Λευκή υποκρισία

«Η απλοϊκή ιδέα ότι ο ρατσισμός περιορίζεται σε μεμονωμένες εκ προθέσεως πράξεις που διαπράττονται από κακούς ανθρώπους, αποτρέπει τους λευκούς Αμερικανούς από την ουσιαστική αντιμετώπιση του Ρατσισμού», γράφει η Robin DiAngelo στο βιβλίο «White Fragility: Why It's So Hard for White People to Talk About Racism». Εκεί αναφέρεται στο φαινόμενο της «λευκής ευθραυστότητας», στο πώς δηλαδή οι λευκοί διαιωνίζουν τον ρατσισμό καθώς αρνούνται να συζητήσουν το θέμα ανοιχτά και ειλικρινά, υποστηρίζοντας πεισματικά ότι δεν είναι ρατσιστές.

Εάν είσαι λευκός στην Αμερική, η Robin DiAngelo θεωρεί ότι είσαι προστατευμένος στο κουκούλι των λευκών προνομίων από τότε που βγαίνεις από τη μήτρα της μητέρας σου. Ο λευκός απολαμβάνει όλα τα λευκά προνόμια. Όσο και αν διαμαρτύρεται ότι δεν είναι ρατσιστής, αποφεύγει τις σχέσεις με τους έγχρωμους και θεωρεί την απουσία των έγχρωμων ως μέτρο της αξίας του χώρου του. Τι είναι μια καλή γειτονιά; Τι είναι ένα καλό σχολείο; Η απουσία Αφροαμερικανών από αυτό το σχολείο ή τη δείνα γειτονιά θεωρούνται ευρέως από τους λευκούς ως στοιχεία της καλής τους ποιότητας.

Πολλοί λευκοί, γράφει η συγγραφέας, δεν καταλαβαίνουν τον όρο  κοινωνικοποίηση -πώς δηλαδή το κοινωνικό περιβάλλον μας διαμόρφωσε ως αυτό που είμαστε. Δεν καταλαβαίνουν ότι η αντικειμενικότητα και η ατομικότητα είναι προνόμια που δεν χορηγούνται σε όλους. Οι λευκοί επωφελούνται από ένα αμερικανικό πολιτικό και οικονομικό σύστημα που δίνει πλεονεκτήματα στους φυλετικούς «νικητές» και καταπιέζει τους φυλετικά «ηττημένους».

Η συγγραφέας προτείνει να αφαιρέσουμε από το λεξιλόγιό μας τη φράση "Δεν είμαι ρατσιστής" γιατί η  λευκή υποκρισία διατηρεί τον ρατσισμό στη θέση του. Να αναρωτηθούμε: Τι σημαίνει να είσαι λευκός; Είναι απελευθερωτικό να ξεκινήσουμε από την υπόθεση ότι δεν υπάρχει τρόπος να αποφύγουμε  την εσωτερίκευση μιας ρατσιστικής κοσμοθεωρίας.

Μεγάλο μέρος της «Λευκής Ευαισθησία» εστιάζει στην αποτίναξη των ασυνείδητων ρατσιστικών ιδεολογιών. Τέτοιες ιδεολογίες περιλαμβάνουν τον ατομικισμό ή το σαφώς λευκό-αμερικανικό όνειρο, ότι δήθεν γράφει κανείς το δικό του πεπρωμένο και την αντικειμενικότητα, την εμπιστοσύνη ότι δήθεν κάποιος μπορεί να απελευθερωθεί εντελώς από την προκατάληψη. Ως κοινωνιολόγος η DiAngelo δεν μπορεί παρά να θεωρήσει και τις δύο αρχές ως αφελείς (στην καλύτερη περίπτωση) και αλαζονικές (στη χειρότερη).

 Το να θεωρείται κανείς άτομο, που δεν έχει κάτι αρνητικό λόγω του χρώματος του δέρματος τους, σημειώνει, είναι προνόμιο που προσφέρεται σε μεγάλο βαθμό μόνο στους λευκούς. Αν και οι περισσότεροι  εγκληματίες και βιαστές στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι λευκοί, στοχοποιούνται κυρίως οι έγχρωμοι. «Η πιο αποτελεσματική  έξαρση του ρατσισμού με την πάροδο του χρόνου», γράφει η DiAngelo, «εκκινεί από την ιδέα ότι ο ρατσισμός είναι συνειδητή προκατάληψη που διατηρείται από τους κακούς ανθρώπους». Αυτό το «καλό / κακό, δυαδικό σχήμα», που θέτει έναν κόσμο κακών ρατσιστών και συμπονετικών μη ρατσιστών, είναι από μόνο του ρατσιστικό κατασκεύασμα.

Η αξία της «Λευκής Ευαισθησία» έγκειται στη μεθοδική, αναμφισβήτητη έκθεση του ρατσισμού στη σκέψη και τη δράση, και στην έκκλησή του για ταπεινότητα και επαγρύπνηση. Η καταπολέμηση της φυλετικής προκατάληψης είναι έργο μιας ζωής.

Η αντιρατσιστική πρακτική είναι μια συνεχής πρακτική που πρέπει να ενσωματωθεί στη ζωή μας, λέει η DiAngelo. Δεν θα φτάσετε ίσως ποτέ εκεί. Είναι ένα ταξίδι, όχι ένας προορισμός. Η DiAngelo εξηγεί ότι όταν η μεροληψία τηρείται από τη νομική εξουσία και τον θεσμικό έλεγχο, τότε έχουμε ένα σύστημα φυλετικής ανισότητας. Η επιβίωση του ρατσισμού δεν εξαρτάται από τη συμφωνία ή τις πεποιθήσεις μας - ακόμα κι αν δεν πιστεύετε ότι οι άνθρωποι πρέπει να αντιμετωπίζονται διαφορετικά λόγω της φυλής τους, αυτοί αυτομάτως θα υποστούν κακομεταχείριση σε αυτά τα συστήματα: εκπαίδευση, υγειονομική περίθαλψη, ποινική δικαιοσύνη, στέγαση, τραπεζικές συναλλαγές, οικονομία, γλώσσα, τεχνολογία, αναπαράσταση μέσων, ιδεολογία και ούτω καθεξής. Εάν δεν αλλάξουμε τα συστήματα στα οποία ζούμε, τότε είμαστε συνεπείς σε αυτά και ταυτισμένοι με αυτά, λέει η DiAngelo. «Με αυτόν τον τρόπο, μπορούμε να πούμε ότι οι καλοί λευκοί που δεν κάνουν τίποτα για να αποτρέψουν τον ρατσισμό είναι ρατσιστές».