Η εικόνα είναι τρομακτική. Δέκα χιλιάδες ανθρακωρύχοι που εργάζονται στο ορυχείο κοβαλτίου Καλάντο στην περιοχή του Κολουέζι του Κονγκό καταπλακώνονται από τόνους χώματος. Δεκάδες οι νεκροί. Δεν είναι η πρώτη φορά. Τον Σεπτέμβριο του 2020 πάνω από 50 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους όταν κατέρρευσε ένα ορυχείο κοντά στην Καμιτούγκα, επίσης στην Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό. Τον Γενάρη του 2024 κατέρρευσε ορυχείο στο Μάλι με τουλάχιστον 70 νεκρούς.
Οι ανθρακωρύχοι-σκλάβοι στο Κολουέζι της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κονγκό εργάζονται σε ασταθείς πλαγιές όπου ο κίνδυνος κατολισθήσεων είναι υψηλός, αναφέρει η Liberation στις 26 Μαΐου 2025, δηλαδή πριν μερικούς μήνες.
Γενικά όμως η φρίκη που λαμβάνει χώρα αντιμετωπίζεται είτε με σιωπή είτε με παραπληροφόρηση από τα δυτικά μέσα ενημέρωσης που δεν παρουσιάζουν την αλήθεια και την έκταση του προβλήματος.
«Υπάρχει αίμα σ’ αυτή τη συσκευή» λέει ο Mark–Olivier Herman σηκώνοντας ψηλά ένα κινητό τηλέφωνο. Το κοβάλτιο είναι αναγκαίο για τις μπαταρίες των ηλεκτρικών αυτοκινήτων, για τους κινητήρες των αεροπλάνων, για τα νέα οπλικά συστήματα και την αεροδιαστημική, για τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές, για τα κινητά τηλέφωνα. Το 70% του Κοβαλτίου παγκοσμίως εξορύσσετε στο Κονγκό. Κι όμως οι κάτοικοι της χώρας αυτής ζουν σαν σκλάβοι, καθώς άνδρες, γυναίκες και παιδιά* (ακόμα και 4 ετών) σφυροκοπούν με καλέμι στρυμωγμένοι σε ένα λάκκο χωρίς κανένα μέτρο ασφάλειας και υπό την επιτήρηση ένοπλων συμμοριτών που χρηματοδοτούν οι μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες και τους οποίους τα ΜΜΕ αποκαλούν «στρατιωτική προστασία». Τον Απρίλιο του 2001, μία επιτροπή του ΟΗΕ αποκάλυψε τις σχέσεις μεταξύ του εμπορίου κοβαλτίου και των εισαγωγών παράνομων όπλων στην περιοχή. Πάνω από 22 χρόνια αργότερα, τίποτα δεν έχει αλλάξει. Η μαζική παρουσία των ένοπλων συμμοριών καθιστά εντελώς ανασφαλή τη ζωή στην περιοχή. Οι τοπικές συμμορίες επιβάλλουν κεφαλικούς φόρους στους κατοίκους, βάζουν ανήλικα παιδιά να δουλεύουν στα ορυχεία και βεβαίως τρομοκρατούν. Έτσι, αντί η πλούσια σε ορυκτά χώρα να παρέχει μια αξιοπρεπή ζωή στους κατοίκους της, οι μεγάλες πολυεθνικές** επιβάλλουν ένα καθεστώς δουλείας ελέγχοντας τις κυβερνήσεις και τις τοπικές συμμορίες που αποκαλούν «στρατό». Από αυτή την κόλαση, πολλοί βρίσκουν το σθένος να αποδράσουν. Όσοι επιλέγουν το δρόμο της Λιβύης πέφτουν στα χέρια των εκεί επίσης χρηματοδοτούμενων από τη Δύση ένοπλων συμμοριών και καταλήγουν στα σκλαβοπάζαρα, στα σίδερα, μαστιγώνονται, βιάζονται ή εκτελούνται. Κάποιοι άλλοι διαλέγουν το δρόμο της Τουρκίας και του Αιγαίου...
* Ο Δανός Frank Piasecki Poulse βιντεοσκόπησε την εργασία των ανηλίκων στην περιοχή του Κίβου. Στη συνέχεια πήγε στα κεντρικά γραφεία της Nokia στο Espoo (Φινλανδία) και προσπάθησε να πάρει απαντήσεις για το θέμα. Τελικά του είπαν ότι η Nokia γνωρίζει το πρόβλημα από το 2001. Αλλά ο όμιλος δεν μπορεί να εξασφαλίσει την πλήρη διαφάνεια γιατί αυτό θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο την ανταγωνιστικότητά του! Οι καταγγελίες για παιδική εργασία, για επικίνδυνες συνθήκες εργασίας και διαφθορά αφορούν ολόκληρη τη βιομηχανία κοβαλτίου στη ΛΔΚ.
** Οι πολυεθνικές που εκμεταλλεύονται το Κονγκό αλλά και άλλες χώρες της αφρικανικής ηπείρου είναι οι μεγάλες πολυεθνικές Bayer, Nokia, Samsung, LG κ.ά., όπως η Anglo American Plc / Anglo American Platinum / AngloGold Ashanti: Ένας από τους μεγαλύτερους ομίλους εξόρυξης με σημαντική παρουσία στη Νότια Αφρική, τη Γκάνα και τη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό (ΛΔΚ), εξορύσσοντας κυρίως πλατίνα, χρυσό, χαλκό και διαμάντια, η Glencore: Ελβετική εταιρεία εκμεταλλεύεται ορυχεία, ιδίως χαλκού και κοβαλτίου, στη ΛΔΚ (μέσω των θυγατρικών της Kamoto Copper Company και Mutanda Mining). Η Barrick Gold: Καναδικός κολοσσός, ένας από τους μεγαλύτερους παραγωγούς χρυσού στην Αφρική, με δραστηριότητες σε Μάλι, Τανζανία και ΛΔΚ. Τέλος, οι εταιρείες Gold Fields, Sibanye-Stillwater, BHP Billiton / Rio Tinto, African Rainbow Minerals (ARM), οι Κινεζικές εταιρείες που ελέγχουν περίπου το 80% των ορυχείων κοβαλτίου στην ΛΔΚ (CMOC Group Ltd. και η Sicomines Copper-Cobalt Mine). Η εξορυκτική βιομηχανία στην Αφρική κυριαρχείται σε μεγάλο βαθμό από αυτές τις μεγάλες διεθνικές εταιρείες, ενώ υπάρχουν και πολλές μικρότερες εταιρείες κι ένα δίκτυο εργολαβιών που ελέγχεται από τοπικές ένοπλες ομάδες-συμμορίες που εξοπλίζονται και χρηματοδοτούνται από τις μεγάλες πολυεθνικές με αντάλλαγμα τα ορυκτά. Εκτιμάται ότι περισσότεροι από 200.000 άνθρωποι εργάζονται ως ανθρακωρύχοι σε «παράνομες» τοποθεσίες.
