Ο δυτικός τύπος του Homo inhumanus

Όταν η τελεολογία της προόδου και της οικονομικής μεγέθυνσης προσκρούει στη συστημική κρίση και όταν η κοινωνική επιστήμη των οικονομικών εργαλειοποιείται, προς όφελος των ολίγιστων, και μετατρέπεται σε επιστήμη του ζόφου, οι κοινωνίες, αντί να ριζοσπαστικοποιούνται, μοιάζουν να επιστρέφουν στο συντηρητικότερο εαυτό τους. Έτσι τουλάχιστον δείχνουν, εκ πρώτης όψεως, τα πράγματα.   

Για τον Μαρξ, η αληθινή ιστορία του ανθρώπου σχετίζεται καταφανώς με την παραγωγή: η οποία «δεν παράγει τον άνθρωπο μόνο σαν εμπόρευμα, το ανθρώπινο εμπόρευμα, τον άνθρωπο με τη μορφή εμπορεύματος. Παράγει, επίσης, τον άνθρωπο πνευματικά και φυσικά σαν απανθρωποιημένη ύπαρξη». Η επανάπτωση, έτσι, στη βαρβαρότητα και στην απανθρωπιά της φτώχειας και της κακοπέρασης λειτουργεί βοηθητικά στην πορεία προς τη μεταδημοκρατία, την εξαφάνιση δηλαδή επί της ουσίας της λαϊκής κυριαρχίας.  

Έτσι, η μορφή του homo inhumanus, του απάνθρωπου ανθρώπου, παίρνει εκ νέου σάρκα και οστά: η αλλοτριωμένη συνείδηση του δήθεν διασώστη – δυνάστη,  όπως τούτη εκφέρεται πολιτικά, εκμεταλλευόμενη το χάσμα στη λαϊκή βούληση, επικυριαρχεί ξανά. Το πρώτο μισό του 21ου αιώνα, η ζωή των λαών διακανονίζεται και ισολογίζεται από μια χούφτα μη εκλεγμένους, που εκπροσωπούν, εννοείται, τα συμφέροντα των απανταχού ελίτ.

Κάθε αυτοσυνείδητο υποκείμενο, λοιπόν, στον σύγχρονο κόσμο, οφείλει, λογικά, να επαναστατεί απέναντι στον απάνθρωπο, εξορθολογισμένο ανθρωπισμό της Δύσης του Τράμπ ή του ΔΝΤ και των Ευρωπαίων σκληρών και να διεκδικήσει τα απολεσθέντα δικαιώματα.

Αλλά ο κόσμος της εργασίας δεν φαίνεται διατεθειμένος να πουλήσει ακριβά τη χειρωνακτική του δύναμη και το τομάρι του. Απεναντίας. Διασπασμένος, παραπλανημένος δια του κοινωνικού αυτοματισμού, αρκείται στα ψιχία που του πετιούνται, εντείνοντας την ανελευθερία του.

Vox populi, vox dei, φωνή λαού φωνή θεού: ακόμα, όμως, κι όταν ο λαός κραυγάσει, το πρόταγμα των Λατίνων δεν εγγίζει ούτε εκείνους που διορίζουν αλλά ούτε κι εκείνους που ανέχονται τον κ. Τόμσεν, λ.χ., να κάνει κουμάντο. Με την έπαρση των υπεράνω των πάντων τεχνοκρατών, η κυρίαρχη τάξη περνά στους από κάτω τα διαλυτικά για την ανθρώπινη ζωή ιδεολογήματά της. Ο τρόπος που φέρθηκαν, και φέρονται, στις χώρες της νότιας Ευρώπης είναι ενδεικτικός. Η δαμόκλειος σπάθη της αντεκδίκησης σε όποιον φύγει από το μαντρί στέκει απειλητική, καταργώντας την έννοια της αυτοδιάθεσης και μετατρέποντας την κοινωνία ανθρώπων σε θηριοτροφείο.

Η ιστορία όμως, πέρα από πλείστες όσες αφηγήσεις συμμόρφωσης έχει να επιδείξει, διαθέτει και εξαιρέσεις: κάτι μεγαλειώδεις εξεγέρσεις, που, για λίγο έστω, ανυψώνουν την έννοια του ανθρώπου εκεί όπου της αξίζει. Ακόμη κι αν τούτη η στιγμή έρθει αφού ξεπεραστούν τα βιολογικά όρια αυτής της γενιάς, είναι βέβαιο πως θα ’ρθει, όπως ήλθαν και οι προηγούμενες. Το επιβεβαιώνει η τελεολογία της διάνοιας του ανθρώπου. Και ο ολοκληρωτισμός των δεκαετιών που διανύουμε θα γραφτεί στα μαύρα κατάστιχα.