Η Φόνισσα, η Καραμπέτη, η Ινδία και η δυστυχία του να είσαι γυναίκα…

Ινδικές Πολιτείες Himanchal Pradesh και Uttarakhand.

Πολικό ψύχος, γη παγωμένη σαν πέτρα για τους περισσότερους μήνες του χρόνου, πείνα απερίγραπτη στα μικρά χωριά τα ακροβολισμένα στα πανύψηλα Ιμαλάια στην ΒΔ Ινδία, ανάμεσα σε Kashmir και Κίνα. Μόλις μείνει έγκυος η γυναίκα, ο άντρας της σκάβει έναν λάκκο στην άκρη του χωριού. Όταν γεννηθεί το αγόρι, ο πατέρας στον έτοιμο λάκκο τελετουργικά και μπροστά σε όλο το χωριό, φυτεύει ένα δένδρο. Όταν γεννηθεί το κορίτσι, σε λίγες περιπτώσεις ο λάκκος μένει άδειος. Στις περισσότερες θάβει το κορίτσι…

Το χωριό έχει προειδοποιήσει: εάν γεννηθεί αγόρι θα βοηθήσουμε όλοι, μοιράζοντας το ξεροκόμματο, καθώς η γη θέλει δυνατά χέρια για να επιζήσουμε. Εάν γεννηθεί κορίτσι, Χειρότερο, η τροφή τον χειμώνα δεν θα φτάσει για όλους θα υπάρξει λοιμός για την οικογένεια. Από το να πεθάνει ένα από τα άλλα 5χρονα, 10χρονα κ.λπ. παιδιά που ήδη τα αγάπησε η οικογένεια, καλύτερα να θυσιαστεί το άγνωστο νεογέννητο. Βάρβαρο έθιμο; Για ‘μας. Γι’ αυτούς οδυνηρή αναγκαιότητα, αλλά τους καταλαβαίνω, έστω και πολύ δύσκολα.

Να σημειωθεί επιπλέον ότι η προίκα σε μερικά χρόνια θα σημάνει οικονομική καταστροφή (οπωσδήποτε πρέπει να αγοραστεί μηχανάκι στον γαμπρό + ρούχα και κάποια χρήματα), αλλιώς το κορίτσι θα μείνει στο πατρικό σπίτι μέχρι να πεθάνει. Ένα επιπλέον άχρηστο στόμα.

Παπαδιαμάντης, Καρυοφυλλιά Καραμπέτη, Φόνισσα.

Τι Himanchal Pradesh και Uttarakhand, τι ορεινή Σκιάθος (ή Μάνη όπου έγιναν τα γυρίσματα της ομώνυμης ταινίας)… Στα δύο παγωμένα βουνά οι φόνοι γίνονται στους σκαμμένους λάκκους, στο πέτρινο χωριό στα μέρη μας από τα χέρια της Φραγκογιαννούς, της μαμής του χωριού (με ερμηνεία-ποίημα, εφάμιλλη αρχαίας τραγωδίας, της εκπληκτικής Καρυοφιλιάς Καραμπέτη).

Η μαμή, λόγω της θέσης της στην μικρή κοινωνία του θεόφτωχου χωριού, γνωρίζει. Γνωρίζει ποια δέρνεται αλύπητα από τον εξ ίσου δυστυχισμένο δυνάστη της, ποια πεινά, ποια βιάστηκε και δεν το μαρτυρά, ποια θρηνεί την μοναξιά της, ποια θα καταραστεί η πεθερά γιατί δεν έγινε αγορομάνα. Βλέπει επίσης τον τρόμο στα μάτια του ζευγαριού, όταν προβάλλει από την μήτρα κορίτσι, αναλογιζόμενο ποιος θα σκάψει το χωράφι και που θα βρεθούν λεφτά για την υποχρεωτική προίκα λίγα χρόνια αργότερα.

Της σαλεύει ο νους της μαμής η τεράστια δυστυχία που πνίγει το χωριό με τόση κοριτσίλα. Ταυτόχρονα το φτωχό περιβάλλον και η έλλειψη μέσων της απαγορεύουν να παίξει τον ρόλο του Ρομπέν των Δασών: Δεν υπάρχει άμεσος και ορατός “κακός” για να τον απειλήσει και να τον αρμέξει. Το ημιφεουδαρχικό – ημικαπιταλιστικό σύστημα, η εξουσία, είναι αφηρημένη αόρατη έννοια για τους χωριανούς. Το έθιμο της προίκας είναι ριζωμένο σε κάθε ψυχή, ακόμη και στην δική της και μάλιστα θεωρείται φυσικό και αναγκαίο: η γυναίκα είναι βάρος, η σκλαβιά στο σπίτι και το μεγάλωμα παιδιών δεν θεωρείται δουλειά άξια αμοιβής. Η γυναίκα δεν εργάζεται! Πρέπει λοιπόν να προσφέρει ασημικά και ασπρόρουχα για να αντισταθμίσει! Το μυαλό δουλεύει ανάποδα και ο Ρομπέν των Δασών αντί να αρπάξει χρήμα να το κάνει προίκα και να το δώσει στα κορίτσια, πνίγει την ανάγκη για προίκα. Πνίγει τα κορίτσια. Το αυγό του Κολόμβου!

Δεν προτείνει λύση ο Παπαδιαμάντης, δεν είναι συνειδητός φεμινιστής. Μας βάζει όμως βαθιά στο πρόβλημα και αναδεικνύονται δύο συμπεράσματα: Το πρώτο είναι ότι ακόμη και σήμερα συμβαίνουν τα ίδια ακριβώς με σύγχρονες τεχνικές: εμπόριο λευκής σαρκός, χαμηλοί μισθοί, σεξουαλικά αντικείμενα, κύριος στόχος διαφήμισης προϊόντων καλλωπισμού, κ.α. Γιατί να σκοτώσεις εν τη γενέσει του το κοριτσίστικο κρέας, αφού μπορείς να βγάλεις χρήματα από αυτό; Το δεύτερο είναι όταν μαθαίνουμε για ένα έγκλημα, μια δραματική εξέλιξη σε ένα κοινωνικό θέμα να μην βιαζόμαστε να κρίνουμε με τα δικά μας μέτρα και σταθμά. Είναι τεράστια η απόσταση από την ζεστή φωλιά μας η σκληρή πραγματικότητα, ακόμη και όταν τοπογραφικά απέχει όσο η πόρτα του διπλανού μας.