Η Αριστερά πίνει μπύρα στην «Τελευταία παμπ» του Κεν Λόουτς

Είδα χθες την ταινία «Η τελευταία παμπ» του υπέροχου Κεν Λόουτς.

«Ούτε εσύ είσαι ντόπιος» λέει ο πρωταγωνιστής στον πιο φανατικό ξενοφοβικό του χωριού. Συνειρμικά οδηγήθηκα στη σύγκρουση των μεταναστευτικών ρευμάτων στις ΗΠΑ, στον «εμφύλιο των κάτω» όπως τον απέδωσε εύστοχα στις «Συμμορίες της Νέας Υόρκης» ο Σκορτσέζε. Οι παλιοί μετανάστες, αυτοί που πλέον είχαν ενσωματωθεί, ήταν οι πιο φοβεροί εχθροί των νέων μεταναστών. Γιατί οι νέοι μετανάστες λειτουργούν ως «αγχογόνο αντικείμενο» για τους παλιούς, τους θυμίζει ποιοι ήταν, λέει η Τζούλια Κρίστεβα.

Για τον Λόουτς τα πράγματα είναι πιο απλά και πιο υλικά. Η αλληλεγγύη στους νέους μετανάστες είναι «καρφί» στην ανέχεια των παλιών. «Εγώ δεν έχω ποδήλατο» λέει το παιδί του χωριού, κοιτώντας το ποδήλατο που δώρισαν οι αλληλέγγυοι στο προσφυγόπουλο. Ένα ντόπιο κορίτσι λιποθυμά από ασιτία. Τότε αποκαλύπτεται ότι και τα ντουλάπια των σπιτιών των ντόπιων είναι άδεια. Αλλά η φτώχια των ντόπιων κρύβεται στο όνομα μιας… αξιοπρέπειας που ντρέπεται για τη φτώχεια την οποία κρύβει κάτω από το "χαλί" της σιωπής. Γι' αυτό το εσωτερικό προλεταριάτο, οι ντόπιοι φτωχοί δηλαδή, αντιμετωπίζουν με φθόνο την αλληλεγγύη προς τους πονεμένους και κατατρεγμένους πρόσφυγες. Είναι κι αυτοί εδώ. Πονούν, πεινούν, είναι μόνοι κι αβοήθητοι και οι ίδιοι. Είναι ηττημένοι.

Προπάντων, είναι ηττημένοι. Είναι οι γιοί και τα εγγόνια των ανθρακωρύχων της πολύμηνης απεργίας του 1984, του φοβερού αγώνα και του εκπληκτικού κύματος αλληλεγγύης απ’ όλον τον κόσμο, απ’ όλους τους εργαζόμενους προς τους απεργούς. Τότε που «τρώγανε όλοι μαζί γιατί παλεύανε όλοι μαζί». Και μετά ήρθε η ήττα. Η Θάτσερ με απίστευτη σκληρότητα έκλεισε όλα τα ανθρακωρυχεία. Αυτή ήταν η μεγάλη ήττα, η μεγάλη ματαίωση που σημάδεψε την εποχή και τους εργάτες μέχρι σήμερα. Τα χωριά μαράζωσαν. Οι άνθρωποι το ίδιο. Παρακμή και ζωντανός θάνατος. Μέχρι που ήρθαν αυτοί οι άνθρωποι για να ξυπνήσουν τη μικρή κοινωνία από το λήθαργο. Να ξαναθυμηθούν τι σημαίνει "τρώμε όλοι μαζί γιατί παλεύουμε όλοι μαζί". Κυρίως να αντιληφθούν ότι η αλληλεγγύη δεν πρέπει να είναι μονόπλευρη. Η άρση της σύγκρουσης μεταξύ του εσωτερικού και του εξωτερικού προλεταριάτου θα επέλθει όταν η αλληλεγγύη θα καλύψει και τις δύο πλευρές.  

Βέβαια, τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά, όμως το μήνυμα για να φθάσει στους αποδέκτες πρέπει να είναι απλό και σαφές. Ο πόνος είναι κοινός και ενώνει. Ο πολιτισμός και η μνήμη ενώνουν. Η αλληλεγγύη οφείλει να απευθύνεται σε όλους.

Πέρα όμως από την ταινία τα πράγματα δυσκολεύουν. Τα fake news περί «παιδόφιλων» μουσουλμάνων κ.ά. είναι μικροεπεισόδια μπροστά στη σύγκρουση στο πεδίο της εργασίας. Το εξωτερικό προλεταριάτο χρησιμεύει πάντα ως φτηνή εργατική και απεργοσπαστική δύναμη, εντείνοντας το πρόβλημα της ανεργίας των ντόπιων προλετάριων. Έτσι δημιουργείται μια εχθρότητα και μία διαρκής ένταση. "Μας παίρνουν τις δουλειές" κραυγάζουν οι άνεργοι, ένα βήμα πριν την είσοδο στην ξενοφοβία και την (ακρο)δεξιά! Ο «εμφύλιος των κάτω» στις ΗΠΑ αναπαράγεται σήμερα και στην Ευρώπη.

Παραθέτω από το βιβλίο μου Homo Americanus:

Στις 19 Οκτωβρίου 1993 μία ομάδα ισπανόφωνων νέων, οπλισμένων με μαχαίρια και μπαστούνια του μπέιζ μπολ  πηγαίνει στο Bunker Hill και επιτίθεται σε αυτόχθονες Anglos–μετανάστες δεύτερης γενιάς που γεννήθηκαν στις ΗΠΑ-. Έπειτα, τριακόσιοι Anglos της περιοχής επιτίθενται εναντίον των ισπανοφώνων. Η αστυνομία επεμβαίνει και συλλαμβάνει τους υπαίτιους. Τότε, πέτρες και κοκτέιλ μολότοφ εκσφενδονίζονται εναντίον των αστυνομικών, κάδοι απορριμμάτων και αυτοκίνητα μεταναστών καίγονται, ενώ το βράδυ ο γνωστός ξύλινος σταυρός της Κου Κλουξ Κλαν φλέγεται έξω από το σπίτι μιας οικογένειας ισπανοφώνων. Τα μέλη της Κου Κλουξ Κλαν είναι «παλιοί» μετανάστες και τα παιδιά τους που γεννήθηκαν στις ΗΠΑ! Είναι το εικοστό δεύτερο ρατσιστικό επεισόδιο στην περιοχή την ίδια χρονιά.

Όλα ξεκίνησαν από το διαπληκτισμό δύο γυναικών Anglos και την ειρηνευτική παρέμβαση δύο νεοφερμένων ισπανόφωνων μεταναστριών, που θεωρήθηκε ύβρις και ένωσε τις πρώτες εναντίον των δεύτερων.

Ενάμιση αιώνα πριν στην ίδια περιοχή, οι «αυτόχθονες», δηλαδή οι παλαιότεροι μετανάστες, προτεστάντες βρετανικής καταγωγής, επιτίθενται εναντίον των νέων μεταναστών, που είναι Ιρλανδοί Καθολικοί.

Σήμερα, σε περιοχή της Μασαχουσέτης Ιρλανδοί μετανάστες τρίτης γενιάς δεν δέχονται τη γειτνίαση με τους νέους ισπανόφωνους μετανάστες λόγω του ανταγωνισμού στην αγορά εργασίας. Εδώ τα πράγματα δεν επιλύονται εύκολα. Ενάμιση αιώνα πριν, το 1846, πεντακόσιοι Ιρλανδοί λιμενεργάτες απεργούν για αυξήσεις των μισθών και μείωση των ωρών εργασίας. Οι υπεύθυνοι της Atlantic Dock θα προσλάβουν αμέσως νέους Γερμανούς μετανάστες για να σπάσουν την απεργία. Σε αντίποινα ομάδες Ιρλανδών θα εισβάλλουν στις γειτονιές των Γερμανών απειλώντας τους με θάνατο. Το ίδιο θα συμβεί τη δεκαετία του 1870 όταν απεργοί και άνεργοι ιρλανδοί κατεδίωξαν τους νέους μετανάστες, που ήταν κινέζοι αυτή τη φορά, κατηγορώντας τους ως απεργοσπάστες.

Το πρώτο ρατσιστικό κόμμα θα είναι το Workingmen’s Party, ιδρύθηκε το 1887 στο Σαν Φρανσίσκο από τον ιρλανδο-αμερικανό Dennys Kearny με κεντρικό σύνθημά του «έξω οι κινέζοι». Το κόμμα αυτό των παλαιών μεταναστών ήταν κατά της εισόδου των Μαύρων στο Βορρά, καθώς απειλούνταν έτσι οι θέσεις εργασίας των «λευκών». Δεν είναι εξάλλου τυχαίο ότι τον Ιούνιο του 1863, τις παραμονές του εμφυλίου πολέμου, μία μεγάλη απεργία των Ιρλανδών λιμενεργατών στη Νέα Υόρκη θα σπάσει από απεργοσπάστες που θα στρατολογηθούν από την κοινότητα των Μαύρων, που θα τύχουν ισχυρής αστυνομικής προστασίας...

Κάθε φορά, οι νέοι μετανάστες θα συνιστούν όφελος για τους επιχειρηματίες και το μεγάλο φόβο απώλειας της εργασίας για τους παλαιούς μετανάστες...

Το αμερικανικό σύστημα θα αποκτήσει τέτοια ευελιξία και δυνατότητα ώστε να δημιουργεί αντιπαραθέσεις ακόμη και μεταξύ μεταναστών του ίδιου θρησκευτικού δόγματος. Αυτό συνέβη στις αρχές του 20ου αιώνα με τη σύγκρουση Ιρλανδών και Ιταλών Καθολικών. Οι Ιταλοί ως νέοι μετανάστες και εν δυνάμει απεργοσπάστες απειλούσαν τους παλαιούς ιρλανδούς με τους οποίους ασπάζονταν το ίδιο χριστιανικό δόγμα. Περιέργως, η αντιπαράθεσή τους έλαβε θρησκευτικά χαρακτηριστικά, καθώς οι Ιρλανδοί Καθολικοί χαρακτήρισαν τις τελετές των Ιταλών Καθολικών προς τιμήν της Madona del Carmine στο Μανχάταν καρναβαλικές και παγανιστικές, δηλαδή μακράν των «μεγάλων αληθειών» του καθολικισμού, καθώς περιλάμβαναν λαϊκούς χορούς, δημόσια γεύματα αλλά και τυχερά παίγνια!

Τελικά, η αντιπαράθεση μεταξύ δύο μεταναστευτικών ρευμάτων (του εσωτερικού με το εξωτερικό προλεταριάτο) είναι η μεγάλη αμερικανική εφεύρεση, που ισχύει μέχρι και σήμερα.

Γενικά, οι «κάτω» θα κατατρύχονται από μία σειρά εμφύλιων αντιπαραθέσεων μέχρι και σήμερα, όπως των Anglos εναντίον των ισπανοφώνων, αλλά και των Μαύρων εναντίον των Εβραίων της Νέας Υόρκης, των Μαύρων εναντίον των Κορεατών στο Λος Άντζελες και των Μαύρων εναντίον των μιγάδων στη Φλόριδα και την Καλιφόρνια. Αυτή η πολυδιάσπαση ενισχυμένη από το δικαίωμα στη Διαφορά μέσω ενός ιδιότυπου «πλουραλισμού» αλλά και την κουλτούρα της ατομικότητας δεν θα επιτρέψει ποτέ στους «κάτω» να συστήσουν στις ΗΠΑ το χειραφετημένο πολιτικό τους Εμείς, το οποίο στην Ευρώπη ονομάστηκε Αριστερά. Αν μάλιστα, επιχειρηθεί η σύσταση μιας μη ελεγχόμενης πολιτικής συλλογικότητας, τότε οι «κόκκινοι» συνδικαλιστές θα κρεμαστούν με συνοπτικές διαδικασίες, όπως συνέβη την τελευταία δεκαετία του 19ου αιώνα, ή θα απελαύνονται στην πρώην Σοβιετική Ένωση, όπως έγινε τη δεύτερη και τρίτη δεκαετία του 20ου αιώνα! Έτσι, η επιτυχία του αριστερού Γιουτζήν Β. Ντεμπς στις προεδρικές εκλογές του 1912 θα είναι μια στιγμιαία εξαίρεση, ενώ ο μακαρθισμός θα είναι το αποκορύφωμα μιας πολιτικής που χαρακτηρίστηκε ως πολιτική της «υποψίας» στη χώρα της «μεγάλης υποψίας».

Αντίθετα με ό,τι συνέβη στις ΗΠΑ, το ευρωπαϊκό (γιακωβίνικο) μοντέλο του ισχυρού και ομοιογενούς κέντρου αδυνατούσε να μεταθέσει και να συγκρατήσει τη σύγκρουση στην περιφέρεια. Στην Ευρώπη οι «κάτω», συμπεριλαμβανομένων και των αποκλεισμένων είχαν (μέχρι πρότινος) ομοιογένεια και μπορούσαν πάντα να συστήνουν μια συμπαγή ενότητα, ένα «Εμείς» και να εκφράζουν τα αιτήματα της «καθ’ όλου» κοινωνίας, στρέφοντας τη σύγκρουση εναντίον του βασικού αντιπάλου, που ήταν όσοι ήλεγχαν το πανίσχυρο «κέντρο»-κράτος, δηλαδοί οι υπερπλούσιοι. Αυτό δεν ισχύει σήμερα με τα αλλεπάλληλα κύματα μετανάστευσης και προς την Ευρώπη…

 Multi culti

Η ταινία του Κεν Λόουτς τελειώνει με την «κοινή παρέλαση» μεταναστών και ντόπιων, με την συνάντηση μέσω της αλληλεγγύης και του πολιτισμού, με την αποδοχή του «πολιτιστικού δώρου» (η πάντα τοίχου) των προσφύγων και της διαμόρφωσης μιας συμπεριληπτικής Multi culti ταυτότητας. Εκτός όμως από το θετικό μήνυμα της συμπερίληψης υπάρχει και το αρνητικό που παραμένει άδηλο στην ταινία και είναι ο αποκλεισμός και η απόρριψη. Είναι το καράβι των καταραμένων στην Βρετανία. Είναι οι πρόσφυγες που απελαύνονται στη Ρουάντα. Είναι οι έγκλειστοι στη Σάμο, στην Κόρινθο, στην Μαλακάσα και στην Αμυγδαλέζα. Είναι αυτοί που μένουν «αόρατοι», χωρίς χαρτιά, απογυμνωμένοι από κάθε δικαίωμα, είναι οι homo sacer.

 Αλλά ακόμη και η Αριστερά θα στραφεί αρχικά κατά των «νέων μεταναστών» (ανακοίνωση της ΓΣΕΕ κατά των μικρασιατών προσφύγων!), εκφράζοντας μόνο τους ενσωματωμένους, «παλιούς» μετανάστες και όχι και τους νέους μετανάστες. Αυτό το «λάθος» τρέφει τη Νέα Δεξιά, καθώς σ' αυτό το σημείο υπάρχει μια ιδιότυπη ταύτιση των «πάνω» και των «κάτω». Για τους «κάτω» η απειλή προέρχεται από όλους τους νέους μετανάστες που χρησιμοποιούνται ως φθηνή εργατική δύναμη και απεργοσπαστικός μηχανισμός από τους εργοδότες. Για τους «πάνω» οι νέοι μετανάστες μπορεί να τους ωφελούν οικονομικά αλλά συνιστούν απειλή για την κυριαρχία τους καθώς αποτελούν ένα συμπαγές και ολοκληρωμένο μη ελεγχόμενο εθνο-πολιτιστικό μόρφωμα. Η Chinese Exclusion Act του 1882 στις ΗΠΑ απέκλειε την είσοδο των ασιατών. Οι ασιάτες θεωρούνταν απειλή για τον αγγλοσαξονικό πολιτισμό και ανεπίδεκτοι εξαμερικανισμού αλλά ήταν και ο μεγάλος «κίτρινος φόβος» των συνδικάτων των λευκών εργαζομένων! Τη θέση των ασιατών σήμερα κατέχουν στις ΗΠΑ οι ισπανόφωνοι, ενώ στην Ευρώπη οι Μουσουλμάνοι. 

Συνεπώς έχουμε μία ανορθολογική μεν, ταύτιση δε των «πάνω» και των «κάτω» απέναντι στους νέους μετανάστες. Για την ενίσχυσή της θα παίξουν σημαντικό ρόλο τα μίντια και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Σ' αυτό το έδαφος θα καλλιεργηθεί η ρητορικής μίσους της (ακρο)δεξιάς

*Homo Americanus, 2008