Ποιός θυσιάζεται και ποιος ανασταίνεται;

Απέχουμε μια ανάσα από την Κυριακή του Πάσχα.Το κορυφαίο γεγονός της θρησκευτικής τελετουργίας είναι η έννοια της Ανάστασης που σαρκώνεται. Ο λόγος που αποκτά υπόσταση. Η Ανάσταση είναι αυτή που ξεχωρίζει το ορθόδοξο πάσχα από το καθολικό ή το καλβινικό. Στις δυτικές κοινωνίες κυρίαρχη γιορτή είναι τα Χριστούγεννα, η ενσάρκωση του θείου λόγου που συνέβαλε στην απο-ενοχοποίηση από το προπατορικό αμάρτημα. Κι αυτό δεν είναι σύμπτωση. Συνδέεται και με την πολιτισμική παράδοση, ιδίως στους κεντροβορειοευρωπαίους. Το σπουδαιότερο σ’ αυτές τις χώρες  είναι η μεγάλη διάρκεια της χειμωνιάτικης νύχτας. Ο φόβος του σκοταδιού και η δοξολογία της νίκης του φωτός.

      Στην ορθοδοξία, γενικότερα στον ελληνικό πολιτισμό, ο πιο σημαντικός άξονας της βιοφιλοσοφίας είναι η ανάσταση. Η πίστη στην αιώνια επιστροφή, στην αναγέννηση. Ο αρχαιοελληνικός πολιτισμός-και όχι μόνο- είναι διάστικτος από τέτοιες αντιλήψεις. Οι μύθοι εξιστορούν την κυκλική αυτή κίνηση. Ο Διόνυσος και ο κατασπαραγμός του με την ταυτόχρονη ανάστασή του αναπαράγουν αυτό το μοτίβο που ανιχνεύεται σε κάθε μορφή του πολιτισμού. Η φιλοσοφία του Αριστοτέλη και του Πλάτωνα, οι τραγωδίες των τραγικών ποιητών, η μυθολογία του μινωικού πολιτισμού, τα πάντα υμνολογούν την κυκλική κίνηση της αιώνιας επιστροφής.

       Σ’ αυτό το σημείο συναντήθηκε δημιουργικά ο αρχαιοελληνικός πολιτισμός με τον χριστιανισμό. Η ανάσταση έτσι συμπύκνωσε την κοσμολογία του νεοέλληνα. Σε δύσκολες ιστορικές περιόδους διευρύνθηκε το περιεχόμενό της. Πλάτυνε και χώρεσε τις ιστορικές και εθνικές προσδοκίες. Στα χρόνια της δικτατορίας η ανάσταση συμβολικοποίησε την αντίσταση στο ανελεύθερο καθεστώς.

       Στην εποχή μας η έννοια της ανάστασης έρχεται στην επικαιρότητα με αφορμή την πολύπλευρη κρίση που αντιμετωπίζει ο ελληνικός λαός. Όλοι μιλάνε για ανάσταση, ακόμη κι όταν δεν χρησιμοποιούν τη συγκεκριμένη λέξη. Όλοι  ευαγγελίζονται μια νέα αρχή. Υπόσχονται ότι η μακρά διαδρομή των παθών θα λήξει με τη σωτηρία-ανάσταση.

       Υπάρχει κάποια ομοιότητα ανάμεσα στο χριστιανισμό και την πολιτική. Είναι η θυσία ως προϋπόθεση της ανάστασης. Ωστόσο, η θυσία συνιστά και τη μεγάλη διαφορά. Στον χριστιανισμό και στον αρχαιοελληνικό πολιτισμό θυσιάζονται οι θεοί. Είναι ο Χριστός, ο Υιός του Θεού, που σταυρώθηκε ώστε να πραγματοποιηθεί η ανάσταση. Το ίδιο συνέβη και με τον Διόνυσο. Στην πολιτική όμως η θυσία δεν αφορά την καρδιά των οικονομικών συμφερόντων. Κανείς από αυτούς που επαγγέλλονται τη σωτηρία δεν προτείνει την αυτο-θυσία. Ζητάνε θυσίες από τους άλλους. Απαιτούν τον σφαγιασμό των αμνών, ώστε να ριζώσει η δική τους ‘πολιτική και οικονομική  μεγαλειότητα’.