Της Ευαγγελίας Ζαπώνη
Δυο γιαγιάδες, δύο διαφορετικοί κόσμοι. Ξεκινούσα την επίσκεψη μου την Μ. Τρίτη από την συνονόματη μου. Sta praite arno: Arno, της απαντούσα μια και τα ελληνικά της ήταν φτωχά και έπρεπε να μπω στο νόημα του γλωσσικού της ιδιώματος. Όπως λέει κι ο Στρατής Μυριβήλης στο έργο του "Η Ζωή εν Τάφω" μιλούσε τα μακεδονικά, μια γλώσσα πού ΄ναι παρακλάδι σλαβικό, με πολλά τούρκικα και ελληνικά στοιχεία. Τα φωνήεντα είναι σπάνια. Η μαλακιά θηλυκάδα τους πνίγεται σ΄ ένα κατρακύλισμα από φωνές αδρές και σκληρές που δεν είναι παρά ηχητική μίμηση των κρότων και των θορύβων της ζωντανής ζωής... Και τι δεν είχε μέσα το ψωμί! Καρύδια, τυρί, μα το μπούκοβο κυριαρχούσε. Μόλις το έτρωγες σε κυρίευε μια γλυκιά ζεστασιά και αψηφούσες το κρύο της Φλώρινας και τα χιόνια που δεν έλεγαν να λιώσουν στα γύρω βουνά.
Εντελώς διαφορετικό το κλίμα στην άλλη γιαγιά. Εκεί κυριαρχούσε η λάγνα Ανατολή και τα μπαχαρικά της. Φερμένη από την Αδριανούπολη με καλωσόριζε με ένα hos geldin guzel μια και της άρεσε να μιλάει περισσότερο τα τούρκικα για να θυμάται τη χαμένη πατρίδα της. Το δικό της μαύρο ψωμί ήταν γεμάτο γλυκάνισο και κανέλλα χαρακτηριστικά μπαχαρικά της τούρκικης κουζίνας, που σου άφηναν μια γλυκιά γεύση, που δεν ήθελες να πάρει τέλος...
Ζωντανεύουν οι μνήμες, κάθε Μεγάλη Τρίτη, που φτιάχνω το μαύρο ψωμί των γιαγιάδων μου. Διαφορετικοί κόσμοι, διαφορετικές συνήθειες διαφορετικά ήθη αλλά κοινό το πένθος για τα Πάθη δηλωμένο με το χειροποίητο μαύρο ψωμί ...
*Η Ευαγγελία Ζαπώνη είναι φιλόλογος
