. Έτσι μετατρέπονται σε διατομική αντιπαράθεση και κάθε συλλογική δέσμευση και διεκδίκηση υπονομεύεται εκ προοιμίου και ακυρώνεται. 

Οι τερατώδεις ιδέες με τις οποίες μας εκπαιδεύουν, σαν καρκινικά κύτταρα επιτίθενται σε μας τους ίδιους.

Η μέθοδος χειραγώγησης είναι παλιά. «Οι κυβερνήτες και οι πλούσιοι εξουσιάζουν τους εργάτες επειδή και οι εργάτες επιθυμούν το ίδιο, με τους ίδιους τρόπους να εξουσιάζουν τον αδελφό τους εργάτη. Για τον λόγο αυτόν –επειδή ταυτίζονται μαζί τους απέναντι στη ζωή- οι εργάτες δεν μπορούν να εξεγερθούν σε μία πραγματική επανάσταση εναντίον των καταπιεστών τους… (γιατί) μέσα (στον εργάτη) υπάρχει η συναίσθηση ότι κι αυτός θα έκανε το ίδιο, ή το κάνει κιόλας έστω σε μικρότερο βαθμό απέναντι στ’ αδέλφια του… Αν οι εργάτες δεν ήταν το ίδιο καταπιεστές… ζούσαν αδελφικά… θυμούνταν και βοηθούσαν τους άλλους, κανείς δεν θα μπορούσε να τους σκλαβώσει…» (Ο Τολστόι, Ελληνικά Γράμματα).

Η Αριστερά λοιπόν έχει δύο προβλήματα να επιλύσει. Το ένα είναι ότι για να εφαρμόσει μια άλλη οικονομική πολιτική πέρα από το νεοφιλελευθερισμό, είναι σαν να θέλει να ακολουθήσει μια άλλη πολιτική από αυτή που επιβάλλει η παγκόσμια μαφία (Στο περιβάλλον αυτό η Αριστερά δεν έχει πολλά περιθώρια, είναι εκ προοιμίου παγιδευμένη.)

Το δεύτερο μεγάλο πρόβλημα είναι η αντιμετώπιση της κυρίαρχης πολιτικής κουλτούρας που εκπαιδεύει τον πληθυσμό στον ατομικισμό και τον ρατσισμό, με συνέπεια ο φτωχός να νομίζει ότι έχει τα ίδια συμφέροντα με τον πλούσιο και μάλιστα με αντιπάλους τους ομοίους του.

Με ανεπίλυτα αυτά τα δύο προβλήματα η Αριστερά (για την ακρίβεια η σοσιαλδημοκρατία) όντας κυβέρνηση δεν κάνει σήμερα τίποτ' άλλο παρά να ανοίγει το δρόμο στην (ακρο)δεξιά...