Η απάντηση στον εκφασισμό

Ο Νιλ Πόστμαν θεωρούσε ότι η τηλεόραση αποτελεί σημείο-κλειδί στον σύγχρονο πολιτισμό, καθώς συνιστά μία «μεταφορά»(metaphora), και η μεταφορική λειτουργία της συνίσταται στους συμβολισμούς των πληροφοριών της, στις πηγές, στην ποιότητα και την ταχύτητα της ενημέρωσης και το περιβάλλον μέσα στο οποίο παράγονται οι ειδήσεις. Βέβαια, ως "μεταφορά" η τηλεόραση δεν είναι λογοτεχνία. Απλώς λειτουργεί ως μία τεχνο-λογία της εξουσίας, κατασκευάζοντας τα αφηγήματα της τελευταίας. Γι' αυτό η μεταφορική λειτουργία της τηλεόρασης ποιεί όχι μόνο την "πραγματικότητα" αλλά και τον πολιτικό πολιτισμό, καθώς μεταβάλλει ριζικά τον τρόπο και το περιεχόμενο του δημόσιου διαλόγου· «έναν πολιτισμό που απομυζούν τα χάχανα» και ο νηπιακός λόγος των δημόσιων συζητήσεων, έναν πολιτισμό συνεχών κύκλων ευτελούς ψυχαγωγίας και γι’ αυτό ικανό να εξαλείψει τον πολιτισμό. Αυτό δεν διαφοροποιείται, αντιθέτως ενισχύεται από τα περίφημα social media, που λειτουργούν ως πολλαπλασιαστής ισχύος του τηλεοπτικού μηνύματος, ακόμα κι αν κάποτε φαίνεται ότι το ανατρέπουν. O σύγχρονος πολιτισμός χαρακτηρίζεται, τελικά, από την υπερπληροφόρηση που «πνίγει» την αλήθεια μέσα στο «θόρυβο» και τη σύγχυση - γεγονός που καθιστά άχρηστη την απαγόρευση- καταλήγοντας στην καταξίωση της κοινοτοπίας, των «σκουπιδιών» και του ανεξάντλητου χάχανου. Σήμερα, βασανιζόμαστε, όπως ο πληθυσμός στο «Θαυμαστό Καινούργιο Κόσμο» του Χάξλεϊ, όχι γιατί γελάμε αντί να σκεφτόμαστε, αλλά γιατί δεν ξέρουμε ούτε γιατί γελάμε ούτε για ποιο λόγο έχουμε σταματήσει να σκεφτόμαστε. 

Οι πολιτισμοί-φυλακές και οι μηχανισμοί ελέγχου της σκέψης όπως ακριβώς τις περιέγραψε ο Όργουελ, είναι εδώ. Θυμίζουμε τις μελέτες του αμερικανικού Πενταγώνου μέσω των αμερικανικών πανεπιστημίων με ακούσια πειραματόζωα τους χρήστες του facebook.

«Σκέπτομαι» έγραφε για τις ΗΠΑ ο Νόρμαν Μέιλερ(Μάγισσα τέχνη) ότι «αυτή την πλούσια και ισχυρή χώρα… αυτή την εταιρική γη δίχως ενστικτώδη αντίδραση στην αισθητική που τώρα διέδιδε σε ολόκληρο τον κόσμο, τη χειρότερη εφαρμοσμένη αισθητική στην ιστορία του κόσμου… αυτή τη λαίμαργη δημοκρατία που κατέψυξε το φαΐ της προτού το κάψει... αυτή τη σαδιστικά επαναστατημένη Δημοκρατία που τις άρεσαν τα πέτσινα, τα σαδομαζοχιστικά... ναι, αυτή η Αμερική, η τρομοκρατημένη, κάλλιστα χρειαζόταν την τηλεόραση - είμαι εδώ για να σε νεκρώσω, το χρειάζεσαι!».

Και συμπλήρωνε ο ίδιος: «...Ακόμη δεν είμαστε φασιστική χώρα, αλλά μπορεί να συμβεί σύντομα (...) Οι ΗΠΑ είναι ένας τόπος χυδαίος, φτηνός, άθλιος και πιστεύω πως ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού είναι πρόθυμο να δεχθεί με φυσικό τρόπο το φασισμό»! Το ίδιο θα μπορούσε να πει κανείς, σήμερα, και για την Ελλάδα αλλά και για πολλές άλλες χώρες, όπου αναπτύσσεται η μεταπολιτική του φόβου. Γιατί όλοι αυτοί –φορείς και άτομα- βασίζουν την πολιτική τους δράση στο φόβο. Ο φόβος και ο τρόμος γίνεται η κινητήρια αρχή της σύγχρονης πολιτικής: φόβος των μεταναστών, φόβος της εγκληματικότητας, φόβος της αποσταθεροποίησης, τρομοκρατία μέσω νέων ιών κ.ά.. Η ιδιότυπη αυτή τρομοκρατία συνιστά πλέον την ουσία της πολιτικής και υπηρετείται το ίδιο καλά τόσο από τις αυθεντίες του κυνισμού όσο και από τις αυθεντίες της μανιχαϊκής ηθικής και της «καθαρότητας», που δημοκοπούν, κατασκευάζοντας σκιάχτρα. Τι προτείνουν όλοι αυτοί; Το μίσος. Η οπτική του μίσους τους είναι η καθαρότητα της φυλής, η υπεροχή της ράτσας και του έθνους.

Τι πρέπει να κάνουμε; Ποια είναι η απάντηση στο μίσος; Το έχουμε ξαναπεί, η ελπίδα βρίσκεται στην επανεύρεση της ουσίας της πολιτικής Πράξης και στον αγώνα για μια νέα σύνθεση: τη συμφιλίωση του ατόμου με την κοινότητα και την ξενότητα, γιατί το βασίλειο του ανθρώπου δεν είναι ο στενόχωρος και αγχωτικός χώρος του υπερφίαλου, άπληστου και κυνικού Εγώ, ούτε η αφηρημένη κυριαρχία μιας τρομοκρατικής και συγχρόνως τρομοκρατημένης συλλογικότητας, αλλά εκείνη η ενδιάμεση ζώνη του Εμείς όπου συνηθίζουν να λαμβάνουν χώρα η κατανόηση, η συμπόνια, η συμπάθεια, η αλληλεγγύη και η φιλία. Προσοχή: Αυτό ισχύει για κάθε ανθρώπινη ύπαρξη χωρίς διακρίσεις. Γιατί και οι φασίστες είναι αλληλέγγυοι μεταξύ τους...