Ο Ντέιβιντ Λιντς γεννήθηκε στις 20 Ιανουαρίου 1946, στην πόλη Μιζούλα της πολιτείας Μοντάνα, και μεγάλωσε με τη φιλοδοξία να γίνει ζωγράφος. Γράφτηκε στην Σχολή Καλών Τεχνών της Βοστώνης, την οποία γρήγορα εγκατέλειψε, επειδή δεν πληρούσε τις αισθητικές του αντιλήψεις.
Ο David Lynch είπε κάποτε ότι έγινε σκηνοθέτης όταν, ενώ ζωγράφιζε, άκουσε ανεξήγητα μια ριπή ανέμου και είδε το έργο τέχνης να κινείται στον καμβά.
Η στιγμή αυτή καθόρισε την εμμονή του να «βλέπει τους πίνακες να κινούνται», αλλά και το ταλέντο του για τις αλλόκοτες - ανατρεπτικές πραγματικότητες στη μικρή και τη μεγάλη οθόνη για σχεδόν 40 χρόνια.
Ο 78χρονος Αμερικανός σκηνοθέτης, ο οποίος πέθανε λίγους μήνες μετά την ανακοίνωση της διάγνωσης του εμφυσήματος, έγινε το σύγχρονο πρόσωπο περίεργων, ανησυχητικών κόσμων που συχνά κρύβονται στην καθημερινή κοινωνία (από τηλεοπτικές σειρές Twin Peaks έως ταινίες όπως το Blue Velvet, το Mulholland Drive και το Inland Empire).
Ο Lynch ξεκίνησε τις ταινίες μεγάλου μήκους με το Eraserhead το 1977. Ο αποπροσανατολιστικός τρόμος, ένα σχόλιο για την ανδρική παράνοια, έθεσε το πολυεπίπεδο πρότυπο που διέτρεξε το έργο του.
Τέσσερις δεκαετίες αργότερα, έζησε για να δει το στυλ του να απαθανατίζεται ως επίθετο στο λεξικό της Οξφόρδη όπου το Lynchian, σημαίνει το ανακάτεμα «σουρεαλιστικών ή απαίσιων στοιχείων με τα εγκόσμια».
Μιλώντας στο Rolling Stone το 1990, είπε ότι η μητέρα του τον «έσωσε» ενθαρρύνοντάς τον να ζωγραφίζει σε παλιόχαρτο αντί να χρησιμοποιεί βιβλία ζωγραφικής, όπου «η όλη ιδέα είναι να μείνει ανάμεσα στις γραμμές».
Η νεανική απογοήτευση για την ηρεμία της ζωής των προαστίων τον έκανε να λαχταράει «κάτι παράξενο να συμβεί» για να αμφισβητήσει την επιπολαιότητα των οικογενειακών ιδανικών της δεκαετίας του 1950 - ένα σκοτεινό όνειρο που ζωντανεύουν οι ταινίες του.
Οι κριτικοί έμειναν μπερδεμένοι με την ταινία Eraserhead, αλλά η επιτυχία της τον σύστησε στον Μελ Μπρουκς που του ζήτησε να διευθύνει το Elephant Man, ένα δράμα για τον κόσμο του θεάματος την εποχή της βικτοριανής Αγγλίας.
Στις οκτώ υποψηφιότητες της ταινίας για Όσκαρ συμπεριλαμβανόταν και αυτή της καλύτερης σκηνοθεσίας και προσαρμοσμένου σεναρίου για τον Λιντς.
Ακολούθησε η επική ταινία επιστημονικής φαντασίας Dune.
Με αμφισβητήσιμα ειδικά εφέ, κοστούμια και τον ροκ σταρ Sting με αφρό με baby oil, ο Charles Bramesco του Guardian έγραψε ότι τα πειράματα του Lynch άφησαν το franchise «ραδιενεργό για δεκαετίες». «Είμαι περήφανος για τα πάντα εκτός από τον Dune», είπε αργότερα ο Lynch σε ένα Q&A στο YouTube, ενώ παραδέχτηκε αλλού ότι εκεί σχεδόν «σκότωσε» την καριέρα του.
Οι πληγές άρχισαν να επουλώνονται, ωστόσο, όταν επέστρεψε στο χαρακτηριστικό στιλ του - βάζοντας στο στόχαστρό του το βρώμικο υπογάστριο της Αμερικής. Το Blue Velvet, με πρωταγωνιστή τον Kyle MacLachlan από το Dune, ακολούθησε ένα αγόρι από τη μικρή πόλη που εγκλωβίστηκε στον «κάτω κόσμο», αφού ανακάλυψε ένα κομμένο αυτί. «Αυτή είναι η Αμερική για μένα», θα περιέγραφε αργότερα ο Λιντς την ταινία στο βιβλίο του «Lynch on Lynch». «Υπάρχει μια πολύ αθώα, αφελής ποιότητα στη ζωή, και υπάρχει μια φρίκη και μια ασθένεια επίσης».
Κέρδισε τον Χρυσό Φοίνικα στο φεστιβάλ των Καννών για το ρομάντζο Wild at Heart το 1990, με πρωταγωνιστές τους Nicolas Cage, Laura Dern και Willem Dafoe.
Αλλά ήταν η πίστη του Lynch ότι η αμερικανική ομορφιά και ο τρόμος είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος, που αποτυπώθηκε πλήρως στην εβδομαδιαία τηλεοπτική σειρά Twin Peaks επίσης το 1990 που τον καθόρισε, καθώς άρχισε να διερευνά θέματα ταμπού καθιστώντας το ανεξήγητο σταθερό στοιχείο της σύγχρονης αφηγηματικής τηλεόρασης. Η σειρά αυτή του ABC κέρδισε τρία βραβεία Χρυσής Σφαίρας το 1991, συμπεριλαμβανομένης της καλύτερης τηλεοπτικής δραματικής σειράς και του καλύτερου ηθοποιού σε τηλεοπτικό δράμα για τον MacLachlan.
«Χωρίς το Twin Peaks και τη μεγάλη έκρηξη των δυνατοτήτων της τηλεόρασης, οι μισές αγαπημένες σας εκπομπές δεν θα υπήρχαν», έγραψε ο Τζέιμς Πάρκερ για το The Atlantic.
Αργότερα επέστρεψε στις ταινίες όπως το «Lost Highway», το «Mulholland Drive» -που του χάρισε το βραβείο καλύτερης σκηνοθεσίας στις Κάννες το 2001- και το «Inland Empire». Εκεί ο Ντέιβιντ Λιντς δούλεψε πάνω σε πλοκές που έδιναν έμφαση σε διπλές προσωπικότητες, ανεξήγητες μεταμορφώσεις και απώλεια ταυτότητας, την εξαπάτηση και συγκλονιστικές πράξεις.
Τα τελευταία χρόνια έχει επίσης αναγνωριστεί για τα queer θέματα του, ιδιαίτερα μεταξύ των χαρακτήρων της Naomi Watt και της Laura Harring, που αμφισβήτησαν την παραδοσιακή αφήγηση του Χόλιγουντ της εποχής.
Παρόλο που ο Lynch δεν επέστρεψε ποτέ στη σκηνοθεσία ταινιών μεγάλου μήκους, του απονεμήθηκε ένα τιμητικό Όσκαρ για το σύνολο του έργου του από την Ακαδημία το 2019.
Συζητώντας για τη διάγνωση με εμφύσημα το περασμένο καλοκαίρι, είπε ότι ήταν σε «άριστη κατάσταση» και ότι «δεν θα αποσυρόταν ποτέ».
Πρόσθεσε ότι η διάγνωση ήταν το «τίμημα που έπρεπε να πληρώσει» για τη συνήθεια του καπνίσματος, αν και δεν μετάνιωσε για την απόλαυση που του πρόσφερε.
Όμως η κατάστασή του επιδεινώθηκε μέσα σε λίγους μήνες. Σε μια συνέντευξη του το Νοέμβριο, στο περιοδικό People, ο Lynch είπε ότι χρειαζόταν οξυγόνο για να περπατήσει.
Ο Λιντς τελικά «έφυγε», αλλά «οι ιδέες του ζουν, τόσο μοναδικές όσο και ο τρόπος που τις σκεφτόταν» σημειώνει το BBC. (ΓΧΠ)
Πληροφορίες από το BBC
