Στην Έλενα
Στο « όνειρο ενός γελοίου» του Ντοστογέφσκι, ο ήρωας ξεκινά με την εξής πρόταση: «Είμαι ένας γελοίος άνθρωπος» και παρακάτω συνεχίζει: «Άλλοτε, υπόφερα πολύ που φαινόμουν γελοίος. Δεν φαινόμουν, ήμουν. Πάντα μου ήμουν γελοίος και ξέρω πως σίγουρα θα είμαι από γεννησιμιού μου. Θα ήμουν και δε θα ήμουν επτά χρονών όταν έμαθα πως ήμουν γελοίος. Ύστερα σπούδασα στο Πανεπιστήμιο -κι όσο σπούδαζα, τόσο μάθαινα πως ήμουν γελοίος. Κι έτσι, φαίνεται πως όλη η πανεπιστημιακή μου επιστήμη, υπήρχε μόνο και μόνο για να μου αποδείξει και να μου εξηγήσει, όσο την εμβάθυνα, πως ήμουν γελοίος. Και με τη ζωή μου έγινε το ίδιο όπως και στην επιστήμη μου. Χρόνο με το χρόνο, αποκτούσα όλο και περισσότερο τη βεβαιότητα πως απ’ όλες τις απόψεις φαινόμουν γελοίος».
Είναι ο Ντοστογιέφσκι. Το περίστροφο είναι εκεί. Τον περιμένει. Μέχρι που στο όνειρό του συναντά ανθρώπους που ήξεραν να αγαπούν. Συνειδητοποιεί τη δύναμη της αγάπης και σώζεται.
Ο «γελοίος» του Ντοστογιέφσκι είναι ο ευφυής άνθρωπος, αυτός που μισεί τους συμβιβασμούς και τις ψεύτικες σχέσεις, που επιθυμεί την Αλήθεια και για αυτό πονάει, καταθλίβεται, πενθεί.
Ο πραγματικά γελοίος είναι ο α-νόητος. Πιο πολύ κι απ’ τον ανόητο είναι ο φασίστας, που είναι το τελικό στάδιο της ευήθειας και της σκατοψυχιάς.
Γιώργος Χ. Παπασωτηρίου
