Δεν θέλει πολλά ο άνθρωπος...λίγο φαΐ, λίγο κρασί/Χριστούγεννα κι Ανάσταση.

Τώρα που τα Χριστούγεννα έφτασαν σαν ένα προκαθορισμένο εορταστικό ραντεβού-καταναλωτικό ραντεβού, άλλοι βιώνουν την έλλειψη και άλλη την μελαγχολία του κορεσμού. Τα παιδιά μόνο είναι ευτυχισμένα με τις μικρές χαρές- αν  έχουν γαλουχηθεί στην αξία των μικρών πραγμάτων. Ξέρουμε άλλωστε ότι, στον Πλάτωνα, η επιθυμία περιγράφεται σαν μικτή: Ο έρωτας είναι γιος της Πενίας, της Στέρησης, αλλά έχει πατέρα τον Πόρο, τον Εύπορο.

Η μόνη χαραμάδα φωτός στην σημερινή κρίση είναι η αλλαγή στάσης απέναντι στη ζωή και στον συνάνθρωπό μας. Το σκέπτομαι (cogito) ωστόσο συμπεραίνει: η ύπαρξή μου είναι βέβαιη, η ύπαρξή σου είναι πολύ λιγώτερο βέβαιη, και, ριζικώτερα, "εγώ είμαι, άρα εσύ δεν είσαι".  Το πέρασμα από το cogito (σκέπτομαι) στο cogitamus (σκεπτόμαστε) δεν είναι καθόλου το πέρασμα του "εγώ" στο "εμείς". Ο καθένας πορεύεται μόνος και αδρανής στη σημερινή εξαθλίωση. Ελπίδα διεξόδου; Η κατανάλωση. Ο καταναλωτισμός αποτελεί τρόπο διεξόδου από τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο σύγχρονος άνθρωπος που προσδιορίζονται ως έλλειψη αξιών και ουσιαστικά νοήματος ζωής, εσωτερική φτώχεια και απόγνωση. Όταν η πραγματικότητα, την οποία βιώνει το πρόσωπό του προκαλεί άγχος καταφεύγει στις αγορές υλικών αντικειμένων, γιατί αυτές παράγουν ψευδαισθησιακή χαρά που ανακουφίζει προσωρινά.

 Ο Marcel Mauss προτείνει να επιστρέψουμε στο παλιό και θεμελιώδες: «τη χαρά της προσφοράς στο σύνολο, την τέρψη της γενναιόδωρης αισθητικής δαπάνης, την απόλαυση της φιλοξενίας στη δημόσια ή την ιδιωτική γιορτή». Να βγούμε δηλαδή από τον εαυτό μας και να προσφέρουμε όχι μόνο αντικείμενα, αλλά και τη δράση για το κοινό καλό.

Σε αυτή την κρίση που παραπέμπει στη σκοτεινότητα ενός Κάφκα και στο παράλογο ενός Μπέκετ, η ανθρωπότητα θα συνεχίσει να πορεύεται όπως πορεύτηκε μέσα από τον μακραίωνο μεσαίωνα και τους τόσους πολέμους, ελπίζοντας σε έναν καλύτερο κόσμο.

Ο Έντμουντ Χούσερλ  έγραψε το 1936 για την Κρίση του Ευρωπαϊκού Πολιτισμού ότι το ζήτημα είναι αν αυτή είναι η θέση που αρμόζει στον άνθρωπο μέσα στον κόσμο, η θέση δηλαδή ενός βιολογικού οργανισμού που μοχθεί και μεταβολίζει ασταμάτητα προϊόντα για να μπορεί να δουλεύει η όλη τεράστια μηχανή του πολιτισμού μας. Στα έργα του «Η καταναλωτική κοινωνία», «Ο καθρέφτης της παραγωγής», «Η έκταση της επικοινωνίας», ο Μποντριγιάρ μιλώντας για την απόλυτη, καταλυτική κυριαρχία των εμπορευμάτων, ανέπτυξε επιχειρήματα για την αυξανόμενη εξουσία του «αντικειμένου» πάνω στο «υποκείμενο», δηλαδή τον άνθρωπο,  στη σύγχρονη κοινωνία και για τον τρόπο με τον οποίο η διαμαρτυρία και η αντίσταση απορροφούνται όλο και περισσότερο από το ίδιο «σύστημα».

Η κατανάλωση παίζει τον πρωταρχικό πολλές φορές ρόλο για να προσδιοριστούν οι αξίες των πραγμάτων που αποτελούν τον κόσμο γύρω μας και οι σχέσεις μεταξύ τους, αλλά επίσης για να προσδιοριστεί η ταυτότητα ενός ανθρώπου. Η κατανάλωση στις σύγχρονες κοινωνίες δεν έχει μόνο ανταλλακτική αξία, αλλά αντιπροσωπεύει και ένα σημειολογικό κώδικα, μέσω του οποίου ο καταναλωτής κατασκευάζει την προσωπική του ταυτότητα. Τα ανθρώπινα όντα σταδιακά χάνουν την ελευθερία και τον αυτοκαθορισμό τους, καταλήγοντας να κυριαρχούνται από τα  «αντικείμενα». Η Χάννα Άρεντ υποστήριξε επίσης στην Ανθρώπινη Κατάσταση το 1958, πως η καταναλωτική αντίληψη για τον άνθρωπο και την ευτυχία του, που έχει επικρατήσει τους τελευταίους δύο αιώνες, θα απειλεί όλο και περισσότερο τον άνθρωπο, ο οποίος κινδυνεύει να μεταπέσει στην απόλυτη καταστροφή του μηδενισμού και κάθε τι τότε θα έχει χάσει το νόημά του. Ο άνθρωπος θα κινδυνεύει να απεργάζεται την ίδια του την καταστροφή. Μια ελπίδα, ωστόσο, μένει ανοιχτή. Όπως γράφει η ίδια φιλόσοφος λύνοντας το 5ο μέρος της Ανθρώπινης Κατάστασης, «Παιδίον εγεννήθη ημίν!». Στη φιλοσοφική ερμηνεία του, το  μήνυμα των Χριστουγέννων, σημαίνει πως ο άνθρωπος βρίσκεται πάντα σε μια διαρκή πορεία αναγεννήσεων. Σε κάθε φάση κρίσης και απειλής μηδενισμού, σαν αυτές μέσα από τις οποίες πέρασε μέχρι τώρα η ανθρωπότητα, μια νέα ριζική αναθεώρηση των πραγμάτων, ένα νέο σύστημα αξιών έρχεται να δοκιμάσει μια νέα νοηματοδότηση της ζωής και της πράξης μας.

Ο Έκο γράφει για τα Χριστούγεννα : «Ανατράφηκα ως καθολικός και, παρ’ ότι έχω εγκαταλείψει τη θρησκεία, αυτόν τον Δεκέμβριο ως συνήθως θα στολίσω μια χριστουγεννιάτικη φάτνη για τον εγγονό μου. Θα την κατασκευάσουμε μαζί – όπως έκανε και ο πατέρας μου όταν ήμουν παιδί. Έχω βαθύ σεβασμό για τις χριστιανικές παραδόσεις – οι οποίες, ως ιεροτελεστίες για να αντεπεξέλθουμε στον θάνατο, συνεχίζουν να έχουν περισσότερο νόημα απ’ όσο οι ακραιφνώς εμπορικές εναλλακτικές λύσεις. Νομίζω ότι συμφωνώ με τον ξεπεσμένο καθολικό ήρωα του Τζόις στο «Πορτρέτο του καλλιτέχνη σε νεαρή ηλικία»: «Τι είδους απελευθέρωση θα ήταν να εγκαταλείψουμε μια ατοπία που είναι λογική και ευσταθεί και να αγκαλιάσουμε μια άλλη που είναι παράλογη και δεν ευσταθεί;». Ο θρησκευτικός εορτασμός των Χριστουγέννων είναι τουλάχιστον μια σαφής και λογική ατοπία. Ο εμπορικός εορτασμός τους δεν είναι καν αυτό».

Ή για να θυμηθούμε τον Ελύτη:Πολλά δε θέλει ο άνθρωπος/

να 'ν' ήμερος να 'ναι άκακος/λίγο φαΐ, λίγο κρασί/Χριστούγεννα κι Ανάσταση.