Θεσπρωτία όπως ομορφιά

Σύμφωνα με τους αρχαίους συγγραφείς οι Θεσπρωτοί είναι απόγονοι των Πελασγών ή του Δευκαλίωνα και της Πύρρας από τους οποίους γεννήθηκε ο Έλλην ο γενάρχης των Ελλήνων. Από τη Θεσπρωτία οι Έλληνες μετοίκησαν στη Θεσσαλία, στη Φθία και στην υπόλοιπη Ελλάδα. 
Στα κείμενα των αρχαίων συγγραφέων η ιστορική αλήθεια καλύπτεται από τον μύθο, ωστόσο ίσως είναι αλήθεια ότι η Θεσπρωτία είναι η κοιτίδα του Ελληνισμού. Άλλωστε μία από τις σπουδαιότερες προϊστορικές πολιτείες της ήταν η Έλλα. Η Θεσπρωτία στα αρχαία χρόνια είχε περίπου την ίδια έκταση με σήμερα αλλά το όριό της στο νότο ήταν ο ποταμός Αχέροντας και τα Κασώπεια όρη. Κοντά στις εκβολές του Αχέροντα ήταν άλλη μια σπουδαία προϊστορική πόλη η Εφύρα, ιδρυμένη από τον Εφύρο απόγονο του  Θεσπρωτού.  Σ αυτή την περιοχή βρίσκεται το περίφημο Νεκρομαντείο, όπου οι ζωντανοί έρχονταν σε επαφή με τις ψυχές των νεκρών. Εκεί βρισκόταν και το βασίλειο του Άδη που είχε τις πύλες του στην Αχερουσία λίμνη. Τον 4ο αιώνα οι Θεσπρωτοί ενώνονται και δημιουργούν το κοινό των Θεσπρωτών. Πρωτεύουσα του κοινού των Θεσπρωτών είναι αρχικά η Ελέα (Χρυσαυγή - στην Βέλιανη Παραμυθιάς) και μετέπειτα η Γιτάνη στην περιοχή Γκούμανη Φιλιατών. Το 375 πΧ οι Θεσπρωτοί ενώνονται με τους άλλους λαούς της Ηπείρου και συγκροτούν τη συμμαχία των Ηπειρωτών.

Εκτός από τα ερείπια αυτών των πόλεων η Θεσπρωτία είναι κατάσπαρτη από απομεινάρια της αρχαίας εποχής. Βρέθηκαν μαντείο στην Δράμεση, ακροπόλεις στον πύργο Ραγίου και στην Βέλιανη, αρχαία τείχη στην Ραβενή και στην Καλλιθέα, φρυκτωρία στην Σίδερη , τύμβος στο Προδρόμι με τάφο πολεμιστή, τάφος στο Κεφαλοχώρι με ανεκτίμητα κτερίσματα, τάφος της εποχής του χαλκού στην Παραμυθιά. Επίσης βρέθηκαν αρχαίοι οικισμοί στην Φασκομηλιά, στο Καρτέρι και στο Πολυνέρι. Στη Ρωμαϊκή και πρώτη Βυζαντινή περίοδο οι πιο ονομαστές πόλεις ήταν η Φωτική (Παραμυθιά) και η Εύροια (Χόϊκα). Ήταν και οι δύο έδρες επισκόπων. Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας οι σημαντικότερες πόλεις ήταν η Παραμυθιά, οι Φιλιάτες και το Μαργαρίτι. Σημαντικά για τη διακίνηση των προϊόντων προς τα Γιάννενα ήταν η Σαγιάδα και το πέρασμα του Ελευθεροχωρίου, όπου ο Αλή Πασάς των Ιωαννίνων έχτισε το σωζόμενο και σήμερα κάστρο του. Οι Τούρκοι αγάδες της Θεσπρωτίας ήταν φεουδάρχες και οι πύργοι τους υπάρχουν και σήμερα στην Παραμυθιά, στο Μαραγαρίτι και στον πύργο Ραγίου. Στο χώρο της Θεσπρωτικής γης μια ομάδα χωριών δεν μπορούσε να ανεχθεί την δουλεία. Σούλι, Αβαρίκος, Σαμονίβα, Κιάφα και άλλα 7 χωριά κτισμένα στις πλαγιές ενός άγονου οροπεδίου συγκροτούν μια μικρή Σουλιώτικη δημοκρατία με κόμματα-φάρες όπως οι Τζαβελαίοι και οι Μποτσαραίοι. Το 1792 ο Αλή Πασάς εκστρατεύει εναντίον του Σουλίου και παθαίνει πανωλεθρία. Το 1799 επιχειρεί και πάλι την κατάληψη του Σουλίου. Μετά από τριετή αποκλεισμό οι Σουλιώτες αναγκάζονται να συμφωνήσουν σε εκπατρισμό. Ο καλόγερος Σαμουήλ παραμένει στο Κούγκι και όταν φτάνουν οι Τούρκοι το ανατινάζει, 60 γυναίκες στο Ζάλογγο πέφτουν στο γκρεμό για να αποφύγουν την αιχμαλωσία. Από τους ξεριζωμένους Σουλιώτες μόνο ένα τμήμα που έφτασε στην Πάργα κατάφερε να σωθεί. 

Η Θεσπρωτία είναι στο μεγαλύτερο τμήμα της ορεινή. Στη δαντελωτή ακτογραμμή της σβήνει το δυτικό τμήμα της οροσειράς της Πίνδου. Τα δύο μεγάλα ποτάμια της Θεσπρωτίας, ο Καλαμάς και ο Αχέροντας σχηματίζουν στη διαδρομή τους κατάφυτες κοιλάδες αλλά και εντυπωσιακά δέλτα στις ακτές του Ιόνιου. Όλες οι παραλίες της Θεσπρωτίας είναι πνιγμένες στο πράσινο δημιουργώντας σε κάθε στροφή των παραλιακών δρόμων εντυπωσιακά τοπία. Στη Θεσπρωτία θα βρείτε παραλίες για κάθε γούστο, καθώς διαθέτει παραλίες με ψιλή άμμο, παραλίες με βότσαλο αλλά και βραχώδεις ακτές, ενώ υπάρχουν κοσμοπολίτικες πλήρως οργανωμένες παραλίες, αλλά και λιγότερο κοσμικές, σχεδόν ερημικές για αυτούς που επιζητούν την απομόνωση. Σε όλη την διαδρομή, από Ηγουμενίτσα προς Πλαταριά και Σύβοτα θαυμάζει κανείς το απέραντο γαλάζιο του Ιονίου, διακρίνοντας ανά διαστήματα τόσο την Κέρκυρα, όσο και άλλα μικρά νησάκια. Τα Σύβοτα αποτελούν ένα από τα κυριότερα παραθαλάσσια θέρετρα της Ηπείρου και κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού συγκεντρώνει πολύ μεγάλο αριθμό τουριστών τόσο από την Ελλάδα όσο και από το εξωτερικό. Ιστορική έρευνα συσχετίζει τα νησάκια στον όρμο των Συβότων με τα αναφερόμενα από τον Θουκυδίδη «Σύβοτα νησιά», μεταξύ των οποίων έγινε το 433 π.Χ. ναυμαχία μεταξύ Κερκυραίων και Κορινθίων κατά τον Πελοποννησιακό πόλεμο.  Αυτό που προσελκύει πάρα πολλούς επισκέπτες στην περιοχή είναι οι πολλές μικρές παραλίες με τα πεντακάθαρα νερά.  Οι παραλίες στα Σύβοτα  συνδυάζουν βουνό και θάλασσα, και γι αυτό σε αρκετές από αυτές θα δείτε ή μάλλον θα νιώσετε που και που να σας διαπερνάει ένα κρύο ρεύμα, καθώς υπάρχουν πηγές με γλυκό νερό που πηγάζουν από τον πυθμένα. Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι, φτάνοντας σε βάθος 10 με 15 μέτρα, αρκετά μακριά από την ακτή, μπορεί κανείς να ξεχωρίσει-να διακρίνει τον βυθό κοιτώντας έξω από τον νερό, χωρίς μάσκα.  Στην  περιοχή  υπάρχουν  πολλές  ακόμα παραλίες  που  η  προσέγγιση  τους γίνετε μόνο  με  βαρκάκι. Σίγουρα  η  περιήγηση της  περιοχής  από  την  θάλασσα  δίνει εικόνες  στον  επισκέπτη  μοναδικές. Τα Σύβοτα προσφέρουν πολλές επιλογές αναψυχής, όπως καταδύσεις, ιστιοπλοΐα, εκδρομές στους Παξούς, στην Πάργα και στα γύρω χωριά. Είναι πραγματικά μια προικισμένη από τη φύση περιοχή. Τα Σύβοτα αποτελούν ιδανικό ορμητήριο για συναρπαστικές αποδράσεις και επισκέψεις σε ιστορικά και φυσικά μνημεία της Ηπείρου και τοποθεσίες με τουριστικό ενδιαφέρον, όπως τα αρχαιολογικά μνημεία του Νεκρομαντείου, της Νικόπολης,  την Πάργα, τον ποταμό Αχέροντα, το Σούλι, τα νησιά των Παξών και Αντίπαξων, την Κέρκυρα.