Η κουλτούρα του βιαστή

Ασυνόδευτα προσφυγόπουλα πέφτουν θύματα σεξουαλικής εκμετάλλευσης στο Μεταξουργείο, στην πλατεία Βικτωρίας, παντού στην Αθήνα (Ρώυτερς 2018 και artinews). Kάθε βράδυ, χωρίς μουσική υπόκρουση και μελωμένα στιχάκια, ένα μικρό προσφυγόπουλο, οδηγείται στα χέρια του βιαστή του, που του ξεσκίζει την ψυχή. Κάποιοι, προς στιγμήν, ακούνε τις κραυγές οδύνης των παιδιών και φωνάζουν: «τον εισαγγελέα! Τον εισαγγελέα!». Ύστερα αποσύρονται στην ήσυχη συνείδησή τους.

Κοιτάζω τη φωτογραφία του "καλλιτέχνη" βιαστή. Πίσω από το προσωπείο του μία βιβλιοθήκη γεμάτη βιβλία και στον τοίχο ο πίνακας μ' ένα γυμνό παιδί. Ο βιαστής είναι υψηλής κουλτούρας και... αισθητικής, διαψεύδοντας αυτούς που διατείνονται ότι η ζωώδης ροπή του ανθρώπου στη βία μπορεί να εξομαλυνθεί μέσω της κουλτούρας. Θυμάμαι τον Τζορτζ Στάινερ που έγραφε ότι υπήρχαν και υπάρχουν άνθρωποι για τους οποίους η κουλτούρα είναι ένα επιφανειακό, στείρο περίβλημα: «Γνωρίζουμε τώρα(μετά το Ολοκαύτωμα) ότι ένας άνθρωπος μπορεί να διαβάσει τον Γκαίτε ή τον Ρίλκε, να παίξει κομμάτια από τον Μπαχ ή τον Σούμπερτ και το επόμενο πρωί να πάει να κάνει την καθημερινή του εργασία στο Άουσβιτς». Ναι, «η υψηλή κουλτούρα απέτυχε μπροστά στη βαρβαρότητα», επισημαίνει ο Στάινερ.

Τότε, τι απομένει; Πέρα από την επιφανειακή, την εικονική, την κουλτούρα του άγριου ανταγωνισμού και της διεστραμμένης ηδονής, υπάρχει και η βιωμένη, η κυτταρική, η βαθιά ανθρώπινη κουλτούρα, που αντιστέκεται στις φαντασιώσεις καταστροφής, στις φαντασιώσεις εξουδετέρωσης και της επιστροφής στη βαρβαρότητα, γράφει ο Στάινερ. Υπάρχει, λοιπόν, κουλτούρα και κουλτούρα. Υπάρχει η κουλτούρα της βίας, της κατάκτησης, της επιβολής και της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο, δηλαδή η κουλτούρα της δεξιάς, και η κουλτούρα της ανθρωπιάς, της αγάπης για τους απόκληρους, τους αναγκεμένους, για όλους τους ανθρώπους ανεξαιρέτως, δηλαδή η κουλτούρα της αριστεράς. Αυτήν την κουλτούρα πρέπει να προβάλει η πολιτική αριστερά, αναγνωρίζοντας ότι η κουλτούρα της δεξιάς (ως η κουλτούρα που κυριαρχεί στην κοινωνία) εμφυλοχωρεί και εντός της.

Και για να το πούμε με τον τρόπο του Βάλτερ Μπένγιαμιν, στη ζωή υπάρχουν «δύο ορχήστρες χάλκινων οργάνων»: μία είναι η στρατιωτική μπάντα που παίζει μια μουσική με απάνθρωπο χαρακτήρα, ρυθμίζοντας το ομοιόμορφο βήμα των ανθρώπων, και μία άλλη ορχήστρα που είναι «αισθησιακή και σαγηνευτική», ευαίσθητη, ανθρώπινη, που ηχεί τις χαρές του ατόμου μέσα στην ομάδα. Σήμερα, περνάει η καμουφλαρισμένη στρατιωτική μπάντα, ηχώντας τους άγριους και βάρβαρους ήχους της. Τα χάλκινα όργανα της άλλης, της ορχήστρας της ευαισθησίας, της συντροφικότητας και της αλληλεγγύης, περιμένουν τους βιρτουόζους τους.