Έχει σημασία από που κοιτάζει κανείς τον ουρανό. Άλλο να την κοιτάς απ' το βουνό κι άλλο από τον κάμπο. Μα πιο διαφορετικό είναι να τον κοιτάς από το Συρράκο. Το Συρράκο βρίσκεται στα σύνορα των νομών Ιωαννίνων, Άρτας, Τρικάλων, κάτω από αλπικά τοπία και αιχμηρές κορυφές, πάνω από ελατοδάση και πλάι σε πλατανοσκέπαστα φαράγγια, σε υψόμετρο 1.150 μ..
Οι βαθιές χαράδρες που χάσκουν πλάι στον δρόμο κόβουν την ανάσα και ο ήχος των νερών που ξεχύνονται από παντού και ρέουν προς τον Άραχθο, σε συντροφεύει αδιάκοπα. Το Συρράκο, στην πλαγιά, ανάμεσα στην χαράδρα του Χρούσια (παραπόταμου του Καλαρρύτικου) και τη Βάλια Μάρε, είναι σχεδόν κρυμμένο καθώς τα πέτρινα κτίσματά του είναι στο χρώμα του βουνού και του φυσικού βράχου. Όλα εδώ, φύση και σπίτια είναι... πέτρα.
Πέτρινα γεφύρια, πέτρινα σπίτια με στέγες από πλάκες σχιστόλιθου, καλντερίμια, βρύσες, νερόμυλοι, όλα σοφά εναρμονισμένα με το φυσικό περιβάλλον.
Το Συρράκο χτίστηκε μεταξύ 14ου και 15ου αιώνα από Βλάχους βοσκούς. Έχοντας εξασφαλίσει ειδικά προνόμια και χάρη στο φημισμένο εμπορικό τους δαιμόνιο, οι συρρακιώτες άρχισαν να ταξιδεύουν την Ευρώπη διακινώντας τα προϊόντα τους και ιδιαίτερα τις αδιάβροχες κάπες, στην κατασκευή των οποίων είχαν εξειδικευτεί και με τις οποίες έντυσαν ακόμη και τους άντρες του Ναπολέοντα.
Στο απόγειό τους έφτασαν στα τέλη 18ου - αρχές 19ου αιώνα, αλλά τον πρώτο κιόλας χρόνο της Επανάστασης, ξεσηκώθηκαν εναντίον των Τούρκων υπό την καθοδήγηση του συρρακιώτη, μετέπειτα πρώτου κοινοβουλευτικού πρωθυπουργού της Ελλάδας, Ιωάννη Κωλέττη, και καταστράφηκαν ολοσχερώς.
Αργότερα η Συμφωνία του 1881 που όριζε τα νέα σύνορα του ελληνικού κράτους στο φαράγγι του Χρούσια, είχε ως αποτέλεσμα να παραμείνει το Συρράκο σε τουρκικό έδαφος και να απελευθερωθεί τελικά το 1912.
Μέχρι τη δεκαετία του '90 ο δρόμος που έφτανε στο Συρράκο κατέληγε στην πέτρινη πύλη Λεύκα… Αξίζει να μπείτε από την παραδοσιακή είσοδο. Θα περπατήσετε το ωραίο καλντερίμι, με τα δύο γεφυράκια, την πηγή της Φαντανίτσας και τον αναστηλωμένο νερόμυλο.
Το νερό τρέχει παγωμένο από τις πέτρινες βρύσες (Κοντόλ, Δυο Βρύσες, Ψαλλίδα, Τσακίρη) μέχρι να φτάσει κανείς στην πηγή Γκούρα με τον θαυμάσιο θόλο.
Στην εκκλησία του Αγίου Νικολάου αξίζει να δει κανείς το ξυλόγλυπτο τέμπλο Μετσοβιτών ταλιαδόρων και τον χρυσοΰφαντο ρωσικό επιτάφιο, και τα δύο δωρεές του μεγάλου ευεργέτη Σπυρίδωνα Μπαλτατζή. Επίσης, το σύγχρονο συνεδριακό κέντρο του χωριού, στο πατρικό σπίτι του Κώστα Κρυστάλλη, όπου φιλοξενείται λαογραφική έκθεση και το αρχείο-βιβλιοθήκη του Συρράκου.
Εύκολα διαπιστώνει κανείς την απεριόριστη αγάπη που τρέφουν οι Συρρακιώτες για το χωριό τους… Αλλά και τη νοσταλγία βέβαια που διακατείχε διαχρονικά όλους τους Συρρακιώτες, τους κυρατζήδες-εμπόρους κάποτε, τους κτηνοτρόφους που ξεχειμώνιαζαν στα Γιάννενα, στην Πρέβεζα και αλλού, τους σύγχρονους σε κάθε γωνιά της Ελλάδας που σπεύδουν τα καλοκαίρια και τραγουδούν τον καημό τους με τους στίχους του επίσης ξεριζωμένου ποιητή τους που έγραφε, ελπίζοντας μάταια να επιστρέψει στην πατρίδα του: «Παρακαλώ σε σταυραϊτέ, για χαμηλώσου λίγο, και δόσμου τις φτερούγες σου και πάρε με μαζί σου, πάρε με πάνω στα βουνά, τι θα με φάει ο κάμπος...». Το μεγάλο πανηγύρι του Αυγούστου είναι η γιορτή συνάντησης των ξενιτεμένων. Εδώ η μουσική είναι πιο αργή και βαριά από τη συνήθη ηπειρώτικη και είναι επηρεασμένη από τη Θεσσαλία και το Ξηρόμερο όπου συνήθιζαν να ταξιδεύουν οι ραφτάδες και κτηνοτρόφοι, αλλά και για τον ιδιαίτερο χορό τους, τον διπλοκάγκελο ή τριπλοκάγκελο, με τους ομόκεντρους κύκλους αντρών και γυναικών το «πρωτόκολλο» του οποίου τηρείται αυστηρά.
Δεν μπορείτε να φύγετε από την περιοχή χωρίς να επισκεφτείτε τη μονή Κηπίνας, την εκκλησία του 1212 μέσα στον βράχο-σπήλαιο του Χρούσια. Επίσης για τους περιπατητές αξίζει το μονοπάτι που ενώνει Συρράκο και Καλαρρύτες από το γεφύρι Κουϊάσας.
Το άλλο υπέροχο, φημισμένο και ιστορικό μονοπάτι που οπωσδήποτε θα περπατήσετε είναι εκείνο που ενώνει Συρράκο και Καλαρρύτες μέσα από τη χαράδρα του Χρούσια. Το παλιό καλντερίμι.
Επίσης μπορείτε να απολαύσετε χωμάτινες διαδρομές στην Κακαρδίτσα και το Περιστέρι: δοκιμάστε εκείνη που από το Συρράκο οδηγεί στο ξωκλήσι των Αγίων Αποστόλων με την απίθανη θέα στα Γιάννενα και καταλήγει στη βάση της κορυφής Τσουκαρέλα.
Πληροφορίες: Τουριστικός Οδηγός
