Ο Π. Κονδύλης για τον πόλεμο

Ο Ραϋμόν Αρόν είχε χαρακτηρίσει τον ψυχρό πόλεμο «εμπόλεμη ειρήνη», συνοψίζοντάς τον με την ξεπερασμένη σήμερα διατύπωση: «Ειρήνη αδύνατη, πόλεμος απίθανος». Όμως ο Πόλεμος ως συμπλήρωμα της πολιτικής (Κλαούζεβιτς) δεν υφίσταται, πλέον, καθώς έχουμε ξεπεράσει το συμβατικό πόλεμο και έχουν εμφανιστεί τα πυρηνικά όπλα.

Ο Παναγιώτης Κονδύλης στο μνημειώδες βιβλίο του «Θεωρία του πολέμου» γράφει:

«...η μία και μόνη πραγματικά πλανητική Δύναμη, οι Ηνωμένες Πολιτείες, θα είναι, δυνητικά τουλάχιστον, πανταχού παρούσα, εκτός αν την παραλύσουν εσωτερικοί παράγοντες. Μια πρώτη της μέριμνα θα αποτελεί η συγκρότηση περιφερειακών συμμαχιών, τις οποίες θα ελέγχει και θα κατευθύνει και οι οποίες θα την προφυλάσσουν από τη φθορά των δυνάμεών της, παρέχοντας στρατιωτικές και άλλες υπηρεσίες και λύνοντας κατά το δυνατόν μόνες τους ή κατ’ ανάθεσιν ήσσονα προβλήματα της περιφερειακής συμβίωσης. Όμως πίσω τους θα στέκει ανά πάσα στιγμή ως έσχατη εγγύηση (λ.χ. ως εγγύηση της ακεραιότητας των χωρών-μελών του ΑΣΕΑΝ έναντι επεκτατικών βλέψεων της Κίνας) η διπλωματική και στρατιωτική ισχύς της πλανητικής ηγεμονικής Δύναμης, η οποία, αν θα θέλει να διατηρήσει αυτή της τη θέση, θα πρέπει να επεμβαίνει ως ύστατος κριτής σε κάθε μείζονα σύγκρουση. Με αυτή την έννοια μπορεί να λεχθεί ότι οι πλανητικά κρίσιμοι ή πάντως σημαίνοντες πόλεμοι του προσεχούς μέλλοντος θα είναι αμερικανικοί πόλεμοι. Και αφού η έκταση, η ένταση και η υφή τους θα παραλλάσσουν, η ηγεμονική Δύναμη είναι υποχρεωμένη να κλιμακώνει ανάλογα τις στρατιωτικές της αντιδράσεις ή πρωτοβουλίες, δίνοντας τη δέουσα ελαστική διάρθρωση στις ένοπλες δυνάμεις της. Οι τρέχοντες αμερικανικοί επιτελικοί σχεδιασμοί αποσκοπούν στη δυνατότητα ταυτόχρονης διεξαγωγής δύο πολέμων της εκτάσεως του πολέμου του 1991 στον Περσικό Κόλπο καθώς και μιας ακόμα μικρότερης ανασχετικής επέμβασης. Βεβαίως, τέτοιοι στόχοι δεν επιτυγχάνονται με μόνες τις δυνάμεις ταχείας εκδιπλώσεως ούτε και με μερικές μεραρχίες σε πλήρη ετοιμότητα. Χρειάζονται τη μόνιμη στήριξη από μέρους πάγιων στρατηγικών δυνάμεων τοποθετημένων σε καίρια σημεία των ηπείρων και των ωκεανών, χρειάζονται την αεροπορική υπεροχή και την άνετη κίνηση των αεροπλανοφόρων και των στόλων, χρειάζονται τέλος τις έσχατες δικλείδες ασφαλείας: τα βαλλιστικά πυρηνικά όπλα.

Καμία ανερχόμενη Δύναμη δεν θα μπορέσει να διαμφισβητήσει τη σημερινή πλανητική ηγεμονία των Ηνωμένων Πολιτειών, αν δεν τις ανταγωνισθεί με επιτυχία σε όλα αυτά τα επίπεδα - χωρίς αυτό φυσικά να σημαίνει ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν θα γνωρίσουν ενδεχομένως ήττες σε δευτερεύοντα θέατρα ενόσω ακόμη κρατούν τον παγκόσμιο ηγεμονικό τους ρόλο.

Διαμφισβήτηση της πλανητικής ηγεμονίας δεν σημαίνει αναγκαστικά ότι ένας νέος ηγεμόνας νικά κατά μέτωπον και αντικαθιστά τον παλαιό, μπορεί και να σημαίνει, πιο περιορισμένα, ότι μια ανερχόμενη περιφερειακή Δύναμη συγκροτεί βαθμηδόν γύρω της έναν μείζονα χώρο και απαγορεύει στην πλανητική ηγεμονική Δύναμη να επεμβαίνει με οιονδήποτε τρόπο στον χώρο αυτό. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε πιθανότατα να επιδιώξει στο προσεχές μέλλον...» (Θεωρία του Πολέμου, σελ. 369). Η Κίνα είναι η ανερχόμενη περιφερειακή δύναμη αναφέρει ο Παναγιώτης Κονδύλης. Η Ρωσία θα μπορούσε να θεωρηθεί ως μείζων χώρος της Κίνας, ενώ η Ουκρανία μείζον χώρος της Ρωσίας…

Υπάρχει διέξοδος και λήξη του πολέμου; Σύμφωνα με τον Κλαούζεβιτς, όπως τον παραθέτει ο Π. Κονδύλης, «μέσα στον πολιτισμό υπάρχει τόσο ένα πρακτικά επαρκές ισοζύγιο των αντίρροπων τάσεων του ανθρώπου, έτσι ώστε να διατηρείται η ειρήνη, όσο και αρκετή ένταση, έτσι ώστε ένας πόλεμος δεν αποκλείεται, αλλά μάλλον προετοιμάζεται». Συνεπώς, ο πόλεμος ή η ειρήνη είναι το αποτέλεσμα του συσχετισμού αυτών των αντίρροπων δυνάμεων αλλά και της δημιουργίας «εχθρότητας» μέσω της χειραγώγησης των μίντια και των διαμορφωτών της κοινής γνώμης. Γι’ αυτό το λόγο, το κίνημα κατά του πολέμου έχει θεμελιώδη σημασία.