Ειρήνη Γρέκα: Χορεύοντας το Τάνγκο της Ιστορίας

Πάνω στα ερείπια του πολιτισμένου κόσμου, όπου χορεύεται το «Τάνγκο», τα μέλη μίας οικογένειας σε χρόνο άχρονο και τόπο απροσδιόριστο, αντικατοπτρίζουν τα κοινωνικοπολιτικά δρώμενα, όπως διαμορφώθηκαν τον εικοστό αιώνα χαράσσοντας ολόκληρη την ανθρωπότητα.  Ένα έργο που μας προειδοποιεί για τον κίνδυνο που απειλεί την ανθρωπότητα σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης,  ένα από τα σημαντικότερα μεταπολεμικά έργα της παγκόσμιας δραματουργίας, που κέρδισε τους κριτικούς και το κοινό, το «Τάνγκο» του Σλάβομιρ Μρόζεκ ανεβαίνει για πρώτη φορά στο Θέατρο OLVIO  σε σκηνοθεσία Νίκου Χατζηπαπά, μετά από σαράντα επτά χρόνια από το πρώτο του ανέβασμα στην Ελλάδα (σ.σ. το πρώτο ανέβασμα έλαβε χώρα το 1972 από το θίασο του Νίκου Κούρκουλου σε σκηνοθεσία Σπύρου Ευαγγελάτου).

Ο Μρόζεκ, με τα μέσα του γκροτέσκ και της φάρσας, ζωντάνεψε στα έργα του και ειδικά στο “Tango” τη σύγκρουση ανάμεσα στον Άνθρωπο και την Ισχύ, ανάμεσα στο Πνεύμα και τη Βία, κατακτώντας  με το “Tango” μία σημαντικότατη θέση πλάι στους κορυφαίους δραματουργούς του πρωτοποριακού θεάτρου, εδραιώνοντας τη φήμη του σε όλο τον κόσμο.  

Γεννημένη στην Αθήνα και μεγαλωμένη στην Τζιά, η ηθοποιός Ειρήνη Γρέκα, απόφοιτος της Ανωτέρας Σχολής Δραματικής Τέχνης του Ωδείου Αθηνών, έδειξε από πολύ νωρίς την αγάπη της για την υποκριτική. Αξιοσημείωτες είναι οι συμμετοχές της στις τηλεοπτικές σειρές «Τα παιδιά της Νιόβης», «Οι μάγισσες της Σμύρνης» σε σκηνοθεσία Κουτσομύτη, «Ποιος μας πιάνει» σε σκηνοθεσία Α.Αγγελόπουλου, αλλά και στο θέατρο, όπου δραστηριοποιείται από το 2008, ερμηνεύοντας ρόλους σε παραστάσεις στο  ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Κομοτηνής, στο Δημοτικό Θέατρο Ξάνθης, στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, στο Θέατρο Olvio, κ.ά..

Στο έργο υποδύεται την Ελεονόρα, τη μητέρα  του Άρθουρ του κεντρικού ήρωα του έργου, μία γυναίκα που έζησε την επανάσταση όταν ήταν πολύ νέα, επιλέγοντας αργότερα -όπως μπορεί να γίνει αντιληπτό και από τους θεατές- να κάνει ό,τι θέλει και να ζήσει σε ένα δικό της κόσμο, μακριά από κάθε είδους αρχές και πρότυπα. Η Ειρήνη Γρέκα μεταμορφώνεται επί σκηνής σε Ελεονόρα και καταφέρνει επάξια να μας μεταφέρει τους προβληματισμούς και τα ερωτήματα, που έθεσε αριστοτεχνικά ο συγγραφέας του έργου σε όλες τις κοινωνίες όλων των εποχών.

 -Η Ελεονόρα έζησε την επανάσταση σε πολύ νεαρή ηλικία. Ωστόσο, πώς ορίζει η ίδια την επανάσταση;

Ε.Γ.: Επανάσταση για την Ελεονόρα είναι η περιφρόνηση των παραδόσεων, της θρησκείας, των κοινωνικά αποδεκτών συμβάσεων, ο,τιδήποτε αντιμάχεται με τα δικά της μάτια την "κανονική" φόρμα, την τάξη την παλιά εποχή.

 -Αισθάνεται απογοητευμένη από την έκβαση της ζωής της;

Ε.Γ.: Η Ελεονόρα έχει μια δυσκολία στη μνήμη. Πολλές φορές μέσα στο έργο βλέπουμε ότι η μνήμη της την προδίδει. Δε θυμάται χρονολογίες και γεγονότα. Το μυαλό της χάνεται μπροστά σε μια νέα εικόνα, σε μια καινούρια ιδέα. Αυτός είναι ο μηχανισμός που πιθανά ασυνείδητα η ίδια έχει εφεύρει για να μη "θυμάται" τη ματαίωση των ονείρων της, την απογοήτευση που νιώθει για την ζωή και το γάμο της. Έχει χτίσει ένα πρόσωπο που κινείται αρμονικά σύμφωνα μ' αυτό που συμβαίνει κάθε φορά γύρω της, αλλά ποτέ κόντρα σ' αυτό. Έτσι ξεφεύγει από τον εαυτό της και από το πραγματικό της συναίσθημα.

 -Ποια η άποψη του Μρόζεκ σχετικά με τη θέση της γυναίκας, όπως διαφαίνεται στο Τάνγκο;

Ε.Γ.: Απ' το έργο φαίνεται ξεκάθαρα η υποδεέστερη θέση της γυναίκας στην οικογένεια και κατ’ επέκταση στην κοινωνία. Οι γυναίκες δεν πρέπει να έχουν άποψη, δεν ερωτούνται, δεν είναι σε θέση να ξέρουν τι θέλουν και τι όχι, δεν έχουν δικαιώματα. Είναι ικανές μόνο να περιφέρουν την σεξουαλικότητα τους χωρίς σκέψη, χωρίς νόηση. Είναι πρωτόγονες. Όπως λέει όμως ο Άρθουρ, το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνουν οι γυναίκες είναι να απαιτήσουν τα δικαιώματα τους. Μόλις το κάνουν αυτό οι άντρες χάνουν την αρχηγία.

-Ποια στοιχεία του χαρακτήρα που υποδύεστε σας συγκινούν, σας γοητεύουν και ποια σας απωθούν;

Ε.Γ.: Για να μπορέσεις να αγαπήσεις, πρέπει να κατανοήσεις για ποιους λόγους το πρόσωπο του έρωτα σου ή της αγάπης σου, κινείται, μιλάει, πράττει με τους τρόπους που το κάνει και στη συνέχεια να μπορέσεις να το δικαιολογήσεις. Απαντώ στο αν με απωθεί κάτι στην συμπεριφορά της Ελεονόρας. Τίποτα δεν με απωθεί. Ίσα ίσα, που με συγκινεί ο παιδικός τρόπος που χειρίζεται τις καταστάσεις. Η ψυχοσύνθεση της είναι εντελώς παιδική. Όπως τα παιδιά που κλαίνε ή γκρινιάζουν και την ίδια στιγμή μόλις τους υποσχεθείς κάτι ή τους δώσεις ένα καινούργιο παιχνίδι ξεχνούν και το κλάμα και την γκρίνια, έτσι και η Ελεονόρα επιλέγει κάθε φορά που θα στρέψει την προσοχή της.

-Και η διαχρονικότητα, από ποια στοιχεία του έργου προκύπτει;

Ε.Γ.: Η διαχρονικότητα του έργου έχει να κάνει με τα ζητήματα με τα οποία καταπιάνεται, ζητήματα που αφορούν την ανθρώπινη ύπαρξη, τον έρωτα, τη συνύπαρξη, τη ρουτίνα της καθημερινότητας, το χάσμα γενεών, την επανάσταση της κάθε γενιάς απέναντι στην προηγούμενη, την ανθρώπινη ανωριμότητα, την απραξία, το πολιτικό και καλλιτεχνικό αδιέξοδο, τις σχέσεις άντρα-γυναίκας, τον θάνατο. Η διαχρονικότητα και η σημαντικότητα του κειμένου έχουν να κάνουν με τα εξ ανέκαθεν  επίκαιρα -και όπως φαίνεται άλυτα- ζητήματα που απασχολούν την ανθρώπινη ύπαρξη.

-Επανέρχομαι πάλι στο χαρακτήρα που υποδύεστε. Η Ελεονόρα πώς αντιλαμβάνεται τις έννοιες της τέχνης, της ζωής, του θανάτου και της εξουσίας;

Ε.Γ.: Για την Ελεονόρα η τέχνη είναι συνυφασμένη με τον Στόμιλ και τα πειράματα του επάνω σ' αυτή. Θεωρεί ότι οι δυο τους ζουν για την τέχνη, ζουν για την πρωτοπορία, για την ανατροπή της κλασικής φόρμας και των συμβάσεων. Ο Θάνατος δεν έχει θέση στην ζωή των ηρώων, γι' αυτό και όταν η γιαγιά πεθαίνει όλοι σχεδόν αυτόματα με ένα στόμα λένε ότι δεν είχαν ιδέα ότι κάτι της συνέβαινε και βέβαια αμέσως μετά συνεχίζουν τη ρουτίνα τους σαν ο θάνατος μέσα στο σπίτι να μην συνέβη ποτέ. Για την Ελεονόρα άλλωστε αυτός είναι ο τρόπος που έχει επιλέξει να ζει. Στρέφει το κεφάλι της πάντα αλλού αν κάτι την ενοχλεί. Η έννοια της ζωής για την Ελεονόρα είναι συνυφασμένη με τον τρόπο ζωής των χίπις: διασκέδαση, αλκοόλ, ξεγνοιασιά, σεξουαλική ελευθεριότητα. Η έννοια της εξουσίας και η επιβολή αυτής είναι κάτι που δε μπορεί εύκολα να το κατανοήσει. Αδυνατεί να καταλάβει την εξουσία, τη βία και θεωρεί ότι η ζωή είναι ένα παιχνίδι που δεν έχουν θέση τέτοιες έννοιες. Γι’ αυτό και στο τέλος του έργου, όταν ο Έντι αναλαμβάνει την εξουσία του σπιτιού με τη βία, εκείνη συνεχίζει να στρουθοκαμηλίζει μιλώντας με την χαρακτηριστική της αφέλεια για άσχετα και ελάχιστης σημασίας πράγματα.

 -Τι σήμαινε και τι σημαίνει το τάνγκο για την Ελεονόρα;

Ε.Γ.: Το τανγκο για την Ελεονόρα συμβόλιζε την επανάσταση απέναντι στο κατεστημένο, στην δική της προηγούμενη γενιά. Ο,τιδήποτε είναι απαγορευμένο, στα μάτια ενός νέου ανθρώπου αποτελεί και μία πρόκληση. Ο συμβολισμός του τάνγκο σήμερα για εκείνη είναι διαφορετικός όπως τα βήματα του χορού πηγαίνουν μπρος-πίσω έτσι κινείται και το συναίσθημα της, η μνήμη της, η ζωή της όλη. Το τάνγκο ως χορός ξεκίνησε σαν κίνηση επανάστασης και κατέληξε να είναι ο τρόπος της ζωής της.

-Έργα σαν το «Τάνγκο» κατά ποιο τρόπο μπορούν να αφυπνίσουν συνειδήσεις;

Ε.Γ.: Στην περίπτωση του τάνγκο, δίνεται στον θεατή η ευκαιρία με έναν ανάλαφρο και κωμικοτραγικό τρόπο να δει την αλήθεια της ζωής του, τη θέση του μέσα στην κοινωνία, στην οικογένεια, στη δουλειά του, στο παιδί του. Ο θεατής σίγουρα προβληματίζεται. Ας ελπίσουμε και στην αφύπνιση…

Το «Τάνγκο», του Σλάβομιρ Μρόζεκ, ένα από τα σημαντικότερα έργα της παγκόσμιας δραματουργίας, παρουσιάζεται κάθε Δευτέρα και Τρίτη στις 21:00 στο Θέατρο OLVIO (Ιεράς οδού 67 και Φαλαισίου 7, πλησίον του σταθμού του μετρό στον Κεραμεικό) σε σκηνοθεσία Νίκου Χατζηπαπά με τους Δημήτρη Γκουτζαμάνη, Γιάννη Καλατζόπουλο, Δημήτρη Μαύρο, Ειρήνη Γρέκα, Μαρία Βλάχου, Νέλη Αλκάδη, Αβραάμ Παπαδόπουλο.

Tο trailer της παράστασης: https://www.youtube.com/watch?v=hKHyvK18XH4