Πρωτομαγιά: Τα νέα πεδία αντίστασης

Ακόμα κι αν δεν είμαστε ανυπότακτοι, η εξέγερση ενυπάρχει εντός μας σαν μη ενεργό ηφαίστειο, που αν δεν εκραγεί, αν δεν «ξυπνήσει» θα βιωθεί σαν ματαίωση και θα καταστεί νεύρωση. Η εξέγερση, συνεπώς, που υπνώττει μέσα μας γίνεται καθαρτική, όταν εκρήγνυται, καθώς μ' αυτόν τον τρόπο επανοικειοποιείται κανείς τη χαμένη του αξιοπρέπεια και ανασυστήνει το θρυμματισμένο πρόσωπό του.

Η ανυπότακτη πάλη για την αξιοπρέπεια είναι το υλικό υπόστρωμα της ελπίδας, ακόμα κι αν το ανυπότακτο είναι μέσα μας σε λανθάνουσα κατάσταση. Αυτή η ιδιωτική ηθική, η μη πολιτική συνείδηση μπορεί να είναι ακίνδυνη για την εξουσία, αλλά κάθε μορφή μη υποταγής αφήνει τα ίχνη της, είναι το υπόστρωμα αρνητικότητας, που αν και γενικά είναι αόρατο, γίνεται το υλικό των ηφαιστειακών, κοινωνικών εκρήξεων. Γιατί τελικά ακόμα και η σιωπηρή ανυπακοή γίνεται η υλική διάσταση της εναντίωσης στην εξουσία. Και η εξουσία είναι παντού, στη δουλειά, στις ομάδες, στις οικογενειακές σχέσεις, στην παρέα, στο σύλλογο, γενικά στους θεσμούς. Και γι’ αυτό θα πρέπει να σκεφτόμαστε την εξουσία υπό τους όρους μιας «πολλαπλότητας των σχέσεων εξουσίας»(Foucault, 1990).

Σε αντιστοιχία με την πολλαπλότητα των σχέσεων εξουσίας υπάρχει και μία πολλαπλότητα μορφών αντίστασης. Άρα, «δεν υπάρχει μόνο μία τοποθεσία της μεγάλης Άρνησης, μια ψυχή της εξέγερσης, μια πηγή όλων των εξεγέρσεων ή ένας καθαρός νόμος του επαναστάτη. Αντίθετα, υπάρχει μία πολλαπλότητα αντιστάσεων, και καθεμιά από αυτές αποτελεί ειδική περίπτωση…»(Φουκώ, 1990). Γι’ αυτό η κραυγή μας, σημειώνει ο Holloway, «μεταφράζεται σε μια πολλαπλότητα κραυγών»*, σ’ ένα σύμπλεγμα αντίστασης, που μετατοπίζεται συνεχώς, σε μία ετερογένεια συγκρούσεων και ανταγωνισμών, που αντιστοιχούν σε χιλιάδες μορφές αντίστασης. Ο ανταγωνισμός ανταλλακτικής και χρηστικής αξίας είναι ένα από τα πεδία αντίστασης, όπως συμβαίνει με την ιδιωτικοποίηση του νερού.

Όμως, πάντα μία «κραυγή» θα είναι πιο δυνατή, μία αντίσταση πάντα θα προεξάρχει όλων των άλλων. Σήμερα, η ανεργία, η φτώχεια και η εξαθλίωση είναι οι πρωταρχικές κραυγές, οι βασικές αντιστάσεις. Γιατί αν με την εργασία του ο άνθρωπος αποξενώνεται από το προϊόν που παράγει, από τον εαυτό του, από την ανθρώπινη ουσία του, με τη μη εργασία(ανεργία) αποξενώνεται από τους άλλους, από τον κόσμο, καθιστάμενος απόκληρος, αποκλεισμένος από τους ανθρώπους και την ανθρωπιά. Κι ενώ η μέγιστη βία είναι η εμπραγμάτωση της ανθρώπινης ύπαρξης, ο άνεργος που δεν είναι ούτε καν πράγμα, είναι ο «απόλυτος θάνατος».

 Σ’ αυτόν τον ολοκληρωτικό θάνατο αντιστέκονται σήμερα οι άνεργοι, οι επισφαλώς εργαζόμενοι, οι ακτήμονες της Βραζιλίας, οι αγρότες στο Μεξικό, οι εργάτες πληροφορικής στο Σηάτλ, τα παιδιά που δουλεύουν στα ορυχεία Κολτανίου της Αφρικής και στις φάμπρικες του Μπαγκλαντές, οι εργαζόμενοι της Γαλλίας και οι ντελιβεράδες της Αθήνας...

*Holloway John, 2006