Ο πατριωτισμός, η ΓΑΖΑ και το Μέγαρο

Χθες είδα στο πανεπιστήμιο νέους ανθρώπους να φωνάζουν «Λευτεριά στην Παλαιστίνη» στο Δρόμο για τη Γάζα.

Είδα, και στο Μέγαρο, «παλιούς» πολιτικούς να μιλούν θεωρητικά για έναν «νέο πατριωτισμό», νομίζοντας πως έτσι θα αντιπαλέψουν την ακροδεξιά.

Συγκινήθηκα στην πρώτη περίπτωση, απογοητεύτηκα στη δεύτερη καθώς θυμήθηκα τον Καμύ που έλεγε: «ακούω τους πολιτικούς και δεν ακούω τίποτα ανθρώπινο».

Εδώ ακούμε κάτι "παλιό"*. Ο «πατριωτισμός» ως εθνική υπερηφάνεια ανάγεται στον πρώιμο ρομαντισμό και δεν έχει σχέση με την παράδοση των «γερασμένων ρομαντικών που έγιναν ευσεβείς» λέει ο Χάμπερμας. Αλλά ο πατριωτισμός όπως και το έθνος δεν είναι στατικές έννοιες. Για τον Ντιούι «το έθνος είναι μια σε διαρκή διαβούλευση κοινωνία των πολιτών- είναι μια αέναη κατασκευή, όχι ένα δώρο της φύσης. Οι εθνικές ταυτότητες σχηματίζονται μόνον μέσα στη ροή των δημόσιων διαλόγων». H εθνική ταυτότητα, άρα, όπως και το έθνος-κράτος, είναι μία κατασκευή και μάλιστα διαρκής. Με βάση αυτή την παρατήρηση θα πω ότι το περιεχόμενο της εθνικής ταυτότητας και του πατριωτισμού είναι αποτέλεσμα του συσχετισμού των πολιτικών και πολιτιστικών δυνάμεων σε μια δεδομένη κοινωνία.

Όταν υπάρχει δημοκρατικός πατριωτισμός τότε στην κοινωνία επικρατεί το πολιτιστικό περιεχόμενο που προσδίδει στον όρο η πράξη της αριστεράς. Και μιλώ για την καθημερινή πράξη των κομμουνιστών γιατρών που παρείχαν δωρεάν τη φροντίδα τους στους φτωχούς. Μιλώ για τις τρεις γιαγιάδες της Λέσβου που δίνουν γάλα στο μικρό προσφυγόπουλο. Προπάντων μιλώ για τον Χοσέ Μουχίκα τον φτωχό πρόεδρο της Ουρουγουάης που μας άφησε παρακαταθήκη το παράδειγμά του.

Απέναντι στον πατριωτισμό της Αλληλεγγύης υπάρχει ο εθνικιστικός πατριωτισμός του φασίστα που φωνάζει στην προσφυγοπούλα «εγώ σε γκάστρωσα μωρή;», του φασίστα που παίρνει το δίκαννο στον Έβρο και το μαστίγιο στα φραουλοχώραφα της Μανωλάδας.

Κι ενώ ο δημοκρατικός πατριωτισμός είναι η αγωνιστική αλληλεγγύη, ο φασιστικός πατριωτισμός είναι το μίσος για τον Άλλο, τον ξένο, τον αλλόθρησκο, είναι η σάπια αλληλεγγύη του φιλόπτωχου ταμείου της ενορίας που διαφθείρει τον δότη και εξευτελίζει τον παραλήπτη.

Η άνοδος της επιρροής της ακροδεξιάς και του φασιστικού πατριωτισμού σήμερα, οφείλεται στη ναρκισσιστικοποίηση των κοινωνιών από την καταναλωτική ιδεολογία που προωθεί συμβολικά το ΕΓΩ, το άτομο και τις «οξειδωμένες» από το χρήμα συλλογικότητες.

Το θέμα λοιπόν είναι η προαγωγή στην πράξη του ανθρώπου της αγωνιστικής Αλληλεγγύης, της Αγάπης στην καθημερινή ζωή. Του ανθρώπου που αγαπά με τον φυσικό τρόπο των γιαγιάδων της Λέσβου. Του ανθρώπου που αγωνίζεσαι και συμπαρίστατε στους συνανθρώπους του της ανάγκης, στους πρόσφυγες, στους μετανάστες, στους Παλαιστίνιους. Τον άνθρωπο αυτόν τον είδαμε σε μια φωτεινή εξαίρεση στο πρόσωπο του Χοσέ Μουχίκα. Το βλέπουμε και στους νέους που φωνάζουν στο αμφιθέατρο «ΛΕΥΤΕΡΙΑ ΣΤΗΝ ΠΑΛΑΙΣΤΙΝΗ» στο Δρόμο για τη Γάζα…

Και λέω, με βεβαιότητα, ότι ο δρόμος για τον Άνθρωπό που εξακολουθεί να Αισθάνεται και να Αγαπά χωρίς όρια, χωρίς σύνορα και φυλετικούς, κοινωνικούς, θρησκευτικούς ή άλλους όρους, είναι εδώ, στο αμφιθέατρο και όχι στο Μέγαρο…