Ναι, για να σωθεί ο πλανήτης πρέπει να αλλάξει το σύστημα!

Το «έργο» έχει παιχτεί πολλές φορές. Κάθε φορά, οι διασκέψεις του ΟΗΕ για το κλίμα παρουσιάζονται ως η συνάντηση των ηγετών που «αυτή τη φορά» θα παρουσιάσει το επόμενο «μεγάλο σχέδιο» για τη «σωτηρία» του πλανήτη. Ωστόσο και αυτή η σύνοδος κορυφής πρέπει να κριθεί με βάση την ιστορία 30 χρόνων τέτοιων συναντήσεων. Είναι ενδεικτικό το σχόλιο του Μαρκ Χάντσον, ερευνητή του Πανεπιστημίου του Μάντσεστερ και συνιδρυτή της οργάνωσης «Climate Emergency», στο Conversation που διερωτάται αν είναι μάταιη ελπίδα, καθώς παρά τις συζητήσεις και τις αποφάσεις δεν έχει γίνει απολύτως τίποτα. 

«… βλέπουμε τροποποιήσεις στο ρυθμό των εποχών. Τα ψάρια δεν έρχονται τη στιγμή που τα περιμένουμε, (κι όταν έρχονται) είναι δηλητηριασμένα (…) παντού υπάρχουν μάχες, εμφύλιοι πόλεμοι… Αρχίζουμε να βλέπουμε πρόσφυγες λόγω των κλιματικών αλλαγών». Λόγια της Ulamila Kurai Wragg, συντονίστριας της γυναικείας οργάνωσης Pacific Wave, που δραστηριοποιείται στα νησιά Κουκ του Ειρηνικού. Φωνή βοώντος εν τη ερήμω. Το ισχύον οικονομικό μοντέλο δεν μπορεί να δώσει απάντηση στο πρόβλημα, γιατί αν δώσει πρέπει να χαθεί. Ο Τραμπ δεν πιστεύει ότι υπάρχει πρόβλημα, απλώς θεωρεί ότι το επικαλούνται οι εχθροί και οι οικονομικοί ανταγωνιστές των ΗΠΑ.

Δυστυχώς, ο καπιταλισμός υπό τη μορφή του νεοφιλελευθερισμού έχει χάσει τα φρένα του, κυριολεκτικά και μεταφορικά, αποδεικνύοντας ότι το πιο επικίνδυνο και παράλογο ον αυτού του πλανήτη είναι ο άνθρωπος, ο άνθρωπος της ταπείνωσης της φύσης, της απροσδιοριστίας του υποκειμένου και του χάους, της εξουδετέρωσης όλων των αξιών, του θανάτου του πολιτισμού, του τέλους του πλανήτη. Ναι, οι πάγοι λιώνουν, η φύση πεθαίνει, χιλιάδες είδη ζωντανών οργανισμών χάνονται και μαζί ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι λιμοκτονούν!

Ο Εμάνουελ Βαλερστάιν εδώ και χρόνια έθεσε το πρόβλημα του «φυσικού ορίου του ρυθμού με τον οποίο το κεφάλαιο μπορεί να συσσωρεύεται». Το όριο αυτό είναι το χρονικό περιθώριο που δίνουμε στη φύση για να αναπαραχθεί. Η καταστροφή επέρχεται όταν αυτός ο χρόνος στη φύση δεν παρέχεται λόγω της υπερεντατικοποίησης της εκμετάλλευσης. Αυτό το όριο από φυσικό γίνεται κοινωνικό, καθώς οι επιχειρήσεις συσσωρεύουν κέρδη χωρίς όρια και παράλληλα οι κοινωνικοοικονομικές ανισότητες -η ανεργία και η φτώχεια- αυξάνονται, καθιστάμενες εκρηκτικές.

Τώρα προσπαθούν να αναζωογονήσουν τη ζήτηση με πρόσχημα την κλιματική αλλαγή, προωθώντας τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα. Όμως, η υπερβολική προσφορά δεν μπορεί να απορροφηθεί ούτε από τον άνεργο καταναλωτή ούτε από το συνεχώς μειούμενο μισθό του επισφαλώς εργαζόμενου. Εκείνοι που προειδοποιούσαν ότι η υπερσυσσώρευση λειτουργεί σαν ένα «πανωσήκωμα» που απειλεί να γκρεμίσει όλο το οικοδόμημα, και ότι είναι ψευδαίσθηση πως το σύστημα μπορεί να αυτορυθμιστεί επιτυγχάνοντας μία ισορροπία μεταξύ προσφοράς-ζήτησης, χαλιναγωγώντας την τάση του κεφαλαίου για γρήγορη και υψηλότερη απόδοση, επαληθεύονται.
Πλέον το αμείλικτο ερώτημα είναι: «Μπορεί η οικονομική μεγέθυνση να αποβεί συμβατή με τη σωτηρία του πλανήτη;» Μπορεί λένε οι αισιόδοξοι, αρκεί οι όροι της μεγέθυνσης να επανακαθοριστούν ως σταθερή ισορροπία με το φυσικό κόσμο. Μεγέθυνση μ’ αυτούς τους όρους σημαίνει βελτίωση της «γενικής ευημερίας», κάτι που είναι αντίθετο στις σημερινές νεοφιλελεύθερες πολιτικές. Η ισορροπία μεταξύ οικονομίας και κοινωνίας με τη διαμόρφωση «ορίων συσσώρευσης» είναι μία πλάνη κάτω από τις συνθήκες του κανιβαλικού καπιταλισμού. Συνεπώς, ή θα υπάρξει ένα ευρωπαϊκό και παγκόσμιο κίνημα που δεν θα αμύνεται απλώς αλλά και θα προτείνει, αντιπαραθέτοντας ένα νέο οικονομικό μοντέλο κι ένα νέο είδος ανθρώπου στο σημερινό εγωτικό κανίβαλο, ή η σημερινή κίνηση του καπιταλισμού προς την άβυσσο, στρατιωτικοποιώντας τις οικονομικές σχέσεις και σαρώνοντας το κράτος πρόνοιας, θα συνεχιστεί αδιατάρακτα. Με άλλα λόγια, χρειαζόμαστε ένα παγκόσμιο κίνημα της διευρυμένης πολιτικής και κοινωνικής «οικολογίας», που σημαίνει την "επανένταξη" του ανθρώπου στη φύση(από την οποία αποστασιοποιήθηκε κατά την Αναγέννηση, όπως επισημαίνει ο Κ. Παπαϊωάννου) καθώς και ένα περιβαλλοντικό κριτήριο στη συσσώρευση. Επίσης, στο πεδίο της κουλτούρας της καθημερινότητας, η διευρυμένη πολιτική και κοινωνική οικολογία οφείλει να ανατρέψει το σύστημα των χυδαίων ατομικών συνηθειών, αλλά προπάντων να απελευθερώσει από το σύστημα των φόβων και απαγορεύσεων που επιβάλλει η σύγχρονη «βιο-εξουσία». 

Χρειάζεται ένα παγκόσμιο κίνημα που θα προτείνει και θα επιβάλει τον συγκερασμό της ρυθμισμένης και ελεγχόμενης αγοράς με την οικολογική δημοκρατία, και το οποίο θα έχει ως προμετωπίδα τον «παγκόσμιο ουμανισμό». Που θα προτείνει μία παγκόσμια κοινωνία χωρίς αποκλεισμένους, χωρίς παιδιά που να πεθαίνουν από πείνα και δίψα, μια κοινωνία που θα σέβεται τα όρια της φύσης. Προπάντων, μπορούμε και πρέπει να αλλάξουμε τις αξίες που κανοναρχούν τις κοινωνικές και τις ανθρώπινες σχέσεις. Για να γίνει αυτό, για να σταματήσει η σημερινή καταστροφική πολιτική, επισημαίνει η Ν. Κλάιν, απαιτείται η κάθοδος στους δρόμους του «99%» των ανθρώπων που κατοικούν στον πλανήτη Γη. Ναι, για να σωθεί η Γη πρέπει να αλλάξει το σύστημα!ΓΧΠ