Η Ελένη, η Μπέτυ, η Ρηνιώ και το τοτέμ της πατριαρχίας

 «Η προσωπική μας δυστυχία είναι μια πολιτική κατάσταση»*: από την εποχή που τα θηλυκά, εγκλωβισμένα καθημερινά σε χιλιάδες τιποτένια μικροπράγματα, παρέμεναν στην εστία, ενώ τα «σερνικά» ξανοίγονταν σε σπουδές και δουλειές, μέχρι τις μέρες της υπερώριμης αστικής δημοκρατίας των δικαιωμάτων των γυναικών, η γυναικεία καταπίεση και οι φραγμοί που θέτει παραμένουν μια άκρως πολιτική κατάσταση.

 Ο ετεροπροσδιορισμός που επέβαλαν οι πατριαρχικές μονοθεϊστικές θρησκείες –Αδάμ, δημιουργία Εύας- και η επικράτηση αυτών ως κυρίαρχες στον καπιταλισμό, ιεροποίησαν περαιτέρω τις υπάρχουσες ανισότητες ανδρών γυναικών. Στον σύγχρονο κόσμο, οι δομές παραμένουν εξουσιαστικές. Και βίαιες, μιας και η βία ενυπάρχει σε κάθε μορφή εξουσίας.

 Η ταξινόμηση έχει ως εξής: ο αναπαραγωγικός ρόλος της γυναίκας ελέγχεται από τον άνδρα και ο κύκλος μιας μη ταξικής εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο, που εκκινεί από βάθη ιστορικά, δεν ανακόπτεται. Τα αστικά δικαιώματα επιτρέπουν στο θήλυ να ανεβεί επίπεδο, πάνω από εκείνο της ζώσας εκκολαπτικής μηχανής, εκμεταλλεύεται την υπεραξία της εργατικής του δύναμης, αλλά έως εκεί. To σύστημα δεν του χαρίζεται.

Τα στερεότυπα, βοηθεία της κυρίαρχης τάξης, έχουν τη δική τους δυναμική. Και επιτάσσουν το «ένα βήμα πίσω»: το αρχέτυπο της Εύας – πλευρό του Αδάμ, ον μη πλήρες, ζει και βασιλεύει. Ο νεοδεξιός οπορτουνισμός –άλλως πως νεοφιλελεύθερη αντεπίθεση- έχει εντός της κοινωνίας την ιδεολογική ηγεμονία. Δημιουργεί τα στερεότυπα και τα αναπαράγει μαζικά. Εισχωρεί στις συνειδήσεις. Έτσι, ακόμα κι εκεί όπου εμπράκτως αναγνωρίζεται η αδικία, δια των προωθητικών της ισότητας πολιτικών, βλέπε ποσοστώσεις, η φιλοσοφία αυτών, ως άρση της ανισότητας στις ευκαιρίες, αμφισβητείται: η «αξιοκρατία», η αναπαραγωγή δηλαδή της εξουσίας του ισχυρότερου μπαίνει από τις ορθάνοιχτες θύρες. Κοντολογίς, οι «άξιες» γυναίκες ηττώνται από τους «αξιότερους» άντρες.

 Η κοινωνική εμπειρία καταδεικνύει πως οι γυναίκες μπορούν «πολλά και δύσκολα», όχι όμως πιο πολλά ούτε πιο δύσκολα από τους άντρες. Η γυναίκα του εργάτη αλλά κι η γυναίκα του πρωθυπουργού, γεννούν καχυποψία όταν διανοούνται να βγουν απ’ τη σκιά. Το τοτέμ της πατριαρχίας πλανάται πάνω απ’ τα κεφάλια τους, απειλώντας και εκφοβίζοντας.

 «Η ανδρική υπεροχή είναι η παλιότερη, η βασικότερη μορφή κυριαρχίας [...] Όλοι οι άνδρες καρπώνονται οικονομικά, σεξουαλικά και ψυχολογικά οφέλη από την ανδρική κυριαρχία. Όλοι οι άνδρες έχουν καταπιέσει τις γυναίκες»**: αν η αλήθεια της αποστροφής αμφισβητείται, μερικώς έστω, είναι διότι από την πλευρά του εξουσιαστή, δεν αναγνωρίζει εύκολα κανείς ως πολιτική κατάσταση την «προσωπική δυστυχία». Εάν το έπραττε, θα έπρεπε να προχωρήσει σε πράξεις ανατροπής του ίδιου του συστήματος, καπιταλιστικού άρα πατριαρχικού, εκχωρώντας μέρος και της δικής του εξουσίας.  

 Αλλά για την αριστερά αυτά, τα δύσκολα, ήταν, πάντα, τα πρωτεύοντα.

*,**Από το μανιφέστο των «Red stockings»,1969