Από τον Σαμπάνη στον Nahel M, γιατί οι μπάτσοι δολοφονούν;

 Ο Nahel M., 17 ετών, δολοφονήθηκε από μπάτσους στο Παρίσι (Ναντέρ). Οι μπάτσοι είπαν ότι πυροβόλησαν τον 17χρονο επειδή ήθελε να τους εμβολίσει. Ένα βίντεο όμως καταρρίπτει αυτόν τον ισχυρισμό. Ακριβώς το ίδιο συνέβη με τον φόνο του Νίκου Σαμπάνη στο Πέραμα.

Παντού η αστυνομία λειτουργεί με τον ίδιο τρόπο. Όπως σημειώνει στην Le Monde Diplomatique o Λοράν Μπονέλι: «Από τη δεκαετία του 1980, η αστυνομία εμφανίστηκε σταδιακά ως μια μαγική λύση για την εξουσία προκειμένου να αντιμετωπίσει τις συνέπειες από τη διεύρυνση των κοινωνικών και οικονομικών ανισοτήτων, που παρατηρούνται τόσο στις δυτικές κοινωνίες όσο και μεταξύ των χωρών του Βορρά και του Νότου. Με παραλλαγές στη χρονολογία και τον τόνο, τα θέματα της ανασφάλειας και της μετανάστευσης (κυρίως της παράτυπης) πολιτικοποιούνται, με πολιτικά κόμματα διαφορετικών τάσεων και αποχρώσεων του (ακρο)δεξιού χώρου να ποντάρουν εκλογικά στα θέματα αυτά (για ψηφοθηρία)…».

Από τις Ηνωμένες Πολιτείες στη Γαλλία και από το Ηνωμένο Βασίλειο στην Ισπανία αλλά και την Ελλάδα, θα αναπτυχθεί η αυστηροποίηση της ποινικής καταστολής μικροαδικημάτων και η ανάπτυξη διοικητικών μέτρων των οποίων η νομιμότητα μερικές φορές αμφισβητείται. Μιλάμε για θέματα όπως η επαιτεία, οι απαγορεύσεις κυκλοφορίας για ανηλίκους, και γενικά οι λεγόμενες «αντικοινωνικές συμπεριφορές», όπως η κατανάλωση αλκοόλ ή ναρκωτικών στο δρόμο, η κατάληψη δημόσιου χώρου, ο τζόγος, το πλύσιμο των παρμπρίζ στα κόκκινα φανάρια, το πλανόδιο ξεπούλημα (κρύων ποτών, CD, DVD, τσάντες, γυαλιά ηλίου, ζώνες κ.λπ.) κ.ά.. Η αστυνομία μπορεί «να κάνει συλλήψεις με κατηγορίες όπως «ύποπτο άτομο», «αλητεία» ή «μέθη στον δημόσιο δρόμο»,  μόνο που οι κατηγορίες αυτές στερούνται βάσης και νομικής σημασίας. Ωστόσο, τέτοιες κατηγορίες παρέχουν στην αστυνομία τα νομικά εργαλεία που της επιτρέπουν να ελέγχει τους πάντες και να διώχνει τους ανεπιθύμητους από τις γειτονιές. Οι γραφειοκρατίες, υπενθυμίζει ο Αμερικανός πολιτικός επιστήμονας Murray Edelman, τείνουν να κατασκευάζουν προβλήματα για να αιτιολογήσουν στη συνέχεια τις λύσεις που προτείνουν. 

Αυτό οδηγεί και στον περαιτέρω εξοπλισμό της αστυνομίας, οδηγώντας στην στρατιωτικοποίησή της. Η Μονάδα Εγκλημάτων Δρόμου της Νέας Υόρκης, που διαλύθηκε το 2002, γιατί είχε δολοφονήσει έναν άοπλο νεαρό Αφροαμερικανό, τον Amadou Diallo, είχε το σύνθημα "The night belongs to us" (Η νύχτα μας ανήκει). Αυτές οι μονάδες ευθύνονται για μεγάλο μέρος της βίας, μερικές φορές θανατηφόρας. 

Δεδομένων των δύσκολων καταστάσεων τις οποίες αντιμετωπίζουν επαγγελματικά οι αστυνομικοί αναπτύσσουν παραδοσιακά μια μάλλον «αρνητική» άποψη για τον κοινωνικό κόσμο. Αυτό εξηγεί τον αστυνομικό ρατσισμό. Υπάρχει πράγματι μια μειοψηφία που είναι ιδεολογικά πεπεισμένη για τις φυλετικές ανισότητες (αυτή η ισχυρή μειοψηφία ψήφιζε χρυσή αυγή και γενικά ακροδεξιά στην Ελλάδα). Τα ρατσιστικά στερεότυπα σφυρηλατούνται στις σκληρές σχέσεις που διαμορφώνονται σε καθημερινή βάση με ορισμένα τμήματα της εργατικής τάξης - ένα μεγάλο μέρος των οποίων προέρχεται από μετανάστες ή μειονότητες. Αυτά τα ρατσιστικά στερεότυπα στη συνέχεια εφαρμόζονται και σε όποιον μπορεί να έχει παρόμοια χαρακτηριστικά με τους παραπάνω.

Ενθαρρυμένοι από τις νεοφιλελεύθερες κυβερνήσεις και από τη φυσική τους ηγεσία, οι μπάτσοι βλέπουν τους εαυτούς τους ως μια από τις τελευταίες επάλξεις της τάξης μέσα στο χάος, και δεν διστάζουν να χρησιμοποιούν τακτικά σε μικροπαραβάτες, μεθόδους που επιφύλασσαν μέχρι πρότινος στους πιο σκληροπυρηνικούς παραβάτες. Οι δολοφονίες άνευ σοβαρού λόγου, η βάρβαρη βία εναντίον διαδηλωτών, οι ταπεινώσεις σε μαθητές γυμνασίου, σε φεμινίστριες ή σε άλλους που ελέγχονται κατά τη διάρκεια διαδηλώσεων, σίγουρα εμπίπτουν σε αυτή τη στρατηγική.

Ο βαθμός υπακοής στον θεσμό είναι μικρός και ανάλογος με την αντίληψη της νομιμότητάς του, καθώς η αστυνομία δεν εμφανίζεται ως εγγυητής του γενικού συμφέροντος, αλλά ως θεματοφύλακας μιας κοινωνικής τάξης, της άρχουσας, που θεωρείται άδικη από έναν όλο και περισσότερο αυξανόμενο αριθμό ατόμων.

Αυτό προκαλεί ένα βαθύ αίσθημα ασφυξίας όπως η σωματική ασφυξία που οδήγησε στον θάνατο του Τζορτζ Φλόιντ…

*Λοράν Μπονέλι, Λέκτορας Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Paris Nanterre. Συγγραφέας, με τον Fabien Carrié, του La Fabrique de la radicalité. Μια κοινωνιολογία των νέων Γάλλων τζιχαντιστών, Seuil, Παρίσι, 2018.

**Η φωτογραφία είναι αρχείου