Τα κόμματα των ινφλουένσερ και η Αριστερά

Για ένα κίνημα από τα κάτω μιλούν διάφοροι πολιτικοί με τελευταίο τον Αλέξη Τσίπρα.  

Δεν πρόκειται ασφαλώς για κάποιο αυτοοργανωμένο κίνημα από τα κάτω όπως αφήνουν να εννοηθεί, αλλά για μία μορφή πολιτικής επικοινωνίας που κατευθύνεται "από τα πάνω" και μιμείται τις μορφές επικοινωνίας της αμερικανικής και ευρωπαϊκής ακροδεξιάς, του Μαμντάνι για τη δημαρχία της Νέας Υόρκης πρόσφατα, αλλά και των αυθόρμητων ad hoc κινημάτων όπως αυτό για το έγκλημα των Τεμπών.

«Πρέπει να επιστρέψουμε στην πολιτική βάση» δηλώνει η Λίζα Γουίτερ, διευθύνουσα σύμβουλος του ιδρύματος Better Politics, ενός κέντρου που εκπαιδεύει νέους πολιτικούς και ακτιβιστές στις σύγχρονες τεχνικές προεκλογικής εκστρατείας, που σχετίζονται με τη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, του TikTok, του Instagram και των άλλων πλατφορμών, που χρησιμοποιεί το κόμμα Fidesz του Βίκτορ Όρμπαν με τους πληρωμένους influencers στην Ουγγαρία, το ακροδεξιό κόμμα Συμμαχία για την Ένωση των Ρουμάνων (AUR) που συνδυάζει τη χρήση παιχνιδιάρικων εφαρμογών για την προσέλκυση και την επιβράβευση νέων ακτιβιστών με την παραδοσιακή πολιτική του «πόρτα-πόρτα», ή όπως κάνει επίσης το κόμμα D66 του ολλανδού Ρομπ Γέτεν που χρησιμοποίησε με επιτυχία μερικές από τις ίδιες τεχνικές για να πετύχει μια εκλογική νίκη έκπληξη.

Παντού τα κομματικά στελέχη και οι παραδοσιακοί τοπικοί κομματικοί πάτρωνες αντικαθιστώνται από τους "ινφλουένσερ". Ο Αλέξης Τσίπρας θα "εκτοπίσει" στον εξώστη του Παλλάς τους παλιούς του συντρόφους και θα τους αντικαταστήσει αντλώντας ενδεχομένως από την δεξαμενή του διαδικυακού κινήματος! Αν ο Ανδρέας Παπανδρέου γύρισε την πλάτη στην Ένωση Κέντρου, αντλώντας νέα στελέχη από το αντιδικτατορικό κίνημα, ο Αλέξης Τσίπρας θα αντλήσει από το μόνο κίνημα που υπάρχει αυτή τη στιγμή, αυτό των... ινφλουένσερ. Ένας πολιτικός σχηματισμός αυτού του τύπου παραπέμπει στον "βοναπαρτισμό" ο οποίος είναι εφεύρεση της γαλλικής δεξιάς και αξιοποιεί έναν χαρισματικό ηγέτη στον οποίο οι περιστάσεις επιτρέπουν να ενώσει τις διάσπαρτες δυνάμεις και να δημιουργήσει μία πλήρως ελεγχόμενη από τον ίδιο συγκεντρωτική εξουσία. Το νέο στοιχείο που αλλάζει το σκηνικό σήμερα είναι το διαδίκτυο. Οι "ινφλουένσερ" είναι οι νέοι παράγοντες στο πολιτικό παιγνίδι. 

Όμως εκτός από τους ιφλουένσερ και τα μέσα διάχυσης της προπαγάνδας χρειάζεται κι ένα ορισμένο πολιτικό περιεχόμενο που να αφορά στην αντιμετώπιση των βασικών αναγκών των ανθρώπων, όπως η προσιτή στέγαση, οι καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας, οι αποτελεσματικές δημόσιες υπηρεσίες. Οι λύσεις των αναγκών αυτών θα καθορίσουν το πολιτικό πρόσημο ενός κομματικού σχηματισμού. Πολλοί Ευρωπαίοι σοσιαλδημοκράτες και αριστεροί είναι ενθουσιασμένοι με τη νίκη του Ζόραν Μαμντάνι στις δημοτικές εκλογές της Νέας Υόρκης με βάση μια πλατφόρμα που εστίασε σε θέματα όπως η δωρεάν χρήση των μέσων μαζικής μεταφοράς, ο έλεγχος των ενοικίων, τα δημόσια μη κερδοσκοπικά παντοπωλεία σε φτωχές γειτονιές, η δωρεάν φροντίδα των παιδιών και η κατασκευή πιο προσιτών κατοικιών. Επισημαίνουν επίσης την επιτυχία της κυβέρνησης της Ισπανίας, η οποία αύξησε τα κοινωνικά επιδόματα και καλωσόρισε τη μετανάστευση, ενώ παράλληλα ηγείται της ταχύτερα αναπτυσσόμενης οικονομίας στην Ευρώπη. Ωστόσο, αυτό δεν έχει σταματήσει την άνοδο της ακροδεξιάς. Το αντιμεταναστευτικό κόμμα Vox της Ισπανίας έχει δει την υποστήριξή του να αυξάνεται από 12,4% στις γενικές εκλογές του 2023 σε σχεδόν 20% τώρα.

Το γεγονός ότι παρόλ' αυτά η ακροδεξιά επελαύνει δείχνει ότι κάτι πάει λάθος, ή ότι κάτι δεν έχει προσεχθεί. Κι αυτό που παραγνωρίζεται είναι η προώθηση της ακροδεξιάς από τους αλγόριθμους των μεγάλων πλατφορμών κοινωνικής δικτύωσης. Δεν είναι τυχαίο ότι οι αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που ασκούν κριτική από τα αριστερά, λογοκρίνονται με διάφορους τρόπους. Το μεγάλο πρόστιμο στο X του Ίλον Μασκ από την ΕΕ είναι γιατί αρνήθηκε τον έλεγχο για τη χρήση παράνομων ή παράτυπων αλγορίθμων. Το ίδιο ισχύει και για τις άλλες πλατφόρμες του διαδικτύου. Συνοπτικά, οι ολιγάρχες των νέων μέσων κοινωνικής δικτύωσης παρεμβαίνουν παντού και επηρεάζουν καθοριστικά το πολιτικό παιγνίδι.

Ακόμα και όταν αριστερά ή σοσιαλδημοκρατικά κόμματα ανέλθουν στην εξουσία, η υπονόμευσή τους είναι βέβαιη. Δεν είναι τυχαίο ότι στην Ισπανία παρά τις επιτυχίες του σοσιαλδημοκράτη Σάντσεθ, η ακροδεξιά σχεδόν έχει διπλασιάσει τη δύναμή της. Επίσης, σήμερα στην Χιλή του Αλιέντε και του Πάμπλο Νερούδα επανέρχεται η ακροδεξιά, αυτή τη φορά χωρίς τανκς! Η περίφημη «χρυσή και ενάρετη δεκαετία στη Λατινική Αμερική» τείνει να χαθεί και όχι μόνο από την επίθεση της αυτοκρατορίας αλλά και από τα σημαντικά λάθη της ίδιας της Αριστεράς όπως έχει επισημάνει εδώ και καιρό ο βολιβιανός πολιτικός και διανοούμενος Αλβάρο Γκαρσία Λινέρα.  

Τι δουλειά λοιπόν έχει η Αριστερά στο στρατόπεδο του Βοναπάρτη; Αλλιώς, τι δουλειά έχει η αλεπού στο παζάρι της δεξιάς; Την υποχρεώνει η ιστορική ανάγκη, η αλλαγή του πολιτικού πλαισίου και η ύπαρξη των νέων μέσων επικοινωνίας μπορεί να ισχυριστεί κάποιος. Όμως η αυταρχική, εν πολλοίς δεξιά βοναπαρτίστικη (προσωποπαγής) αντίληψη για τη λειτουργία των πολιτικών κομμάτων εξαφανίζει τις παραδόσεις και τις διεκδικήσεις της Αριστεράς, όχι μόνο για εσωκομματική, αλλά και γενικευμένη άμεση δημοκρατία και την πραγματικά ενεργό λαϊκή συμμετοχή. Γι' αυτό θα επιμείνω ότι η Αριστερά δεν μπορεί να είναι μία «αριστερά των δικτύων και των ΜΚΟ» ούτε να παίζει στο γήπεδο της δεξιάς, δηλαδή στο πεδίο των ΜΜΕ όπου κυριαρχεί ο δεξιός λόγος των οργανικών διανοουμένων της συντήρησης και οι αλγόριθμοι των πλατφορμών κοινωνικής δικτύωσης που προωθούν την ακροδεξιά. 

Αν στην τακτική των αριστερών κομμάτων δεν προστεθεί ο στρατηγικός στόχος που είναι η αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου (αλήθεια, ο Α. Τσίπρας συμφωνεί με την Ευγενία Φωτονιάτα;), τότε η εκρηκτική αύξηση του πλούτου από τη μια και της φτώχιας από την άλλη, θα συνεχίζεται μαζί με την απογοήτευση των "από κάτω" που θα οδεύουν απαυδισμένοι και αηδιασμένοι προς την ακροδεξιά...