Ο Μεσσίας και η έκπτωση της πολιτικής

Οι πιστοί της ΝΔ στην Πάτρα έστρωσαν το δρόμο στον πολιτικό τους «Μεσσία» με δάφνες και βάγια. Από τον Άγιο Παΐσιο και την παντόφλα του, στον Μητσο-Μεσσία και την έκπτωση της πολιτικής. 

Ο μεσσιανισμός -πολιτικός, θρησκευτικός, εθνικιστικός, τεχνολογικός…- στην κορύφωσή του. Σ' αυτό το έδαφος του ανορθολογισμού, των φτωχών πνευματικών αντισωμάτων και της έκπτωσης της πολιτικής θα αναπτυχθεί ο φονταμενταλισμός και ο συνομωσιολογικός τρόπος ερμηνείας της πραγματικότητας.

Το φαινόμενο δεν είναι μόνο ελληνικό, λαμβάνει χώρα παντού και αν δεν προκαλείται, πάντως αξιοποιείται από την (ακρο)δεξιά. Τον Φεβρουάριο η πλατφόρμα UnHerd δημοσίευσε δεδομένα δημοσκοπήσεων που δείχνουν ότι το 15% των ανθρώπων «συμφωνεί απόλυτα» με τον ισχυρισμό ότι «ο κόσμος ελέγχεται από μία μυστική ελίτ», και ένα άλλο 23% θεωρεί ότι «μάλλον» αυτό συμβαίνει. Δηλαδή το 38% πιστεύει στις θεωρίες συνομωσίας. Αυτή «η παρανοϊκή, παραισθησιακή άποψη ενός σκληροπυρηνικού συνωμοσιολογικού κόσμου θολώνει τις πεποιθήσεις που έχει ένα πολύ μεγαλύτερο κομμάτι του πληθυσμού» λέει ένας ειδικός*. Έτσι φουσκώνουν τα πανιά της (ακρο)δεξιάς παγκοσμίως.

Όλοι αυτοί οι άνθρωποι φαίνεται να αποτελούν μέρος ενός πολύ ευρύτερου φάσματος απόψεων – που τους ενώνει μια απέχθεια για το πολιτικό σύστημα (αντισυστημισμός) και η πεποίθηση ότι όλα τα θεσμικά όργανα είναι ανεπανόρθωτα διεφθαρμένα (αυτό είναι αληθές) και εντεταλμένα από αόρατες δυνάμεις (αυτό είναι αναληθές και αποπροσανατολιστικό).

Στο κλίμα αυτό ευδοκιμούν ο συναισθηματισμός, ο οπαδισμός και η «προσωπολατρεία». Άτομα με μη αναπτυγμένη διαλεκτική σκέψη νοηματοδοτούν την προσωπική και εθνική τους ζωή με την τυφλή πίστη σ’ ένα πρόσωπο–μεσσία. Μεσσίας ο Μπολσονάρου, μεσσίας ο Τραμπ, μεσσίας ο Όρμπαν, μεσσίας η Μελόνι, μεσσίας και ο Μητσοτάκης.

Ο Βραζιλιάνος δημοκράτης πάστορας Paulo Marcelo Schallenberger δήλωνε στην El País: «Το 2018, υπήρξε μια διαδικασία μυθοποίησης του Μπολσονάρου, από τους τηλεοπτικούς ιεροκήρυκες των Ευαγγελιστών που τον μετέτρεψαν σε μεσσία…».

 Ο Μπόρις Τζόνσον όταν ανήλθε στην εξουσία, τον Ιούλιο του 2019, παρουσιάστηκε ως «ο προνοητικός σωτήρας», γράφει ο The Guardian. Τώρα ο… μεσσίας αυτός «σχεδόν τελείωσε» μέχρι τον επόμενο.

Παντού, κάθε στιγμή, τα γεγονότα συνοδεύονται από θεωρίες συνωμοσίας και ψευδείς ειδήσεις, που δημιουργούν το άγχος της επικείμενης καταστροφής. Τα κοινωνικά δίκτυα γίνονται οι προφήτες της αποκάλυψης που ενεργοποιούν το μεγάλο φόβο. Από αυτόν τον ΦΟΒΟ θα μας λυτρώσει ο… Μεσσίας Μητσοτάκης. Πρώτα απ’ όλους τους «εκλεκτούς» οπαδούς και ψηφοφόρους του!

Ο μεσσιανισμός ακολουθείται από τον μανιχαϊσμό και την αντιπαλότητα του καλού απέναντι στο κακό. Έτσι οι «κακοί» της Ροδόπης και γενικά όσοι δεν ψηφίσουν Μητσοτάκη θα «πάθουν κακό»!

Μαζί με τον μεσσιανισμό έχουμε και τον βοναπαρτισμό (από τον Ναπολέοντα Βοναπάρτη) –σύμφωνα με τον Rene Remond- που είναι η πολιτική ιδεολογία που αξιοποιεί έναν εκλεγμένο ηγέτη «μεσσία» στον οποίο οι περιστάσεις επιτρέπουν να σώσει τη χώρα από την διάλυση και να δημιουργήσει μία συγκεντρωτική εκτελεστική εξουσία.

Αυτή τη συγκεντρωτική «επιτελική» εξουσία δημιούργησε στο Μαξίμου ο Κυριάκος Μητσοτάκης. Στόχος η δημιουργία δικτύων στελεχών, τα οποία στρατολογούνται με βασικό κριτήριο να διάκεινται φιλικά προς τον Μητσοτάκη και όχι αναγκαία προς το κόμμα της ΝΔ. Στο Μαξίμου συγκεντρώνεται όλη η εξουσία, με μία πρωτοφανή επικοινωνιακή στήριξη από μέσα ενημέρωσης που έχουν προς τούτο χρηματοδοτηθεί ποικιλοτρόπως και αφειδώς (λίστα Πέτσα, κρατικές διαφημίσεις, χορηγίες Τραπεζών κ.ά.).

Ο δεξιός βοναπαρτισμός υιοθετεί ισχυρά τον αποκαλούμενο «δημοκρατικό ελιτισμό», που δεν θεωρεί σπουδαίο το ζήτημα της συμμετοχής των πολιτών στις επιλογές που αφορούν τη ζωή τους. Και τούτο γιατί θεωρεί ότι ο λαός ως πολιτικό σώμα είναι «ανώριμος». Γι’ αυτό, αδήλως εκτιμάται πως η αποχή του πληθυσμού, ή η εμπλοκή και αδρανοποίησή του μέσω εκβιαστικών διλημμάτων ή του εκφοβισμού είναι ένας ουσιώδης παράγοντας για την ορθή και σταθερή λειτουργία του συστήματος.

Για να επιτύχει η συνταγή του δεξιού «βοναπαρτισμού» ενισχύεται η δοσολογία του «ελιτισμού», ο έλεγχος των μέσων μαζικής ενημέρωσης και η κυριαρχία επί της πνευματικής παραγωγής, που επιτρέπουν την πολιτική χειραγώγηση. Γι’ αυτό ο έλεγχος στη λειτουργία των ΜΜΕ είναι καίριας σημασίας.

Έτσι, η πολιτική εκπίπτει σε τεχνική της τάξης και της ασφάλειας.

Κατ’ επέκταση δημιουργείται ένα τέλειο σύστημα καταστολής (πνευματικό και σωματικό) που δημιουργεί την απόλυτα πειθαρχημένη μάζα, που είναι υπάκουη και χρήσιμη σαν στρατιωτική μονάδα. Το όραμά τους είναι η στρατιωτική οργάνωση της κοινωνίας που αντιμετωπίζει τους ανθρώπους ως γρανάζια μιας μηχανής και που έχει σαν πλαίσιο αναφοράς όχι μόνο την "καθεαυτό παραγωγή" αλλά και την παραγωγή γνώσης και ταλέντων, την παραγωγή εκπαίδευσης, υγείας, ακόμα και την παραγωγή «καταστροφής»!

Αυτή η στρατιωτική πειθαρχική εξουσία δεν αλυσοδένει μόνο, αλλά κυρίως κατασκευάζει άτομα, καθώς «...είναι η ειδική τεχνική μιας εξουσίας που πορίζεται τα άτομα και ως αντικείμενα και ως όργανα για την άσκησή της…» (Φουκώ). Η εξουσία αυτή προβάλλει με τρόπους σεμνούς (σας θυμίζει κάποιον;) και μεθόδους ελάσσονες(σας ξαναθυμίζει κάποιους;), αντίθετα με τις προηγούμενες μεγαλοπρεπείς τελετουργίες της.

Η νέα πειθαρχία οργανώνει ένα χώρο απομονωμένο, ένα χώρο που απαγορεύει την άμεση επαφή, την παρέα, την ομάδα, την συναδέλφωση, τον συνδικαλισμό, την αγκαλιά, την αλληλεγγύη, τον έρωτα… Όλα κινούνται σε μία συνθήκη "μη επαφής", όλα εξ αποστάσεως(τηλέ-), όλα online, χωρίς άμεση επαφή. Γι’ αυτό είναι κρίσιμος ο έλεγχος των διαύλων επικοινωνίας, των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Γι' αυτό αναπτύσσονται μηχανισμοί ελέγχου της «αλήθειας και του ψεύδους»(Facebook, τουίτερ…). Για την ακρίβεια, πρόκειται για μηχανισμούς που θα παράγουν «το αληθές και το ψευδές», την μία και ΜΟΝΑΔΙΚΗ ΑΛΗΘΕΙΑ.

Τι μας μένει ως αντίδραση; Η καφκική συρρίκνωση ίσως να είναι ένας μηχανισμός προστασίας από το Μεγάλο Φόβο. Ο Κάφκα «κρύβεται» συρρικνούμενος, γίνεται κατσαρίδα: «Σαν άνθρωπος είμαι ένας, όμως ο φόβος μ’ έχει κόψει σ’ εκατό κομμάτια. Κι όσο μεγαλύτερος είναι ο φόβος τόσο μαζεύομαι σ’ ένα μόνο κομμάτι. Κι ο φόβος δεν αφήνει όλα αυτά τα κομμάτια να συγκεντρωθούν, να γίνουν ένα», λέει κάποιος στον ψυχαναλυτή του**.

Ο άλλος τρόπος είναι ο αγώνας κι ας μη νικήσουμε ποτέ.

Μαζί με την ελπίδα ότι η δράση μας, η συνεχής μας κίνηση ίσως να λειτουργήσει σαν την μύγα μες στο γάλα, που καθώς χτυπιέται πήζει το γάλα και έτσι κατορθώνει και ανεβαίνει στην επιφάνεια, στην ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ!

*Μισέλ Φουκώ: «Ιστορία της τρέλας στην κλασική εποχή»

**Νίκος Σιδέρης: Ψιχία ψυχής