Πώς η χρήση ευρωπαϊκών θεσμών νικά τις πολυεθνικές

Μπορεί άραγε καμιά, σε ένα ασφυκτικό καπιταλιστικό πλαίσιο, με τις εκμεταλλευτικές σχέσεις να εντείνονται και τα, αστικά έστω, δικαιώματα, να υποχωρούν, να βρει το δίκιο της; Μπορεί ή, κατά πως λέει ο Πουλαντζάς, το νομικό σύστημα δεν είναι «παρά ο κώδικας της οργανωμένης δημόσιας βίας», της βίας δηλαδή των από πάνω; Μπορεί να προκαλέσει, με το υπόδειγμα της καθημερινής συμπεριφοράς, μια, μικρή αλλά αποτελεσματική, ρωγμή στο σύστημα; Μπορεί, κατά το κοινώς λεγόμενο, εάν αδικηθεί, να πάρει το αίμα της πίσω; Υπάρχουν, εντός του αστικού κράτους, τέτοιες δυνατότητες;

Μια μικρή ιστορία καπιταλιστικής τρέλας έλαβε χώρα το καλοκαίρι που μας πέρασε, όταν η συνεργασία δύο πολυεθνικών αποδείχτηκε κάθε άλλο παρά άριστη για δύο τουλάχιστον ανθρώπους: η Rayanair και το πρακτορείο E-dreams τους άφησαν εκτός της πτήσης Μπολόνια - Αθήνα. Δεν τους καθυστέρησαν, μαζί με όλ@ τ@ς επιβάτ@. Τους εγκατέλειψαν, διότι, λέει, δεν έβλεπαν, παρά τις σχετικές αποδείξεις, τα πληρωμένα εισιτήριά τους, ένιψαν τας χείρας τους κι έριξαν την ευθύνη η μία πολυεθνική στην άλλη. Τι κι αν οι ταλαίπωρ@ είχαν κάνει τα πάντα όπως έπρεπε; Για να επιστρέψουν σπίτι τους, εν τω μέσω της θερινής σεζόν, η μόνη λύση ήταν να αγοράσουν νέα εισιτήρια για την επομένη: 700 ευρώ, δηλαδή, συν άλλα 100 για το ξενοδοχείο, συν κάτι ψιλά για τα λοιπά τροφεία, σύνολο 850. Πού θα έβρισκαν, αν έβρισκαν, αυτή τη μικρή περιουσία, που για να την αποταμιεύσεις, αφού πρόκειται για έναν μέσο μισθό, θες κάνα χρόνο το ελάχιστο, δικό τους, εννοείται, πρόβλημα.

 Κι αφού, κακήν κακώς, επέστρεψαν στη βάση τους, αποφάσισαν να χρησιμοποιήσουν κάθε νόμιμο μέσο για να βρουν το δίκιο τους. Έχοντας απέναντι κολοσσούς. Το ποιόν ανθρωπότυπων σαν τον Μάικλ Ο’ Λίρι, της Rayanair, του Χαβιέ Περέζ-Τενέσα, του φερόμενου ιδιοκτήτης της E-dreams, είναι γνωστό: η αριστεία εν τοις πράγμασι. Είναι οι ξύπνιοι του κόσμου τούτου, οι επενδυτές που αυξάνουν τον πλούτο, οι πολυεθνικές τις οποίες μετά χαράς οι κυβερνήσεις πριμοδοτούν. Είναι οι τύποι που δημιουργούν ένα απανθρωποιημένο πλαίσιο το οποίο ξεκινά από την ανυπαρξία εργαζομένων και τη χρήση ρομπότ και τελειώνει στην αντιμετώπιση του ταξιδιώτη ως πράγμα. Που ανά πάσα στιγμή πετιέται στα σκουπίδια.

 Δύσκολη πίστα. Δίχως έδρα στην Ελλάδα, υπεύθυνους/ες δεν εύρισκες, μιλούσες στον αυτόματο με ανθρωποειδή. Από τις διεθνείς νομικές εταιρίες, ειδικές σε παρόμοιες υποθέσεις, ουδεμία αναλάμβανε μεμονωμένους επιβάτες/ισσες, ασύμφορο γαρ, με μικρό κέρδος. Έτσι, όση καχυποψία κι αν διαθέτεις απέναντι στους δήθεν ανεξάρτητους θεσμούς, τους βάζεις κι αυτούς στο παιχνίδι. Στέλνεις οπότε και μια καταγγελία στον Συνήγορο του Ευρωπαίου Καταναλωτή, να υπάρχει. Του Ευρωπαίου, όχι του Έλληνα, αφού, όπως προείπαμε, πρόκειται για πολυεθνικές χωρίς έδρες εντός συνόρων.  

 Δεν περιμένεις, βέβαια, πολλά. Το σύστημα, ελαφρώς δύσχρηστο και αφιλόξενο, κάνει συχνά εκείν@ που επιθυμούν να καταγγείλουν να εγκαταλείπουν την προσπάθεια. Αλλά επιμένεις. Συνομιλείς, στέλνεις μέιλ. Και το ξεχνάς για τρεις μήνες, που είναι και το περιθώριο που σου δίνουν για να εκκαθαριστεί η υπόθεση. Και πάνω που το ξανασκέφτεσαι και θες να το επαναφέρεις, με τη μύχια σκέψη να τους ξεμπροστιάσεις όλους μαζί, γίνεται το θαύμα: ένα μέιλ από τον Ευρωπαίο Συνήγορο σε πληροφορεί πως η υπόθεσή σου έκλεισε με επιτυχία. Κοινώς, νενικήκαμεν. Το πρακτορείο E-dreams αναλαμβάνει την ευθύνη και την υποχρέωση να επιστρέψει, με ελάχιστο ψαλίδι στις αποδείξεις, 827 ευρώ.

 Νίκη των προλετάριων στ’ αφεντικά του κόσμου; Ας μην υπερβάλλουμε. Χρειάζεται πολλή υπομονή, πολύς χρόνος, διάθεση και γνώση, για να βρεις, αν το βρεις, το δίκιο σου.

 Αλλά: να εκμεταλλεύεσαι κάθε μέσο, με κάθε τρόπο, κάθε ρωγμή που αφήνει το αστικό κράτος στους από κάτω, να γνωρίζεις και να εκμεταλλεύεσαι ό,τι σου παραχωρούν οι λεγόμενοι θεσμοί και το νομικό πλαίσιο –πλαίσιο, μην ξεχνιόμαστε, φτιαγμένο κυρίως στα μέτρα των από πάνω-, είναι, ας πούμε, μια μορφή χρέους της φτωχολογιάς. Χρέος, όπως και αγώνας εναντίον της εκμεταλλεύτριας τάξης.

 Ο Συνήγορος του Ευρωπαίου Καταναλωτή, δεν είναι, προφανώς, μοχλός της επανάστασης υπέρ των λαϊκών συμφερόντων. Λειτουργεί, όμως, ως αρωγός σε ατομικό επίπεδο, στην παρούσα περίπτωση αποτελεσματικά.

Κι αν τα 829 ευρώ, που επιστράφηκαν, για τον ιδιοκτήτη της E-dreams, ισούνται με ένα παπούτσι, μια γραβάτα ή ένα υποκάμισο, για κάποια θύματά του από το παγκόσμιο προλεταριάτο είναι μισθός ολάκερος. Που αφού τον υφάρπαξε, οφείλει να τον επιστρέψει.