Το μυαλό είναι ο στόχος

«Και οι λέξεις φλέβες είναι. Μέσα τους αίμα κυλάει», γράφει ο Γιάννης Ρίτσος.

Η εκφορά της ολοφράσης «σαγαπώ», ένα τραγούδι, η μουσική, οι ήχοι της φύσης, οι παλμικές δονήσεις, που γίνονται ηλεκτρικά σήματα, αναδομούν τις συνάψεις των νευρώνων, συν-κινούν, απελευθερώνοντας τις ορμόνες της χαράς, ή εκλύοντας δάκρυα μπροστά στην εικόνα ενός μικρού παιδιού από την Ουκρανία, που κλαίει. Όλα δείχνουν πως σώμα είναι η ψυχή. Ότι οι λέξεις είναι το αίμα στις φλέβες που νεκρώνει τις αισθήσεις, εγκλωβίζοντάς τες σ' ένα ατέλειωτο χάχανο, αλλά είναι και εκείνες οι οπωροφόρες λέξεις που το αίμα τους πηγάζει από την ποιητικότητα των δρόμων, εκεί όπου κατοικούν οι εξόριστοι νέοι της ανεργίας, της επισφάλειας, της προσφυγιάς, εκεί όπου δημιουργείται μια αντιεντροπική δύναμη, που είναι ικανή να ανατρέψει την ισχύουσα συμβολική τάξη, δημιουργώντας μια νέα κοινωνικότητα, μία νέα συλλογικότητα, μία νέα συντροφικότητα.

Ακόμα, όμως, κι όταν μια νικηφόρα επανάσταση επιβάλλει με την (υλική) δύναμη των ιδεών της τη δική της "αλήθεια", αυτή δεν μπορεί να διαιωνισθεί χωρίς την κατοχή των «μέσων» παραγωγής του περιεχομένου του μηνύματος. Ενδεικτικό είναι το παράδειγμα του «σαλού» επαναστάτη από την Ιουδαία, που μετατόπισε την «αλήθεια» υπέρ του πένητα, του απόκληρου, του άστεγου, του ασθενή, πλην όμως πρόσκαιρα. Η δύναμη του πλούτου επαναοικειοποιήθηκε το περιεχόμενο της «πρωτο-χριστιανικής αλήθειας», εξαγοράζοντάς την. Μέσω του προτεσταντισμού έγινε η πλήρης αντιστροφή και η φτώχεια εξέπεσε από τον παράδεισο στην κόλαση, καθώς μεταλλάχθηκε σε κατάρα εκ Θεού και αμαρτία! Η «αλήθεια» απέκτησε ξανά το χρώμα του χρήματος, καθώς το «χρήμα» εξαγόρασε τα «μέσα» της αλήθειας, καθιστώντας την Εκκλησία εξουσιαστικό θεσμό, έλεγξε την εκπαίδευση, τα σχολεία, τα μέσα ενημέρωσης και ψυχαγωγίας. Για να επιβεβαιωθεί ο Μακλούαν που έλεγε πως «το μέσο είναι το μήνυμα». Ότι όποιος κατέχει τα «μέσα» κατέχει και την αυθεντία της ερμηνείας των λέξεων, κατέχει -για την ακρίβεια επιβάλλει- την δική του «αλήθεια».   

Έτσι, οι λέξεις έγιναν φυλακή. Για την ακρίβεια «αλυσίδες». Γι’ αυτό ο δισεκατομμυριούχος Έλον Μασκ, το αφεντικό της SpaceX και της Tesla επιτίθεται (μέσω του τουίτερ) στον Νόαμ Τσόμσκι, τον διάσημο γλωσσολόγο και ακτιβιστή, ο οποίος έχει επικρίνει τα έργα νευροτεχνολογίας του Μασκ. Γιατί οι νευροεπιστήμες, σήμερα, έχουν ως στόχο το μυαλό και την εγκαθίδρυση της “μετα-αλήθειας”, των “μετα-δεδομένων” ή των “εναλλακτικών δεδομένων”, δηλαδή την απόλυτη χειραγώγηση των ανθρώπων.

O Νικ Μπόστρομ (Υπερνοημοσύνη, Μονοπάτια, Κίνδυνοι, Στρατηγικές) λέει στην Καθημερινή (22.02.2022): «Η μετάβαση σε έναν κόσμο που θα κυριαρχείται από τη μηχανική νοημοσύνη, κάτι το οποίο θα δούμε στον αιώνα που ζούμε, θα μεταμορφώσει τα πάντα.». Πρέπει να αποτρέψουμε το καταστροφικό σενάριο να στρέψουμε τις νέες Τεχνολογίες (για την ακρίβεια τα «ψηφιακά μυαλά») οι μεν εναντίον των δε. Αλλά όταν συνειδητοποίησα ποιοι είναι οι μεν και ποιοι οι δε, φρικίασα. Από εδώ τα "μεγάλα αφεντικά" και από εκεί οι εργαζόμενοι. Οι πρώτοι ετοιμάζουν για τους δεύτερους μια νέα οντολογική συνθήκη, η οποία θα συνοψίζεται στο "μετρό-δουλειά-μισό μυαλό". Ήδη αναπτύσσεται το... κίνημα του διανθρωπισμού (transhumanism), που προβάλει την ανάγκη της τεχνολογικής αναβάθμισης των ανθρώπων(για την ακρίβεια των εργαζομένων)! Ο κόσμος προετοιμάζεται για μια τέτοια εφιαλτική εξέλιξη, για τον ολοκληρωτισμό των λογαρίθμων.

Οι λέξεις, όμως, (ως κώδικας είναι ό,τι κι ο "λογάριθμος") δεν είναι μόνο φορείς της παραπλάνησης και της αποπλάνησης, είναι και φορείς ιδεών, γιατί με τη μεταφορική τους διάσταση, ως τελεστές γοητείας, γεννούν ιδέες. Μάλιστα. «Υπάρχει στη χρονικότητα των λέξεων ένα σχεδόν ποιητικό παιχνίδι θανάτου και αναγέννησης: οι διαδοχικές μεταφορές κάνουν μία ιδέα να γίνεται κάτι περισσότερο και κάτι διαφορετικό από τον εαυτό της» (Ζαν Μπωντριγιάρ: «Συνθήματα»). Πέρα, λοιπόν, από τις λέξεις της «μετα-αλήθειας» του Μασκ, υπάρχουν και οι λέξεις «χειροβομβίδες», πέρα από τις λέξεις και τις ερμηνείες της χειραγώγησης και της συντήρησης της καθεστηκυίας τάξης υπάρχουν και οι λέξεις της ανατροπής της.

Ο άνθρωπος σύμφωνα με τον Μπωντριγιάρ δεν άρχισε να κατασκευάζει τα πράγματα με προορισμό έναν κόσμο της ανταλλακτικής αξίας, αλλά για να τα «γοητεύσει», να τα εκτρέψει από την ταυτότητά τους. Όμως οι λέξεις σήμερα έγιναν κι αυτές εμπορεύματα. Οι λέξεις έχουν πλέον μία ανταλλακτική, δηλαδή εμπορευματική αξία και μία αξία χρήσης. Η αλήθεια, η δική μας αλήθεια, περιέχεται στη δεύτερη αξία. Σ’ αυτή που χρησιμοποιεί τις λέξεις όχι για να χειραγωγήσει, όχι για να παγιδεύσει και να πλουτίσει αλλά για να συναντηθεί και να ερωτευθεί. Γιατί η γοητεία μέσω των λέξεων είναι μία πρόκληση, μία μορφή που πάντα τείνει να διαταράξει την ταυτότητα και το νόημα της ζωής κάποιου, να τον αλλάξει, να τον κενώσει από το προηγούμενο Εγώ του και να ανανεώσει τον καημό του, δηλαδή το νόημα της ζωής του. Γιατί αυτού τους είδους η χρήση των λέξεων κάνει τον άνθρωπο ερωτικό υποκείμενο, υποκείμενο της δαπάνης, δηλαδή ποιητικό...