Οι άνθρωποι «της ελεεινής ευτυχίας»

Ποιο πρόταγμα, ποια λέξη-οδηγό να γράψουμε στις πύλες του κάστρου; Ρώτησε ο βασιλιάς τον «σοφό» καθηγητή. Κι εκείνος -αμερικανοσπουδαγμένος ον- απάντησε: Την «Ευτυχία»! Η «επιστήμη της ευτυχίας» είναι το νέο μάθημα που διδάσκεται στο πανεπιστήμιο του Μπρίστολ! Το μάθημα ξεκίνησε το 2019 ως απάντηση σε μια «ανησυχητική αύξηση των προβλημάτων ψυχικής υγείας μεταξύ των σπουδαστών σε ολόκληρο το Ηνωμένο Βασίλειο» γράφει η εφημερίδα The Guardian. Το πανεπιστήμιο του Μπρίστολ ακολούθησε το παράδειγμα του Πανεπιστημίου Γέιλ των Ηνωμένων Πολιτειών. 

Σύμφωνα με τον The Guardian, το μάθημα κατανέμεται σε δύο τρίμηνα: Το πρώτο, είναι θεωρητικό και αφορά στην ψυχολογική και νευροεπιστημονική πτυχή της διερώτησης που είναι: «Τι είναι η ευτυχία και γιατί συμβαίνει;». Το δεύτερο, είναι πρακτικό και καλεί τους φοιτητές να «εκτελέσουν μια πράξη καλοσύνης, να μιλήσουν με έναν ξένο, να κοιμηθούν καλά, να απολαύσουν μια εμπειρία». Μέσα στους «κύκλους της ευτυχίας», συμπληρώνει η εφημερίδα, τους ζητείται επίσης να «σκεφτούν τον αντίκτυπο των κοινωνικών δικτύων για την ευημερία τους, να διερευνήσουν πώς συμβάλλει η αισιοδοξία στην επιμήκυνση της διάρκειας του βίου και να καταγράφουν σκέψεις για την ψυχική τους υγεία κάθε εβδομάδα σε ένα διαδικτυακό περιοδικό». Περισσότεροι από 1.000 φοιτητές που παρακολούθησαν το μάθημα αισθάνονται πλέον καλύτερα!

Η ευτυχία είναι η καινούργια ηθική επιταγή. Η φράση «Να είστε ευτυχισμένοι» μετατρέπεται σε εντολή, σε δάχτυλο κατήγορου που τιμωρεί όποιον την παραβαίνει. Αντιμετωπίζοντας την ευτυχία ως προσταγή, η λύπη δεν νοείται πλέον ως ένα αναμενόμενο συναίσθημα που έχουμε όταν τα πράγματα πάνε στραβά. Αντίθετα, ερμηνεύεται ως ένδειξη αποτυχίας. Όσοι βρίσκονται πέραν του «κύκλου της ευτυχίας», είναι αποτυχημένοι, «μη φυσιολογικοί»! Είναι "αποτυχημένα" τα παιδιά που πεινάνε στην Υεμένη, που πεθαίνουν στην Αφρική, ή τσακίζονται από τη βέργα του επιστάτη στο εργοστάσιο ρούχων του Μπαγκλαντές, που πνίγονται στη Μεσόγειο και στο Ρίο Γκράντε, ή γίνονται «παράξενα φρούτα» στη Μινεσότα και στα φραουλοχώραφα της Μανωλάδας, που βιάζονται στο Μεταξουργείο και θέλουν να πεθάνουν στο Καρά Τεπέ, που αυτοκτονούν στο στρατόπεδο συγκέντρωσης της Κορίνθου, είναι "αποτυχημένοι" οι άστεγοι, οι άνεργοι, οι επισφαλώς εργαζόμενοι. 

Αυτοί είναι οι δύο νέοι κόσμοι: οι ευτυχισμένοι και οι αποτυχημένοι. Αυτή είναι η νέα τρομοκρατία, «η τρομοκρατία της ευτυχίας», ο μεγάλος φόβος να μην ανήκουμε στον κόσμο των ευτυχισμένων! Η πανδημία δεν θα είναι τίποτα μπροστά στη νέα «πανούκλα», στη νέα κουλτούρα, που θέλει τους ανθρώπους μισούς ανθρώπους, μισούς σελιλόιντ… με δόντια γυαλισμένα, με μάτια παγωμένα, με ενδύματα ωραία, με παγερά ετοιματζίδικα χαμόγελα, που χαμογελούν στην ένδεια και στη δυστυχία, που ζουν μια ζωή όπου "το σόου είναι το άπαν", όπου το πραγματικό σβήνει από τη θεατρικοποίησή του, όπου ο καθένας σκηνοθετεί και «στήνει» τον εαυτό του, συστήνοντας το θέαμά του, την παράστασή του. Όπου το άτομο δεν είναι παρά η προσομοίωση της σχετικής ευτυχίας, για την ακρίβεια η ένδειά της. Και το θέμα δεν είναι ότι εν προκειμένω το αληθινό και το επινοημένο συγχέονται, αλλά ότι η ζωή βιώνεται είτε «μέσα από τις κλειδαρότρυπες» είτε ως ριάλιτι. 

Αυτοί είναι οι άνθρωποι «της ελεεινής ευτυχίας» (Παζολίνι), που δεν έχουν να χάσουν τίποτα από κάθε περιστολή της ελευθερίας τους, γιατί η ελευθερία βρίσκεται έξω από το πεδίο της ζωής τους, γιατί θα είναι οι σκλάβοι, που θα τους αρέσει η σκλαβιά, και θα μοιάζουν με εκείνα τα «αρνιά στον αγρό, που διασκεδάζουν κάτω από το βλέμμα του χασάπη, ο οποίος, πρώτα το ένα και μετά το άλλο, τα διαλέγει για θήραμά του» (Σοπενάουερ).